Dagblaðið - 28.07.1979, Blaðsíða 10

10
Utgefandt Dagbtaðlð hf.
Framkvnmdaatjód: Svalnn R. Eyjólfwon. Ritstjód: Jónu Ktktjánsson.
RhstjómsrfulltKib Haukur Hslgason. SktffstofustjóH ritstjómar Jóhannas Reykdal. Fréttastjóri: Óma
Valdknarsson.
iþróttin HaUur Slmonarson. Manning: Aðalsteinn Ingótfsson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Asgrfmur Pólsson.
Maóamann: Anna BJamason, Asgair Tómasson, AtU Stalnarsson, Bregi Slgujðsson, Dóra Stafánsdótt
Ir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur Galrsson, Slguröur Sverrisson.
Hönnun: Guðjón H. Pólsson. Hilmar Karisson.
Ljósmyndir Ami PóU Jóhannsson, BJamleifur BJamleifsson, Höiður Vilhjilmsson, Ragnar Th.
Sigurðsson, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjórí: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkori: Þrólnn ÞorieHsson. Sðkistjóri: Ingvar Svelnsson. DreHing
arstjórfc Mór E.M. Halkl&rsson.
Ritstjóm Slðumúla 12. Afgreiðsla, óskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur ÞverhoW 11.
Aöalsimi blaðslnsar 27022 (10 Nnuri.
Setning og umbrqt Dagblaðið hf„ Siðumúla 12. Mynda og plötugaið: Hilmlrjtf., Siðumúla 12. Prentun:
Arvakur Itf., SkeHunni 10.
Verð I lausasökj: 180 krónur. Veið I óskrift innanlands: 3800 krónur.
Tekjuskatturinn endaleysa
í fljótu bragði hefði mátt halda, að yg
tekjuskatturinn væri að syngja sitt síð-
asta upp úr páskum i vetur. Þá skapað-
ist meirihluti sjálfstæðis- og alþýðu-
flokksmanna í þingnefnd fyrir tillögu
alþýðuflokksmanna um afnám tekju-
skatts á almennar tekjur. Stjórnarliðið
var klofið, en þingmeirihluti var fyrir þessari mikil-
vægu breytingu, að því er ætla mátti. Þeir, sem betur
þekktu, sáu þó, - að tillaga alþýðuflokksmanna var
sýndarmennska, enda var hún jörðuð í þinglokin.
Þjóðfélagsmisrétti á íslandi felst fremur í fyrir-
greiðslu- og aðstöðumun ýmiss konar en beinum
launamismun. Skattakerfíð er ein rót misréttisins.
Launþegar landsins finna nú bezt fyrir þessu, þegar
þeir fá álagningarseðla sína.
Tekjuskatturinn er ranglátur. Hann er fyrst og
fremst launþegaskattur, sem nær ekki þeim tilgangi að
jafna tekjur, eins og honum er ætlað. Stórir hópar
manna með hæstu tekjur smeygja sér að miklu undan
þeim vendi. Ýmsir iðnaðarmenn ráða mikið til sjálfir,
hvað þeir telja fram sem tekjur, eins og hvert manns-
barn veit. Þeim, sem við atvinnurekstur sýsla, gefst
færi á fjölmörgum smugum. Allir munu sammála um,
að vegna slíkra gata og fjölda annarra er tekjuskattur-
inn geipilega óréttlátur.
Stighækkandi tekjuskatti var upphaflega ætlað að
vera eitt mikilvægasta tækið við jöfnun þjóðfélagsað-
stöðu þegnanna. Fyrir honum börðust gjarnan þeir,
sem sögðust stefna að meira jafnrétti. Þetta hefur
mikið breytzt. Þótt athygli beinist þessa daga að
nokkrum „hákörlum” efst á skattalistum, sem leggja
mikið af mörkum til þjóðfélagsins, má hitt ekki gleym-
ast, að fjöldi þeirra, sem í raun hafa miklar tekjur,
sleppur býsna vel frá skattinum.
Tekjuskatturinn eykur eins og komið er misrétti í
þjóðfélaginu í stað þess að draga úr því.
Tekjuskatturinn nær ekki þeim megintilgangi sínum
að láta menn greiða réttlátlega af aukinni efnahagsgetu
sinni.
Skilningur á þessu hefur vaxið meðal almennings.
Það birtist meðal annars í sjónspilinu, sem alþingis-
menn settu á svið í vetur, þegar rædd var tillaga al-
þýðuflokksmanna um afnám tekjuskatts á almennar
tekjur. Stjórnmálamönnum þótti örðugt að finna rök
fyrir áframhaldi skattsins.
Niðurstaðan varð eins og jafnan áður, að í stað leið-
réttingar voru þyngri skattaklyfjar lagðar á herðar
landsmanna. Þann sama vetur og tillagan um afnám
tekjuskatts á almennar launatekjur virtist hafa fylgi
þingmeirihluta, voru samþykktar breytingar á skatt-
heimtu, sem leiddu til aukins ranglætis.
Þar sem tekjuskatturinn nær einfaldlega ekki til
raunverulegrar efnahagsgetu stórra hópa, er til lítils að
auka skattheimtu á þeim svokölluðu háu tekjum, sem
skattframtöl sýna. Tekjuskatturinn er ófær skattur,
sem ekki þýðir að lappa upp á en ber að leggja niður
með öllu.
Af tæknilegum ástæðum kann að vera rétt, að
sveitarfélög njóti áfram tekna af útsvari, brúttóskatti á
tekjur. Ríkið á hins vegar að leita annarra leiða.
Niðurfellingu tekjuskatts ber fyrst og fremst að
mæta með samdrætti ríkisbáknsins.
Skattheimta hér á landi hefur tvöfaldazt miðað við
tekjur þjóðarinnar á rúmum tveimur áratugum.
Hún er langt úr hófi fram. Hana ber að færa aftur á
það stig, sem hún var á, áður en hið ramma skeið
síaukinnar skattpíningar hófst.
Ríkið á fyrst og fremst að innheimta tekjur sínar af
eyðsíu manna, sem gefur betur en núverandi skatt-
gjaldstekjur til kynna, hver efnahagsgeta þeirra er.
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 28..JÚLÍ 1979.
.....
Tansanía:
Hver á að greiða
herkostnað Tan-
saníu í Uganda?
Julíus Nyerere forseti hef ur óskað eftir aðstoð vestrænna
ríkja vegna styrjaldarmnar sem kostaði Idi Amm völdin
Styrjöldin gegn Idi Amin í
Uganda, sem rekin var af Júfiiusi
Nyerere forseta Tansaníu, varð hon-
um dýr i skauti. Forseti eins fátæk-
asta ríkis heims hefur taepast efni á
að standa í styrjöld sem kostar upp
undir fimm hundruð milljónir doll-
ara. Því mun það vera svo um þessar
mundir, að fjárhagur Tansaníu mun
vera lítið skárri en Uganda en þar er
allt í rústum.
Nyerere forseti sendi um það bil
fjörutíu og fimm þúsund manna her-
lið til Uganda á sínum tíma. Margir
þeirra cru komnir aftur heim til
Tansaníu, enda hlutverki þeirra lokið
að mestu. Margir þeirra voru í vara-
liði hersins og urðu að hverfa frá býl-
um sínum eða öðrum störfum.
Forsetinn hefur nú farið fram á að-
stoð frá vestrænum þjóðum til
endurgjalds fyrir að hafa rekið Idi
Amin frá völdum. Fyrir þetta vill
Nyerere fá 370 milljónir dollara og
segist hann ætla að nota þá til að
endurreisa efnahagstíf lands síns
eftir styrjaldarátökin. Vestiænir
stjórnarsendimenn segja að ekki sé
líklegt að Nyerere verði að ósk sinni
og annars staðar frá getur hann ekki
gert sér vonir um neina aðstoð. Einn
sendimanna i Dar-es Salaam, höfuð-
borg Tansaníu, sagði nýverið við
fréttamann bandaríska blaðsins The
Christian Science Monitor, að vest-
ræn ríki gætu ekki fjármagnað styrj-
aldir annars staðar í heiminum. Slíkt
væri ekki þáttur í þróunaraðstoðar-
áætlunum þeirra.
Tansaníustjórn bendir á, að styrj-
öldin gegn liði Idi Amins hafi tafið
ýmsar uppbyggingarframkvæmdir í
landinu sjálfu. Ýmis farartæki sem
ekki er of mikið af í Tansaníu sjálfri
hafi verið flutt til Uganda vegna
styrjaldarrekstursins. Dregið hafi úr
landbúnaðarframleiðslu sem er aðal-
útflutningsgreinin. Auk þess varð
ríkið að fæða, vopna og klæða
liðsveitir sínar.
Þúsundir starfa og verkefna í
Tansaníu eru nú i óreiðu og leiðir það
til alls konar vitleysu og vandræða í
efnahags- og atvinnulífi landsins.
Júlíus Nyerere forseti hefur þegar
sent beiðnir um aðstoð til Bretlands,
Bandaríkjanna, Kanada, Svíþjóðar,
Hollands, Ítalíu, Frakklands og
Japan. Ráðamenn þessara ríkja eru
um þessar mundir uppteknir við að
leysa verðbólgu- og olíuskortsvanda-
mál sín.
Fari svo að Tansaníustjórn fái ekki
aðstoð erlendis frá getur hún neyðzt
til að kalla herlið sitt algjörlega frá
Uganda. Það gæti svo aftur leitt til
þess að Idi Amin og menn hans
mundu reyna að komast aftur til
valda. Gæti það kostað hrikalegt
blóðbað og mannfórnir um langt
skeið í þessu landi sem að sögn hefur
fengið meira en nóg af slíku á undan-
förnum árum.
Tansanía er ekki eina ríkið í
Austur-Afríku, sem óskað hefur eftir
aðstoð frá vestrænum ríkjum. Nýja
stjórnin í Uganda hefur til dæmis
farið fram á hvorki meira né minna
en tveggja milljarða dollara efna-
hagsaðstoð til enduruppbyggingar í
þjóðfélaginu.
Tansanía er eins og áður sagði með
fátækari ríkjum. Júlíus Nyerere
segist vera að byggja þar upp sósíal-
ískt þjóðfélag. Hefur hann notið víð-
tækrar efnahagsaðstoðar erlendis
frá. Sjö tíundu hlutar þróunaráætl-
unar landsins eru reknir með erlendu
fjármagni og helmingur af fjárfest-
ingum á vegum hins opinbera einnig.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og Al-
þjóðabankinn hafa undanfarið lánað
nálægt 140 milljónum dollara til
Tansaníu.
Auk þeirra efnahagslegu erfiðleika
sem Tansanía á við að stríða vegna
styrjaldarinnar í Uganda hefur ríkið
ekki farið varhluta af öðrum vanda-
málum. Verðbólgan hrjáir þjóðina,
hækkandi oliuverð og alvarleg flóð I
landbúnaðarhéruðunum, sem valdið
hafa miklu tjóni, dundu yfir fyrir
nokkrum vikum. Hefur nútímaland-
búnaðaráætlun, sem Nyerere forseti
hefur lagt áherzlu á, því tafizt veru-
lega auk þess sem fjármagn skortir til
að halda henni áfram.
Júlíus Nyerere forseti Tansaníu
hefur lengi verið álitinn einn af hin-
um mikilhæfari leiðtogum svörtu
Afríku. Hann á nú í stríði við nokkur
önnur ríki í Samtökum Afrikuríkja
vegna innrásar hers hans í Uganda.
Hafa margir Afríkuleiðtogar for-
dæmt hana sem óverjandi afskipti af
innanríkismálum annars Afríkuríkis.
Sjálfur segir Nyerere að hann hafi
aðeins verið að svara innrás hers Idi
Amins inn í Tansaníu. Hann hefur
neitað að verða við tilmæium sam-
takanna um að hverfa með herlið sitt
á brott frá Uganda. Olli hann mikilli
reiði meðal annarra fulltrúa á ráð-
stefnu Afríkuríkjanna. Var forseti
samtakanna, Nimeiry frá Sudan, þar
fremstur í flokki.
Öllum er þó Ijóst að þeir eru marg-
ir þjóðarleiðtogarnir bæði innan og
utan Afríku, sem eru Nyerere forseta
þakklátir fyrir frumkvæði það sem
hann hafði í að steypa ógnarstjórn
Idi Amins í Uganda. Þeir telja jafn-
vel að hann hefði fremur átt að fá
orðu einingarsamtaka Afríkuríkja
heldur en ákúrur.