Dagblaðið - 14.11.1978, Blaðsíða 10

10
BÍABIB
Útgofandb DagblaðUS
Framkvnmdastjóri: Sveinn R?EyJólf8son. Ritsljörf: Jönas Krtatjánason.
Fréttastjörh Jön Blrgir Pétursson. Ritstjómarfutttrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar Jó
hannes Roykdal. Iþrótdr Hallur Sknonarson. Aöstoóarfróttastjórar Atil Stainarsson og Ómar Vaidi-
marsson. Menningarmál: Aðabteinn Ingótfsson. Handrit Ásgrimur Pábson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttk, EKn Afcerts-
dóttir, Gbsur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, HaHur HaHsson, Helgi Pátursson, Jönas Haraldsson,
ótofur Geirsson, Ótofur Jónsson. Hönnun: Guðjón H. Pábson.
Ljósmyndir Ari Kristinsson, Ámi PáU Jóhannsson, Bjamtoifur Bjamtoifsson, Hörður'Vilhjálmsson,
Ragnar Th. Sigurðsson, Sveinn Pormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ótofur Eyjóifsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorieifsson. Sökistjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjóri: Már E.M. HaHdórsson.
Ritstjóm Sfðumúto 12. Afgreiðsto, áskriftadeHd, auglýsingar og ^krtfstofur ÞverhoW H.
Aðabimi btoðsins er 27022 (10 Ifnur). Áskrift 2400 kr. á mánuði inqantonds. I totstosöki 120 kr. eintakið.
Setning og umbrot Dagbtoðið hf. Sfðumúto 12. Mynda- og plötugerð: Hlmir hf. Sföumúto 12. Prentun:
Arvakur hf. Skoifunni 10.
Vaxandi atgervisflóttí
Aðeins þarf venjulegt gestsauga til að /j"
sjá, að lífskjör Norðurlandabúa og
meginlandsbúa allt suður í Alpafjöll eru
mun betri en íslendinga. Við getum ekki
lengur ferðazt um þessi lönd, nema eiga
vini og kunningja, sem bjóða húsnæði og
fæði. Svo hátt er verðlagið fyrir okkur orðið í lífsgæða-
ríkjum Evrópu.
Flestar þjóðir þessa heimshluta eru að rétta við eftir
erfiðleika undanfarinna ára. Við sitjum einir eftir með
sömu lífskjör og fyrir fjórum árum. Þar á ofan horfum
við fram á vaxandi vandræði á næstu árum.
Tvær fráleitar ríkisstjórnir hafa leikið okkur grátt á
átta árum. Hin nýjasta er sízt skárri. Hún magnar land-
búnaðinn, hafnar bráðnauðsynlegri fiskverndun, þenur
út ríkisbáknið á kostnað alþýðu- og og atvinnuvega og
viðheldur fyrirgreiðslukerfinu, þar sem lán jafngilda
gjöfum.
Eitt máttu þó eiga hinar afleitu ríkisstjórnir síðustu
átta ára. Þær héldu fullri atvinnu í landinu. Það getur
hin nýja ríkisstjórn hins vegar ekki til lengdar. Efnahags-
lífið er orðið of máttlítið eftir átta ára óstjórn.
Um þessar mundir ríkir hér atgervisflótti. Langskóla-
menn og tæknimenn streyma til nágrannalandanna og
aðrir hverfa ekki heim að námi loknu. Þeirra freista
tvöfaldar og þrefaldar tekjur og margvísleg önnur lífs-
þægindi.
Rýrni atvinna hér heima, verður þessi flótti að
stríðum straumi. Reynslan sýnir, að almennt eiga
íslendingar auðvelt með að fá störf erlendis vegna
verklagni sinnar og verkhraða.
Margir eiga líka ættingja eða vini erlendis, sem veita
mikla hjálp við að útvega atvinnu og húsnæði, svo og
félagslegt skjól í köldu mannfélagi stórborganna.
íslendingar standa saman í útlöndum, þótt þeir geri það
ekki hér heima.
Auðvitað má segja, að allt sé þetta eftirsókn eftir
vindi. Lífskjör séu hér eins góð nú og þau voru fyrir
fjórum árum, þegar þau voru betri en nokkru sinni fyrr.
Ekki er ljóst, af hverju menn þurfi alltaf meira og meira.
Velsældin virðist ekki færa mönnum neina hamingju.
Þessar röksemdir duga samt ekki þjóðfélagi, sem tapar
atgervi til útlanda. Vítahringurinn er fljótur að magnast
við vaxandi lífsgæðamun. Flestir vita um þennan mun
og margir þeirra eiga erfitt með að standast freisting-
arnar.
Ekkert ríkisbákn getur lifað á jafnaðarmönnum, ríkis-
starfsmönnum og andstæðingum lífsgæðakapphlaups
eingöngu. Þeim mun örar sem dráttardýrin hverfa, þeim
mun erfiðari verður rekstur báknsins. í því felst einn
hættulegasti þáttur vítahringsins.
Við verðum að bera okkur saman við nágranna-
þjóðirnar, hvort sem okkur líkar betur eða verr. Við
verðum að halda í humátt á eftir þeim í lífsgæðum, þótt
það færi okkur ekki aukna hamingju. Það er einfaldlega
lýðveldið sjálft, sem stendur og fellur með þessu
kapphlaupi.
Við getum þettá, efvið hættum að styrkja landbúnað,
setjum upp fiskveiðikerfi, sem gefur mestan afla með
minnstri sókn, og notum sparnaðinn af þessu til að
byggja upp nútíma iðnað í landinu. Ennfremur með því
að koma á raunvöxtum og færa lánakerfið úr höndum
stjórnmálamannanna.
Við verðum líka að gera þetta, því að við erum skuld-
bundnir ófæddum börnum okkar, sem við höfum þegar
lagt á herðar að greiða skuldir þær, er við höfum stofnað
til í útlöndum.
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓVEMBER 1978.
NýjaSjáland:
Stöðvast lamba-
kjötsútflutning-
ur til Bretlands?
Ef nahagslíf landsins gæti við það lagzt í rúst
Þrjú hundruö þúsund tonn af
lambakjöti eru drjúgur hraukur og
ekki minnkar hann þegar við bætast
sjötíu og fimm þúsund tonn af osti.
Þetta var það magn sem Nýsjálending-
ar fluttu út til Bretlands árið 1971. í ár
eru breyttir timar og enginn ostur
fer lengur þaðan til Bretlands og
kjötsölu Nýsjálendinga þangað er
mjög ógnað.
Nýsjálendingar byggja ' ennþá
afkomu sína nær eingöngu á
nautgripa- og kvikfjárrækt. Þeim er
aftur á móti hætt að lítast á blikuna.
Satt að segja virðist stefna í þá áttina
að enginn vilji kaupa af þeim af-
urðirnar og þá er að sjálfsögðu illt í
efni.
Reyndar er nú þegar farið að sýna
sig að vá er fyrir dyrum og lífskjörum í
Nýja Sjálandi er nú aðeins haldið uppi
á fyrra stigi með miklum greiðsluhalla
við útlönd. Atvinnuleysi fer vaxandi
og yfirvöld telja sig jafnvel verða vör
við tilhneigingu fólks til að flytjast af
landi brott. Ástæðan er auðvitað ný
stefna í landbúnaðarmálum Evrópu
og þá sérstaklega Bretlands.
Únnganga þeirra í Efnahagsbandalag
Evrópu og þar af leiðandi ný land-
búnaðarstefna hefur sett stórt strik i
reikninginn hjá Nýsjálendingum.
Hefðbundnir markaðir fyrir
meginhluta nýsjálenzks osts voru á
Bretlandi fram til ársins 1972. Siðan
hefur ekkert verið flutt af honum
þangað. Búizt er við að smjörút-
flutningurinn fari sömu leið fljótlega
eftir 1980. Ráðamenn Efnahags-
bandalagsins ræða nú um það að taka
þurfi kjödnnflutning frá löndum utan
bandalagsins sömu tökum. Ef
Nýsjálendingum verður úthýst al
brezka markaðinum er vá fyrir dyrum.
Lambakjötsframleiðsla þeirra hefui
um áratugi verið miðuð við kröfur
brezkra neytenda og þaðan kemur
þriðjungur þjóðarteknanna.
Mörgum finnst ótrúlegt að riki sem
hefur höfuðframfæri sitt af út-
flutningi ódýrs kjöts skuli þurfa að
óttast gjaldþrot I hungruðum heimi.
Einnig er I raun merkilegt að efna-
hagsleg undirstaða Nýja Sjálands skuli
um áratugi hafa byggzt á sölu kjöts.
alla leið til Bretlands, sem er nærri því
eins langt í burtu og hægt er á þessum
hnetti. Á hinum gömlu góðu dögum,
þegar brezka heimsveldið var voldugt,
var þetta svo sem ekkert óeðlilegt
Nýja Sjáland, sem er um það bil eins’
stórt og Bretland, gat séð því fyrir
landbúnaðarvörum, sem ekki var unnt
að rækta heima í iðnaðarhéruðunum.
Miðað við stærð er og var Nýja
Sjáland mjög fámennt ríki og enn i dag
eru íbúarnir aðeins um það bil þrjár
milljónir.
Til að þetta mætti verða þurfti að
aðhæfa nýsjálenzkan landbúnað
kröfum brezka markaðarins. Höfuð-
áherzlan var lögð á ost, smjör og
lambakjöt. Þar með voru valkostirnir
orðnir mun takmarkaðri en ella hefði
orðið. Þau ríki sem höfðu sama smekk
eða svipaðan og Bretar voru aðallega í
Evrópu og Norður-Ameríku. Þar var
hins vegar næg landbúnaðar-
framleiðsla og þvi litlir möguleikar til
að selja þangað fyrir Nýsjálendinga.
Þess vegna eiga þeir nú fárra kosta
völ, þegar brezkir markaðir lokast
óðfluga á þá. Nýsjátenzk stjómvöld
voru alltof bjartsýn, þegar viðræður
Breta og annarra Efpahagsbandalags-
ríkja stóðu yfir um inngöngu hinna;
fyrrnefndu. Þegar þau gerðu sér loks
grein fyrir þvi að svo mundi fara að
óbreyttu að þeim yrði ýtt út af brezka
markaðinum brugðu þeir hart við og
hófu viðræður við Efnahagsbanda-
lagið. Embættismenn þess í Brusseli
kvarta nú yfir því að ekki verði þver-
fótað fyrir áróðursmönnum Nýsjá-
lendinga þar í borg. Ekki virðist þó
nein ástæða fyrir þá að vera bjartsýnir
því tilraunir þeirra til að koma i veg
fyrir þessa þróun hófust of seint.
Nýja Sjáland á fárra kosta völ að
því er bezt verður séð. Engin
náttúruauðæfi finnast þar svo sem olía
eða úraníum og þvi er staða ríkisins
ekki sterk þar sem það stendur einnig
utan við öll helztu markaðsbandalög.
Áhrifaleysi þeirra speglast til dæmis
mjög í þeirri staðreynd, að ekki verður
séð nein sérstök þörf fyrir ríki
Efnahagsbandalagsins að vernda fram
leiðslu sina á lambakjötinu og þar með
eyðileggja efnahagslíf Nýja Sjálands.
Þar virðist fremur um að ræða „dynti”
embættiskerfisins, sem þegar er orðið
verulega valdameira en mörgum
finnst æskilegt.
Hinir einu innan bandalagsins sem
neyta lambakjöts I miklum mæli eru
Bretar. Þeir eru vanir hinu_ ódýra
kjöti frá Nýja Sjálandi. Á
meginlandi Evrópu er lambakjöt
veizlukostur og i háu verði. Eina von
Nýsjálendinga í þessu efni er reyndar
'sú að franska rikisstjórnin beiti
neitunarvaldi sínu gagnvart áætlunum
embættismanna Efnahagsbanda-
lagsins um lambakjötið. Þeir verða
nefnilega að gæta hagsmuna franskra.
bænda en kvikfjárrækt þeirra er mjög
óhagkvæm og afurðirnar í háu verði.
Flestir eru sammála um að riki
sem framleiðir mikið af
eggjahvíturikri fæðu þurfi ekki að ótt-
ast um efnahag sinn ef litið er til langs
tima. Aftur á móti eru fyrirsjáanlegir
erfiðleikar þeirra miklir og geta orðið
erfiðir úrlausnar.
Að sjálfsögðu eru stjórnvöld í
Wellington, höfuðborg Nýja Sjálands,
á kafi i þeim verkefnum að finna leiðir
út úr vandanum. Ekki hefur þó frétzf
af mörgum hugmyndum. Ein þeirra
er þó sú að fá Japani til að kaupa
meira lambakjöt gegn því að þeir fái
fiskveiðiréttindi innan tvö hundruð
milna landhelgi Nýja Sjálands. Þeir
hafa þó ekki reynzt ginnkeyptir fyrir
þessum hugmyndum, ekki ennþá í það
minnsta.