Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1991, Page 97

PÁLL JÓNSSON OG BÓKASAFN HANS
97
Páll sá um útgáfu fleiri bóka en Árbókar Ferðafélagsins, m.a.
nokkurra afmælisrita, sem tileinkuð voru vinum hans. Þar lagði
hann á ráð af mikilli smekkvísi og kunnáttu og hafði næmt auga
fyrir því, hvernig gera mætti slíkar tilefnisútgáfur eigulegar og
eftirsóknarverðar. Á 75 ára afmæli Páls árið 1984 bjuggu vinir
hans honum sjálfum afmælisrit, Land og stund, sem Sverrir
Kristinsson gaf út á forlagi Lögbergs.
Bókasöfnun Páls Jónssonar spratt í upphafr af mikilli lestrar-
löngun, sem hann fann til sem drengur. Þessa lestrarþörf bar
hann með sér til Reykjavíkur, þar sem hægara var að nálgast
bækur en í strjálbýlli sveit. Mig grunar, að í bókakaupum hafi hann
þó farið hægt af stað, en söfnunarhneigðin sótt á með tímanum.
Þegar Páll hóf starf við dagblaðið Vísi, varð einn af samstarfs-
mönnum hans Þorsteinn Jósepsson frá Signýjarstöðum í Hálsa-
sveit, blaðamaður, rithöfundur og síðar bókasafnari. Páll mun
með nokkrum hætti hafa kveikt áhuga Þorsteins á bókasöfnun, en
hann lagði síðan mikla rækt við hana, eins og kunnugt er. Fleira
varð til að tengja þessa tvo menn vináttuböndum, borgfirzkur
uppruni og sameiginlegur áhugi á ferðalögum og Ijósmyndun.
Með þeim tókst afar náinn félagsskapur og samvinna, sem var án
efa til þess fallin að efla hug og söfnunarmátt beggja. Söfnun
þeirra hefur varla stuðzt við mikil efni, heldur eljusemi og árvekni,
og ég man ekki betur en Páll segði mér, að tekjur af ljósmyndun
hefðu um tíma staðið nokkuð undir bókaöflun þeirra beggja. Eg
gæti bezt trúað, að þeir hefðu þekkt bókasafn hvor annars nálega
eins vel og sitt eigið og því einatt verið á verði hvor fyrir annan, þar
sem fengs var von, meðan báðir lifðu, en Þorsteinn lézt árið 1967.
Bókasöfnun getur oft á tíðum verið mikil samskiptalist, og það á
sennilega við um hvaða söfnun sem er. Þessi list var Páli lagin
flestum mönnum betur. Eg er ekki í minnsta vafa um, að í
söfnunarstarfi sínu hefur hann einatt notið þess mikla þokka, sem
stafaði frá öllum kynnum við hann. Sá þokki var meðal annars
ofinn úr hlýlegu viðmóti, hiklausri hjálpsemi, skilyrðislausum
grandvarleik, græskulausri kímni og einhverjum þeim töfrum,
sem orð ná ekki að lýsa. Páll Jónsson var þeirrar gerðar, að hann
var hverjum manni venjulegri í sjón, en næsta óvenjulegur í tryggð
og kynnum. Hann var svo tilgerðarlaus maður í fasi og framgöngu
sem framast mátti vera. Ég sé hann fyrir mér, þar sem hann leggur
leið sína milli fornbókaverzlana í miðbæ Reykjavíkur, hvatur í
spori og stikar nokkuð. Bæri hann höfuðfat, var það alpahúfa, sem
7