Dagblaðið - 10.09.1975, Blaðsíða 12

12
Dagblaðið. Miðvikudagur 10. september 1975
í þá „gömlu góðu daga"
sem voru svo ömurlegir
í þá góöu gömlu
daga... er menn létust
fyrir aldur fram, úr
farsóttum, af skemmd-
um mat, í pestarbæli
sjúkrahúsa o.fl.
„Nostalgia" (aðdáun
liðins tima) hvað matar-
æði varðar krefst þess að
varpað verði á það Ijósi
sannleikans.
bruggunar-úrgangi og kölluðu
siðan mjólkina úr þeim „svelgi-
mjólk” sem börn urðu siðan ölv-
uð af við drykkju. Einnig þekkt-
ist að kýr væru hafðar við afar
slæman aðbúnað i fjósum,
aðframkomnar af berklaveiki.
Voru þær þá bundnar upp svo
hægt væri að mjólka þær þar til
þær gáfu upp andann.
Um siðustu aldamót gat hver
Bandarikjamaður séð með eigin
augum afleiðingar gulunnar,
fórnarlömbin gulna upp og
deyja i angist. Faraldurinn i
Memphis 1878 kostaði um fimm
þúsund manns lifið. Fjöldi hinna
sjúku skreið inn i hella og
seinna voru lik þeirra uppgötv-
uð vegna stækjunnar af rotn-
andi holdi.
Sjúkrahús voru óþrifabæli.
Hinir rikari og betur settu i
þjóðfélaginu óttuðust þau og
héldu sig i heimahúsum i hvert
skipti sem þeir veiktust og
létu jafnvel gera á sér skurðað-
gerðir i eigin rúmum.
Gulufaraldurinn I Memphis 1878. Teikningin sýnir föður koma að
fjölskyldu sinni deyjandi.
Fyrir aðeins um hundrað ár-
um siðan var nokkurnveginn
ómögulegt að kaupa neyzluhæft
kjöt. Kjötið hékk uppi i verzlun-
um eða lá á búðarborðinu alls
kyns sýklum og óþrifnaði til
hinnar mestu ánægju.
Þetta er tekið úr bók sem kom
út i fyrra og nefnist: ,,The Good
Old Days — They Were
Terrible!” eftir höfund að nafni
Otto L. Bettmann. Vitnar hann
m.a. i bók sinni i heilbrigðis-
skýrslur New-York borgar frá
árinu 1869.
Algengt var að borgin seldi
bændum sorpið sem svo gáfu
það kúnum. Eða þá að ölgerðir
ættu kýr og fóðruðu þær á
Mjaltir. Kýrin er svo aðfram
komin af berklum að hlfa verður
hana upp I böndum til að ná að
mjólka.
A sjúkrahúsi. Um 1870 var þar svo mikill óþrifnaöur að betri borg-
arar og þeir sem höfðu tök á lágu frekar heima hiá sér.
V-

ÚTVEGSMENN OG VÉLSTJÓRAR
OLÍUSKILJUR sem hreinsa allt vatn, salt, ryð og fl. úr
brennsluoliu.
í áraraöir hefur verið revnt á sem einfaldastan hátt að
hreinsa vatn, ryð og öll önnur aðskotaefnier kunnaað vera i
brennsluolíu. Árangur RACOR i þessum tilraunum hefur
reynzt frábær. Á aðeins einu ári hafa FILTRAL oliuskiljur
verið settar i um 200 islenzk skip og báta, auk fjölda annarra
oliuknúinna atvinnutækja. Þvi hvetjum við menn til að leita
upplýsinga og gera samanburð.
,,Fólk heldur að ég
velti mér i peningum —
og bréf streyma til
min. Fólk biður um
peninga og ég vil ekki
að fólk haldi, að ég sé
nizk. En ég verð að
vinna hörðum höndum
fyrir lifibrauði. Ég fékk
ekki krónu i minn hlut
fyrir kvikmyndina.”
Þaðer Maria von Trapp, sem
talar — konan, sem með lifi sinu
lagði til efnið i „Tónaflóð” (The
Sound of Music) — sjálfsævi-
saga hennar var uppistaðan i
mestu gróðamynd allra tima i
kvikmyndaiðnaðinum. En hún
fékk ekki krónu i sinn hlut!
Von Trapp barónessa sem nú
er sjötug, er fædd og uppalin i
Austurriki. Hún rekur nú litinn
skiðastað i Stowe i Virginiu i
Bandarikjunum ásamt yngsta
syni sinum, Jöhannesi. Eigin-
maður hennar, Georg lézt 1947
— fimm árum eftir að þau komu
til Bandarikjanna. Tvö af tiu
börnum hennar eru einnig látin
— og ein dóttirin er nú trúboði á
Nýju-Gineu.
Það var enginn biturleiki i
rödd barónessunnar, þegar hún
útskýrði hvers vegna hún fékk
ekkert i sinn hlut fyrir kvik-
myndina vinsælu.
„Löngu áður en Tónaflóð var
gert”, sagði hún „seldi ég kvik-
myndaréttinn að bók minni
„Saga hinnar syngjandi Trapp-
fjölskyldu” til þýzk's kvik-
myndafélags. Ég spurðist fyrir
um ritlaunin fyrir seld eintök en
umboðsmaður minn sagði mér,
að lög i Þýzkalandi bönnuðu rit-
laun til útlendinga. Af hreinum
kjánaskap undirritaði ég
samningirin án þess að láta lög-
fræðing lita á hann.
Ég fékk tiu þúsund dollara
fyrir kvikmyndaréttinn að bók
minni — og eitt þúsund þeirra
greiddi ég umboðsmanni min-
um. Ég átti þá i miklum erfið-
María von Trapp
leikum við að koma skiðastaðn-
um hér i gagnið — erfitt að láta
endana ná saman fjárhagslega
— og var mjög þakklát að fá
þessa peninga. Siðar komst ég
að þvf, að það voru engin þýzk
lög, sem bönnuðu að útlending-
ar fengju þar ritlaun. En þá var
það um seinan.
Bandariskt kvikmyndafélag
ákvað svo að gera kvikmyndina
Tónaflóð og komst að þvi, að ég
hafði selt þýzku fyrirtæki kvik-
myndaréttinn. Það samdi svo
við Þjóðverjana og ég fékk ekk-
ert.
t fyrstu fannst mér að ég hefði
verið hroðalega hlunnfarin — en
ekki lengur. Ég er glöð, að kvik-
myndin var gerð — glöð vegna
þeirra óteljandi bréfa, sem ég
hef fengið frá fólki, sem skýrir
mér frá þvi, hve kvikmyndin
hafi fært þau nær Guði — það
finni nærveru hans betur en áð-
ur.
Og það er mér meira virði en
allir þeir peningar, sem ég gæti
hafa hlotið.”