Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.2002, Blaðsíða 45

l_A.UGA.RDA.OUR 23. NÓVEMBER 2002
Helqarblacf 30V

Operu-
söngvari
númer eitt
Kristinn Hallsson var meðal
fyrstu Islendinganna sem lögðu
stund á nám íóperusöng. Hann er í
hugum margra óperusöngvari ís-
lands númer eitt. Hann er 76 ára
gamall og loksins er komið út veg-
legtsafn með upptökum afsöng
hans á geisladiski.
Það er áreiðanlega engin ofrausn að kalla Kristin
Hallsson óperusöngvara íslands númer eitt. Rödd Kristins
hefur hljómað í vitund margra kynslóða íslendinga og
sumt af því sem hefur verið sungið í útvarpinu finnst
manni einhvern veginn að enginn geti sungið nema Krist-
inn Hallsson.
Kristinn fæddist 4. júní 1926 og er því 76 ára gamall
þegar þetta birtist. Hann dvelur á Hrafnistu í Hafnarfirði
og þangað heimsótti DV hann til þess að spjalla við söngv-
arann um nýútkominn geisladisk sem var að koma í
verslanir. Þetta er tvöfaldur geisladiskur sem heitir ein-
faldlega Kristinn Hallsson bassbarítón og það er útgáfufé-
lagið Söngvinir Kristins sem gefur diskinn út en Edda sér
um dreifinguna.
Kristinn tekur okkur með kostum og kynjum og lætur
vel af heilsufari sínu og öllum aðbúnaði á Hrafnistu.
Hann er í hjólastól eftir heilablóðfóll fyrir fáum árum en
þótt líkaminn sé ef til vill farinn að gefa örlítið eftir er
andinn óbugaður og hans öfluga, drynjandi bassarödd
virðist enn vera á sinum stað að mestu. Sá sem þetta rit-
ar heyrði hann síðast syngja á sviði Háskólabíós árið 1996
þegar karlakórinn Fóstbræður fagnaði 80 ára afmæli
sínu. Það mun hafa verið síðasta skiptið sem Kristinn
söng opinberlega og var þá 70 ára gamall.
„Það er dásamlegt að vera hér og afskaplega vel hugs-
að um mann. Ég fer hér í sund og hvað eina og hér er ynd-
islegt starfsfólk," segir Kristinn og þegar spurt er um tón-
listariðkun kemur í ljós að lítill kór starfar innan veggja
heimilisins og þar á Kristinn að sjálfsögðu sinn sess.
Afrakstur 30 ára söngs
Upptökurnar á diskunum tveimur spanna þrjátíu ára
tímabil og elstu upptökurnar eru frá 1954 en sú yngsta er
Bjórkjallarinn frá 1985. Sumt var tekið upp í hljóðverum
við sæmilegar aðstæður, annað var varðveitt í fórum Rík-
isútvarpsins. Það var Þórir Steingrímsson, tæknimaður
Ríkisútvarpsins, sem lagði verkefninu lið með því að yf-
irfara allar upptökur og fjarlægja suð og aukahljóð eftir
því sem kostur var.
Upptaka af söng Kristins í óperunni II trovatore sem
flutt var í Austurbæjarbíói 1956 hafa nokkra sérstöðu á
diskinum, hún er unnin upp úr heimagerðri segulbands-
upptöku en frumútgáfan er nú glötuð.
Kristinn Hallsson fæddist inn í heim söngs og tónlist-
ar. Hann er sonur Halls Þorleifssonar og Guðrúnar
Ágústsdóttur. Þau hjónin voru ótvírætt einir helstu mátt-
arstólpar tónlistarlífsins í Reykjavík um miðja tuttugustu
öld. Hallur var söngstjóri og söngvari, einn af stofnendum
Karlakórsins Fóstbræðra og félagi þar í meira en hálfa
öld en hann söng einnig með Dómkirkjukórnum í jafn-
langan tíma og stjórnaði karlakórnum Kátum félögum.
Guðrún Ágústsdóttir var lengi ein fremsta sópransöng-
kona landsins og framúrskarandi píanóleikari.
Á heimili þeirra hjóna var stöðugur straumur tónlist-
armanna, tónskálda og vina og vart mun hafa liðið sá dag-
ur undir þeirra þaki að ekki væri tekið til söngs og hljóð-
færasláttar af einhverju tagi.
„Þeir komu á heimili foreldra minna meðal annars
bæði Páll ísólfsson og Sigvaldi Kaldalóns með lög og tón-
list sem þeir voru að semja og oft var mamma fengin til
að syngja gegnum nýtt lag og gefa álit sitt á því,“ segir
Kristinn þegar hann rifjar upp þessa æskudaga.
Alltaf umltringdur tónlist
Kristinn fór ungur til náms í Tónlistarskólanum og
lærði á selló en Ásgeir bróðir hans á fiðlu og þeir léku oft
með pianóleikaranum móður sinni og það er haft á orði
hve mikil sönggleði og lífsgleði fylgdi þessu fólki alltaf í
leik og söng.
Kristinn byrjaði ungur að syngja með ýmsum kórum og
hefur líklega komið fyrst fram fyrir tvítugt sem einsöngv-
ari með Kátum félögum sem faðir hans stjórnaði. En lát-
um hann segja sjálfan frá tildrögum þess að hann fór að
læra að syngja:
„Það geröist þannig að ég var ungur maður i Verslun-
arskólanum og þar var kór í gangi. Þar var alveg ágætur
[
Kristinn Hallsson dvelur í góðu yfirlæti á Ilrafnistu í Itafnarfirði. Það er sonur hans, Sigurður Kristinsson pí-
anóstillari, sem stendur við stól föður síns. DV-mynd Sigurður Jökull
söngmaður, Magnús Guðmundsson að nafni, sem seinna
söng lengi í Fóstbræðrum. Við fórum að æfa saman
glúnta og sungum þá á árshátíðum í skólanum.
Þessi glúntasöngur varð til þess að ég fékk fyrsta óp-
eruhlutverkið og eftir það varð ekki aftur snúið,“ segir
Kristinn.
Sá Magnús sem þarna er rætt um er faðir Jakobs Frí-
manns Magnússonar, þekktur tónlistarmaður og athafna-
maður á sinni tíð og mikill vinur Kristins meðan hann
lifði.
Óperusýningin sem Kristinn vísar til var mjög sérstök
i íslenskri tónlistarsögu en það var Rigoletto sem var
fyrsta óperan sem sett var upp í Þjóðleikhúsinu vorið
1951. Kristinn söng þar hlutverk leigumorðingjans
Sparafucile sem er vissulega ekki mjög stórt hlutverk en
krefst djúprar og sterkrar bassaraddar og meðferð Krist-
ins á því vakti umtalsverða athygli. í titilhlutverkinu í
Rigoletto að þessu sinni var Guðmundur Jónsson sem
einmitt hafði fengist við að segja Kristni nokkuð til í
söng.
„Um þetta leyti kom Stefán íslandi til mín og sagði að
ef ég færi ekki til útlanda til að læra söng myndi ég sjá
eftir því alla ævi.“
Fékk ekld atvinnuleyfi
Það varð úr að Kristinn fór til London haustið 1951 og
lærði þar við Royal Academy of Music og var útskrifaður
1954 með sérstöku láði eftir heldur skemmri tíma en aðr-
ir nemendur. Helsti kennari hans var maður að nafni
Normán Allin sem var einn frægasti bassasöngvari síns
tíma og mjög virtur kennari.
„Hann var alltaf kallaður til þegar þurfti að leysa
Sjalapín af í einhverri óperunni. Okkur kom afskaplega
vel saman,“ segir Kristinn sem bjó við fremur þröngan
kost ytra enda Bretland enn í sárum eftir seinni heims-
styrjöldina og næsta hús við bústað Kristins og Hjördísar
eiginkonu hans var í rústum enn þegar þau dvöldu þarna.
Meðan á náminu stóð söng Kristinn í einum þremur óp-
erum í tengslum við skólann en þegar hann hafði lokið
námi fékk hann tvö mjög freistandi atvinnutilboð. Annað
þeirra var sérlega áhugavert en það kom frá Sadler’s
Wells óperunni um að syngja þar tvö hlutverk, annars
vegar Bartholo í Brúðkaupi Fígarós og Leporello í Don
Juan. Hitt tilboðið var frá óperuhúsi sem sérhæfði sig í
flutningi á óperum eftir Gilbert og Sullivan.
Kristinn viðurkennir að það hafi freistað sín talsvert
að taka þessum tilboðum og einnig var hann mjög hvatt-
ur til þess að leita hófanna í Þýskalandi. En það varð ekk-
ert af neinum slíkum áformum því Kristinn fékk ekki at-
vinnuleyfi í Bretlandi og fór því heim aftur sumarið 1954.
Hann hafði fyrir stórri fjölskyldu að sjá og atvinnutæki-
færi fyrir söngvara ekki mjög mörg á íslandi svo hann hóf
aftur störf við tryggingastarfsemi sem hann hafði stund-
að áður en hann fór til náms.
Allt yndislegt ævintýri
Það varð því hlutskipti Kristins á langri ævi að starfa
fyrst við tryggingar en síðan árum saman í menntamála-
ráðuneyti þar sem hann stundaði meðal annars umsvifa-
mikinn menningarinnflutning en hann sat þrisvar sinn-
um í Listahátíðarnefnd og skipulagði einnig menningar-
ferðir íslenskra listamanna um landsbyggðina.
Þannig var Kristinn ekki aðeins umkringdur tónlist og
söng í uppvexti sínum heldur vann hann innan um lista-
menn allt sitt líf.
„Það var oft óskaplega skemmtilegt því listamenn eru
þannig fólk að það er ekki hægt að láta sér leiðast innan
um það.“
Allt frá því að hann kom heim frá námi 1954 og fram
yfir 1980 var Kristinn Hallsson þátttakandi í nánast öllum
óperusýningum sem voru færðar upp á íslandi, hvort sem
þær lentu á leiksviði eða voru fluttar í konsertuppfærsl-
um. En skyldi einhver þeirra vera honum minnisstæðári
en aðrar?
„Ég var að reyna aö telja þær saman og er ansi hrædd-
ur um að það sé ekki nákvæmt en óperurnar sem ég tók
þátt í held ég að séu nálægt fimmtíu talsins. Það eru
nokkrar sem mér fannst sérlega skemmtilegar en í raun
og veru var maður alltaf þakklátur fyrir hvert hlutverk
og þetta var allt eitt yndislegt ævintýri." PÁÁ