Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1979, Blaðsíða 60

60
GRÍMUR M. HELGASON
Og víst er hugur í Jóni Borgíirðingi, er hann segir í bréfi til nafna síns
16. febr. 1861, að „Bókmenntafélagið ætti að fá mann til að ferðast um
landið og hafa saman handrit og fágætar gamlar bækur, sem eru
allareiðu að hverfa. Eg skyldi fara þá ferð.“ Hann kemur aftur að þessu
í bréfi 28. okt. sama ár og enn 30. apríl ári síðar, en auðvitað gat hann
ekki tekizt slíka ferð á hendur án einhverrar umbunar. Og þar stóð
hnífurinn í kúnni. Jón Borgfirðingur var umboðsmaður Bókmennta-
félagsins, en hafði ekki tekizt sem skyldi að standa í skilum við það, og
því segir nafni hans í bréfi 2. júní 1862, að hann treysti sér ekki til að
útvega honum styrk í þessu skyni, en ef hann færi rétt að, ætti hann að
geta „staðizt vel með því að hafa bóksölu um allar sveitir og hafa þetta
10 fil 25 af hundraði“.
Það er napur tónn í svari Jóns Borgfirðings, þegar hann svarar nafna
sínum 1. júlí sama ár:
„ . . . Þér haldið í bréfi yðar, að ég mundi geta lifað af bóksölu, en
það er ómögulegt, þar sem þvílíkur hnekkir hefir komið í velmegun
manna, bæði af manna völdum og náttúrunnar, að valla gengur nokk-
ur bók út, og þar á ofan, enginn lætur binda neitt eða getur borgað. Eg
man, hvernig mér gekk salan í fyrra sumar á Suðausturlandi, þar sem
bæði fjárkláðinn og smekkleysið ríkir, og hugsaði ég mér þá að fara ekki
í bóksölu fyrst um sinn. Meining mín var, þar sem ég minntist á
ferðastyrkinn við yður, að með því móti gæti ég ráðið fram úr skuldinni
til ykkar, því mestan hlutann af honum hefði ég látið ganga til
þess . . .“
„Hvörnig á ég nú að fara að drífa upp peninga, svo ég geti lifað?“
segir hann í bréfi 28. okt. 1861, og hvern skyldi undra, þó að vonleysis
gæti, þegar fé skortir til lífsframfæris fjölskyldunni, vegna þess að þau
störf, sem hann helzt vill stunda, eru síður en svo nægilega ábatasöm
þessi árin? Auk þess virðist ekki vera um auðugan garð að gresja um
þessar mundir, því að Jón segir í sama bréfi: „ . . . Það er eins og enginn
eigi neitt, viti ekki neitt, ef ég spyr menn um bækur. Einstöku maður,
sem á einhverja skruddu, liggur á henni eins og ormur á gulli. Sumt,
sem þér nefnið, hef ég aldrei séð flækjast neins staðar, annars væri ég
búinn að hafa það upp . . . Þykir yður það ekki nokkuð sérstaklegt af
mér, að ég held saman öllum sendibréfum, sem ég fæ frá ýmsum, og
gjöri einslags bréfasafn, því margt er ritað í bréf, sem til gagns gæti
orðið. Það væri minna tapað en er, hefðu vissir menn haft þá reglu eða
hugsan að halda þeim saman, en ekki að leggja þau undir pottinn eða í
fúann upp á veggjarpallinum . . .“