Alþýðublaðið - 02.12.1981, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 2. desember 1981.
RITSTJORNARGREIN________
GEGN BRÚNUM
FASISMA OG RAUÐUM
Patricio Fuentes, fulltrili
Mannréttindanefndar E1
Salvador, dvelur þessa vikuna á
íslandi í boði Alþýðuflokksins.
Mannréttindanefndin er ekki
flokkspólitisk. Tilgangur henn-
ar er m ,a. sá að vekja samvizku
almennings og stjórnmála-
hreyfinga i lýðræðisrikjunum til
vitundar um hina blóðugu
ógnaröld þeirrar glæpakliku,
sem hrifsað hefur völdin i landi
þeirra með blóðugu ofbeldi.
Fuentes og sænskur samstarfs-
maöur hans mun eiga viðræður
við fulltrúa stjórnmálaflokka,
verkalýðshreyfingar, almanna-
samtaka og rikisstjórnar á Is-
landi.
Margir halda þvi fram að i E1
Salvador sé i gangi nú þegar
nýtt Vietnam stri'ð. Sömu ráð-
gjafarnir, sömu vigvélarnar og
sami málstaðurinn sé notaður
til að réttlæta óhæfuverk, pynt-
ingar og morð. FulltrUar
Bandarikjast jórnar segjast
styðja glæpaklikuna i nafni
baráttunnar gegn kommún-
ismanum. Staðreyndin er sú, að
með stefnu sinni i þessum
heimshluta, er Bandarikja-
stjórn að leggja sitt af mörkum
til þess að neyða alþýðu manna
til fylgis við rauðan fasisma i
stað hins brúna.
Alþýðublaðið hefur áður vakið
rækilega athygli á ástandinu i
ElSalvador og Mið-Ameri'ku. Þ.
25. júni s.l. birti Alþýðublaðið
itarlega skýrslu um ástandið i
E1 Salvador ásamt tillögum um
færar leiðir til friðsamlegra
umbóta. Skýrslan var samin af
Ed Broadbent, formanni
Nýdemokrataflokksins i
Kanada og varaforseta Alþóða-
sambands jafnaðarmanna.
Þjóðfélagsástandið i' E1
Salvador er svo hrikalegt, að
verla verður með orðum lýst.
örfámenn og gerspillt yfirstétt
hefur kastað eign sinni á landið
og gæði þess og ver forréttindi
sin með kjafti og klóm. Landinu
hefur alla tið verið stjórnað af
hinum riku og fyrir hina riku á
kostnað allrar alþýðu. Fjórtán
fjölskyldur eiga meirihlutann af
öllu ræktanlegu landi og raka
saman offjár, sem að stórum
hluta hverfur i óhófseyðslu og
fjárflótta erlendis.
Hin fámenna en auðuga for-
réttindastétt hefur beitt her
landsins til þess að viðhalda
þessu gerspillta þjóðfélags-
ástandi og útrýma öllu raun-
verulegu lýðræði.
Rikisvaldinu er miskunnar-
laust beitt til þess að útiloka
starfsemi lýðræðislegra um-
bótahreyfinga. Þessari pólitisku
kúgun er fylgt eftir með hrika-
legum ofbeldisverkum, sem for-
réttindastéttirnar hafa gert sig
sekar um gegn almenningi i
landinu.
Terrorismi herforingjakli'k-
unnar virðir engin takmörk.
Handtökur, pyntingar, limlest-
ingar, morð og fjöldaaftökur án
dómsog laga eru daglegt brauð.
Skv. heimildum þeirra, sem
bezt má treysta, þ.e. fulltrUum
kirkjunnar i E1 Salvador, má
rekja 90% allra ofbeldisverka
beinlinis til svokallaðra
„öryggissveita”, en þær eru i
raun og veru leynilögregla
landsins. Herinn hefur ekki ein-
ungis látið þennan terrorisma
afskiptalausan heldur beinlinis
hvatt til hans.
þjóðfélagsátökin i E1
Salvador og annars staðar i
Mið-Ameriku eiga rætur sinar
að rekja til óþolandi og
óréttlætanlegrar misskiptingar
auðs og valda. Þessi átök geta
leitt tíl þrenns konar niður-
stöðu:
2
1 Fyrsti kosturinn er óbreytt ástand. Aframhaldandi
fámennisstjórn forréttindastétta, sem heldur völdum i
skjóli hers og lögreglu og blóðugs terrorisma. Þessar
rikisstjórnir viðhalda óbreyttu þjóöfélagsástandi. Þær
hvorki þola né virða lýðræði af neinu tagi. Slikar rikis-
stjórnir halda þvi aðeins velli að þær beiti terror og ógnar-
stjórn af sivaxandi hörku.
Annar kosturinn er sá að til valda komizt hreyfingar sem
kenna sig við marxisma-leninisma. Þær munu beita ólýð-
ræöislegum aðferöum. Þær munu koma á rauöum al-
ræðisstjórnum. Þær munu sýna Bandarikjastjórn fullan
fjandskap og skipa sér fylkingu með kommúnistarikjun-
um undir forystu Sovétrikjanna.
3 Þriðji kosturinn er sá, að friðsamleg og lýðræðisleg um-
J bótaöfl komizt til valda með friðsamlegum hætti. Þetta
eru róttækar, vinstri sinnaöar hreyfingar, sem eru reiðu-
búnar að starfa skv. lýðræðislegum leikreglum, ef þeim er
gert það kleift. Þær munu koma á blönduðu hagkerfi
einkaeignar og opinbers rekstrar. Þær munu taka upp
hlutleysisafstöðu gagnvart Bandarfkjunum og einnig
gagnvart öðrum valdablokkum.
Sá utanaðkomandi aðili, sem
mest áhrif hefur á þessu svæði,
er ri'kisstjórn Bandarikjanna.
Stefna Bandarikjastjórnar get-
ur ráðið afar miklu um það,
hver þessara þriggja kosta
reynist tíklegastur 1 reynd: Lýð-
ræðisleg umbótastjórn, alræði
kommtínista eða hernaðarein-
ræði hægri afla. Út frá lýðræðis-
legu sjónarmiði er stefna Reag-
anstjórnarinnar i málefnum
Mið-Ameriku ekki einasta afar
óhyggileg: — Hún er gersam-
lega siðlaus, pólitisktóréttlætan-
leg og andstæð hagsmunum lýð-
ræðisrikjanna.
Ef Bandarikjastjórn keppir
fyrst og fremst eftir tryggingu
fyrir þvi, að þær rikisstjórnir
sem við völd eru geti talizt
traustir bandamenn Banda-
rikjamanna og gerir það með
þvi' að veita hernaðarlegan
stuðning hefðbundnum forrétt-
indahópum, —þá er hún I reynd
að leggjast á sveif með alræðis-
öflunum innan vinstri hreyf-
ingarinnar.
Bandarikjastjórn mun þá
gera t.d. kirkjunni og öðrum
hófsömum lýðræðislegum um-
botaöflum erfitt að starfa með
árangri. HUn mun hrinda æ
fleiri einstaklingum, hópum og
stéttum i faðm alræðisaflanna
tíl vinstri.
Ef Bandaríkjastjórn hins
vegar lætur vera að gefa for-
réttindahópunum óskilyrtan
stuðning sinn, ef Bandarikja-
stjórn tekur fremur mið af lýö-
ræðislegum hefðum og sögu sins
eigin þjóðfélags og gerir lýöum
Ijóst, að hun kjósi fremur lýö-
ræðisleg þjóðfélög, jafnvel þótt
þau verði að teljast ,,sósialisk"
að þvi er hagkerfi varðar, þá
verða að teljast góðar likur á
þvi að slikar rikisstjórnir virði
lýöræðislegar leikreglur, að þær
komi á réttíátara og stöðugra
þjóðfélagi og verði ekki fjand-
samlegar Bandarikjunum, enda
þótt þær muni halda sig utan
hernaðarblokka.
mbótaöfl, sem raunveru-
lega vilja beita friðsamlegum
aðferðum, en skorast hins vegar
ekki undan þvi að knýja fram
gagngeran þjóðfélagslegan
uppskurö á þessum spilltu léns-
rikjum, eiga þvi undir högg að
sækja. Helzta von umbótaafl-
anna er að lýðræðisrikin i heim-
inum styðji við bakið á þeim.
Alþjóðasamband jafnaðar-
manna, undir forystu Willy
Brandts og Francois
Mitterrands, hefur sem betur fer
veitt þessum umbótaöflum
dyggilegan stuðning á undan-
förnum árum. Forystumenn
lýðræðisjafnaðarmanna um
heim allan, og rikisst jórnir
frjálslyndra afla i lýðræöisrikj-
unum, eiga nú að taka höndum
saman um aö koma vitinu fyrir
Reagan-stjórnina i Washington,
og leggja um leið sitt af mörk-
um til þess að binda endi á hina
blóðugu ów ^rstjórn glæpaklik-
unnar i U' .vador. _____JBH
ÞAÐ ER EKKI HEIL BR
STEFNII RIKISSTJÓRNA
• 23 skip munu bætast við fiskiskipaflotann á árunum
1981-1982.
• Brúttóaukningin nemur 7-8000 þús. tonnum.
• Tekjuaukning verður engin, vegna gildandi afla-
takmarkana.
• Aukinn rekstrarkostnaður mun nema um 7.1
milljón kr. á hvert skip fyrir sig.
• Heildarútgjaldaaukning útgerðarinnar vegna þess-
ara skipa samsvarar því 164 millj. kr. (16.4
milljörðum g. kr.).
Á seinasta Alþingi flutti Kjart-
an Jóhannsson, formaður
Aiþýðuflokksins, ásamt fleiri
Alþýðuflokksþingmönnum, þrjú
frumvörp til laga, sem i heild
lýstu þeirri fiskveiðistefnu, sem
Alþýðuflokkurinn hefur gerzt
málsvari fyrir.
Fyrsta frumvarpiö fjallaði um
kerfisbundna minnkun fiski-
skipastólsins á næstu árum með
samræmdum reglum um brottfall
og úreldingu. Annað frumvarpið
hafði það að markmiði, að greiða
fyrir samræmingu afla og vinnslu
I aflahrotum, með þvi að tryggja
útgerðaraðilum staðgreiöslu afla
þegar landað er annars staðar en
i heimahöfn. Þriðja frumvarpið
var um afnám laga frá 1972 um
heimild fyrir rikisstjórnina til að
veita sjálfskuldarábyrgð á lánum
til kaupa á skuttogurum. Þau lög
voru sett á sinum tima til þess að
örva uppbyggingu togaraflotans,
sem þá var mjög brýn. Nú eru að-
stæöur gerbreyttar. Kjartan Jó-
hannsson hefur nú endurflutt
siðastnefnda frumvarpið. Hér á
eftir fylgir úrdráttur þeirri ræðu,
er hann flutti á Alþingi, þegar
hann fylgdi þessu frumvarpi úr
hlaði.
Að undanförnu hefur mikið
verið rætt um æskilega stærð
skipastólsins. Það er almennt
viðurkennt, að fiskiskipastóllinn
megi ekki stækka miðað við
gildandi aflatakmörk. Hæstvirtur
núv. sjávarútvegsráðherra hefur
aö visu ekki verið sérlega stöðug-
ur i rásinni i yfirlýsingum sinum
um þetta efni. Hann hefur þó sagt
oftar en einu sinni að fiskiskipa-
stóllinn mætti ekki stækka i heild.
Eitt þeirra stjórntækja sem
hvað mestu ráða um stærð skipa-
stólsins er sú heimild til sjálf-
virkrar ríkisábyrgðar, sem rikis-
stjórnin hefur vegna lána til
kaupa á skuttogurum. Þessi
heimild rikisstjórnarinnar um að
veita sjálfskuldarábyrgð á lánum
til kaupa á skuttogurum eru ein-
stök i sinni röö. Allar aðrar rikis-
ábyrgðir koma til umfjöllunar og
afgreiöslu á Alþingi. Það frum-
varp sem ég mæli hér fyrir gerir
ráð fyrir að sama gildi um rikisá-
byrgðir vegna kaupa á skuttogur-
um eins og um allar aðrar rikisá-
byrgðir. Afnám þessarar sjálf-
virkni getur verið liður i þvi að
hafa hemil á stærð skipastólsins.
Tilgangurinn er sá að rfkisstjórn-
in verði ekki daglega leidd i
freistni i þeim efnum. Reynslan
sýnir að hún er freistingargjörn.
Þessi sjálfvirka rikisábyrgða-
heimild rikisstjórnarinnar var
sett á sinum tima til að auðvelda
kaup á skuttogurum, en einmitt
þá var endurnýjun togaraflotans
brýnt verkefni. Nú eru aðstæður
hins vegar gerbreyttar. Viðtækt
skömmtunarkerfi i fiskveiðum er
til sannindamerkis um að fiski-
skipastóllinn er of stór miðað við
afrakstursgetu fiskistofna. For-
sendan fyrir þeirri undan-
tekningu, sem gerð var 1972
varöandi rikisábyrgðir vegna
skipakaupa, er þvi fyrir löngu
brostin.
25 ný skip
Eins og dæmin sanna hefur
rikisstjórnin mjög slakað á klónni
varðandi innflutning og fjölgun
fiskiskipa. Ég hef af gefnu tilefni
reynt að afla mér sem gleggstra
upplýsinga um það, hverjar séu
horfurnar um viðbætur og afkomu
á árunum 1981 og 1982. Þá er
miðað við þau skip, sem búið er
að lofa að verði smiðuð eða keypt
erlendis frá og eins þau, sem
þegar eru komin á árinu 1981.
Mér telst svo til að þessi við-
bót sem þegar er oröinn hlut-
ur, nemi 23-25 skipum á ár-
unum 1981-1982. Smærri bátar
eru þá ekki meðtaldir. Þessi
viðbót er af stærðinni 7-7700
tonn.
Langflest þessara skipa eru
skutskip. Sum þeirra hafa menn
kosið þó að flokka undir báta,
• Þetta þýöir viðbótartc
sem samsvarar 7,9%
• Aukinn hallarekstur n
hækkun til þess að try
s.l.
• Sú hækkun f iskverðs k
• 1% gengisfelling skile
aukinnar verðbólgu.
• Fiskveiðistefna ríkissl
aukna verðbólgu á ár
Olíkit hafai
Kjartan Jóhannsson, fyrrv.
sjá varútv egsráðherra.
vegna þess að þessi skutskip eru
ekki eins stór og skuttogararnir.
Heyrst hefur, og slikar
lausafregnir jafnvel verið
staðfestar, að vegna þessarar
skilgreiningar á bátum i stað
skuttogara sé nú verið að
stytta sum umræddra skipa,
sem keypt hafa verið erlendis
frá, til þess að þau flokkist
undir báta fremur en skutskip.
Samt eru þau fyrst og fremst
smiðuð og gerð út til togveiða
eftir sömu meginreglu og skut-
togararnir.
Þessi tala, 7-800 þús. tonn er
hrikalega há. Venjulega er talað
um, að eðlilegt brottfall úr skipa-
stólnum sé á bilinu 1300-1700 tonn
á ári.
Ég veit ekki hvert brottfallið
hefur verið á árinu 1981 til þessa.
Gott væri að fá það upplýst. En
jafnvel þótt bæði árin væru tekin
með I reikninginn, er ljóst, að
með umræddri aukningu skipa-
Jóhanna Egilsdóttir
Forseti islands hefur í dag sæmt frú Jóhönnu Egils-
dóttur stórriddarakrossi hinnar íslensku fálkaorðu.
Frumvarp 1
gerð um þetta atriði en einstiSc
verkalýðsfélög hafi þó
óskoraðan rétt til að semja við
viðsemjendur sina um annað
fyrirkomulag en reglugerð gerir
ráð fyrir að þvi tilskyldu að inn-
heimtu- og ávöxtunaraðili sé i
þvi tilfelli jafn ábyrgur og Pdst-
gi'róstofan.
í greinargerð með frv. segir
að efnislega samhljóða frv. hafi
verið flutt þrivegis áður en ekki
hlotið afgreiðslu. Þó mikil
réttarbót fyrir launþega hefði
náðst með setningu orlofslaga
1971, væri enn margt sem Ur
mætti bæta, enda hefðu ýmis
verkalýðsfélög samið beint við
viðsemjendur sina um hag-
kvæmara fyrirkomulag en
kveöur á um i lögunum.
Þá segir 1 greinagerðinni:
„Segja má að auk þeirra hags-
bóta sem orlofsþegi nyti með
breytingu i þá átt sem hér er
lagt til sé hér á ferðinni einn
þáttur þeirrar byggöastefnu
sem mikið hefur veriö höfð á
orði en minna skilað sérá borði.
Það verður að teljast óeðlilegt
að löggjafinn standi i vegi fyrir
þvi að verkalýðsfélögin og
vinnuveitendur semji um það
fyrirkomulag sem þessir aðilar
telja þjóna best hagsmunum
sinna umbjóðenda.