Frjáls verslun - 01.07.1995, Qupperneq 42

100 STÆRSTU
VELTA SH VANTALIN MIÐAB VIB
AÐRA FISKÚTFLYTJENDUR
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna, SH, beitir ekki sömu reikningsskilaaðferð og
flestir aðrir fiskútflytjendur, eins og til dæmis höfuðkepþinauturinn IS
Við vinnslu Fijálsrar verslunar á
listanum yfir stærstu fyrirtæki lands-
ins var athygli blaðsins vakin á því að
velta Sölumiðstöðvar hraðfrystihús-
anna, SH, væri vantalin gagnvart
flestum öðrum fiskútflytjendum, eins
og til dæmis höfuðkeppinautnum, ÍS,
íslenskum sjávarafurðum hf. Velta
fyrirtækisins er hins vegar saman-
burðarhæf við langflest önnur fyrir-
tæki landsins sem beita sams konar
reikningsskilaaðferð og SH.
Munurinn á reikningsskilaaðferð
SH og flestra annarra fiskútflytjenda
felst í því hvemig umboðssala er talin
fram. SH telur umboðslaunin til tekna
en ekki alla umboðssöluna.
Ef SH beitti sams konar aðferð og
flestir aðrir fiskútflytjendur yrði velta
fyrirtækisins um 36 milljarðar í stað
tæpra 24 milljarða króna. í saman-
burði við 19 milljarða veltu ÍS er velta
SH því um 36 milljarðar. Sá stærðar-
munur er meira í takt við það fisk-
magn sem fyrirtækin selja.
Margir smáir fiskútflytjendur, með
aðeins nokkra starfsmenn, velta
hundruðum milljóna króna og jafnvel
milljörðum. í þeim tilvikum er um-
boðssalan öll talin til veltu en ekki
umboðslaunin. Sama máli gegnir um
veltu fiskmarkaða innanlands á listan-
um. Velta þeirra er heildarsalan á
mörkuðunum en ekki þær rekstrar-
tekjur sem fiskmarkaðamir sem
fyrirtæki hafa af viðskiptunum. Sú
upphæð er aðeins brot af viðskiptun-
um á mörkuðunum.
Við gerð listans skaut Frjáls versl-
un á fundi með löggiltum endurskoð-
endum þriggja stærstu sölusamtak-
anna í sjávarútvegi, SH, ÍS og SÍF, til
að hafa veltutölur fyrirtækjanna sam-
anburðarhæfar gagnvart lesendum
blaðsins. Sá fundur bar hins vegar
ekki árangur.
í framhaldi af því ákvað Fijáls
verslun að stilla veltu þeirra upp að
þessu sinni eins og þær birtast í árs-
reikningum fyrirtækjanna en skýra
rækilega fyrir lesendum að um mis-
munandi reikningsskilaaðferðir væri
að ræða. Framvegis mun Frjáls
verslun hins vegar reyna að stilla upp
veltu fyrirtækja í fiskútflutningi þann-
ig að meira samræmis gæti við meg-
inþorra annarra fyrirtækja í landinu -
og sem birtast á listanum.
Raunar er þetta mál svok'tið erfitt
viðureignar. Fyrir það fyrsta eru
tvær ólíkar reikningsskilaaðferðir
notaðar af endurskoðendum yfir
sams konar starfsemi. Og þær eru
báðar viðurkenndar þótt þær skil-
greini ekki tekjur með sama hætti. Þá
er munur á félagaformi SH og til
dæmis ÍS og SÍF. Þau tvö síðar-
nefndu eru hlutafélög sem greiða
tekjuskatt. SH eru hins vegar sölu-
samtök framleiðenda þar sem hagn-
aðurinn rennur til eigendanna, þ.e.
framleiðendanna, og skattlegst hjá
þeim.
Fijáls verslun skilgreinir veltu
fyrirtækja sem heildartekjur þeirra
eins og þær birtast í samstæðureikn-
ingum. Á móti kemur kostnaður við
að afla teknanna. Þegar um hreina og
klára umboðssölu er að ræða, þar
sem viðkomandi fyrirtæki tekur enga
eignarlega áhættu með því að leggja
út fyrir vörukaupunum, telur blaðið
rökréttast að telja eingöngu umboðs-
launin til tekna en ekki alla umboðs-
söluna. Inngreiðslur í umboðssölu
eru ekki sama og tekjur. Þetta er sú
reikniskilaaðferð sem meginþorri
fyrirtækja landsins notar.
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna á
dótturfélög í Bandaríkjunum, Evrópu
og víðar sem kaupa fiskinn af innlend-
um framleiðendum og selja hann síð-
an aftur út á markaðinn. Um er að
ræða eignarlega áhættu. Dótturfé-
lögin taka á sig þá skelli sem kunna að
koma upp, eins og verðfall birgða.
Sömuleiðis selja SH og dótturfélög
þess fisk í beinni umboðssölu. í þeim
tilvikum eru umboðslaunin, en ekki
umboðssalan, talin til tekna.
Bæði Sölumiðstöðin og íslenskar
sjávarafurðir hafa sama fyrirkomulag í
Bandaríkjunum. ÍS á þar dótturfyrir-
tæki sem kaupir fisk og tekur eignar-
lega áhættu. Mismunurinn kemur
hins vegar fyrst og fremst fram í sölu
til Evrópu. Þar selur ÍS í umboðssölu
eða umsýslusölu, eins og endurskoð-
andi fyrirtækisins nefnir það. Sú um-
sýslusala er talin tO tekna en ekki ein-
göngu umboðslaunin.
Máli sínu til stuðnings nefnir end-
urskoðandi ÍS eftirfarandi rök fyrir
því að skilgreina sölutekjur sölusam-
taka í fiskútflutningi sem rekstrar-
tekjur þeirra í stað umboðslauna ein-
vörðungu:
1. Veltan gefur réttari mynd af mik-
ilvægi þessara félaga fyrir efnahags-
lífið.
2. Salan er ekki umboðssala, í
réttri skilgreiningu þess orðs, heldur
umsýslusala. í því félst: A. Sölusam-
tökin selja vöruna í eigin nafni og á
eigin ábyrgð í öllu því sem viðkemur
kaupanda. B. Beint réttarsamband er
milli sölusamtakanna og kaupenda en
ekki milli framleiðenda og kaupenda
TEXTI: JÓN G. HAUKSSON MYNDIR: BRAGIJÓSEFSSON
42