Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1972, Page 128

GUÐMUNDUR JONSSON
SIGURÐUR ÞÓRÐARSON TÓNSKÁLD
Undrunarefni hlýtur það að vera, hve margir íslendingar snemma á öldinni lögðu
út á þær brautir lista, sem þá voru lítt kunnar hérlendis nema af afspurn. Vart
hefur það þótt bera vott um fyrirhyggju eða heilbrigða skynsemi að verja fé og tíma
erlendis til myndlistar- eða lónlistarnáms, því að engar horfur voru á, að það gæfi á
Islandi í bráð nckkuð í aðra hönd eða yrði mönnum vænleg leið til bærilegrar lífs-
afkomu. Þjóðin stendur í ævarandi þakkarskuld við þelta fólk, er fórnaði kröftum
og fé til þess að geta gefið henni hlutdeild í þessum menningararfi mannkynsins. A
starfi þessara frumherja er reist sú listsköpun og túlkun, sem í dag þykir jafnsjálfsögð
hérlendis sem í hverju öðru siðmenntuðu þjóðfélagi.
Ungur drengur á prestssetri í fremur afskekktu byggðarlagi lærir og syngur sálma
og alþýðulög; hann heyrir leikið á harmoníku, og eyru hans nema ófullkominn fiðlu-
leik í baðstofunni á næsta bæ. Þessi fábrolna tónlist hefur djúp áhrif á drenginn.
í brjósti hans kviknar þorsti eftir meiri, belri og fullkomnari tónlist; ekkert þráir
hann heitar en að mega þjóna gyðju tónanna, hver tómstund er henni helguð. Leiðin
er torsótt að takmarkinu, og margt fer öðruvísi en æskuna dreymir. Við ævilok hefur
drengurinn skilað þjóð sinni drjúgu dagsverki, og draumurinn hefur rætzt, þrátt
fyrir allt.
Sigurður Þórðarson var fæddur að Gerðhömrum í Dýrafirði 8. apríl 1895. For-
eldrar hans voru hjónin María ísaksdóttir frá Eyrarbakka og séra Þórður Olafsson
frá Hlíðarhúsum í Reykjavík. Séra Þórður hafði hlotið veitingu fyrir Dýrafjarðar-
þingi árið 1887, er hann hafði nýlokið guðfræðiprófi. Þar þjónaði hann til ársins
1904, þegar honum voru veittir Sandar í Dýrafirði, en prestur og prófastur var hann
þar vestra til ársins 1929, eða nær 42 ár. Sigurður var fimmti í röðinni sjö barna
prestshjónanna, en tvö þeirra önduðust í hernsku. Snemma hefur Sigurður haft opin
eyru fyrir tónlistinni. Mikið mun hafa verið um söng á hernskuheimili hans, þótt
ekkert væri þar hljóðfærið. Sigurður sagði í afmælisrabbi í Morgunblaðinu, þegar
hann varð sjötugur, frá því er þau systkinin voru boðin á næsta bæ, þar sem sonur
bóndans lék ýmist á harmoníku eða fiðlu fyrir söng og dansi. Þá var Sigurður tæp-
lega 5 ára gamall: „Harmoníku hafði ég áður séð, en aldrei fiðlu. Fiðlutónarnir
höfðu mikil áhrif á mig, og þeir sungu í kollinum á mér löngu eftir að heim var kom-
ið.“ Sterk löngun greip drenginn til að eignast hljóðfæri í líkingu við fiðluna, og