Vísir - 27.10.1970, Qupperneq 9

V í SIR . Þriðjudagur 27. október 1970,
9
Undirskrift sanminganna í sumar. — Með samkomulaginu var gert ráð fyrir fullri vísitölubót á kaup, þannig að hver verð'
hækkun hefur leitt til kauphækkunar.
I EINBJORN..."
Verðbólgan hefur vaxið meira i ár en i fyrra, en þá áfti Island, Evrópuíhet'
Veröstöðvun er nú efst á baugi, Flestir hafa lýst sig fylgj-
andi verðstöðvun í einhverri mynd, og fáir mótmælt henni.
Fólk er langþreytt á sífelldum verðhækkunum, sem engan
enda taka, og vissulega væri einfaldara að Iifa, ef reikna
mætti með nokkurn veginn stöðugu verðlagi.
Island er eitt mesta verðbólguland veraldar og hefur lengi
verið. '.’ið áttum Evrópumet í fyrra. Þau ríki sem eru okkur
„fremri“ um verðbólgu eru helzt í Suður-Ameríku eða stríðs-
hrjáð ríki eins og Víetnam. Með verðbólgunni hefur gildi
hverrar krónu sífellt minnkað, og það er eins og talað
værl frá annarri stjörnu, þegar við heyrum, að fyrir nokkr-
um tugum ára hafi verið barizt um, hvort tímakaup ætti
að vera 80 eða 90 aurar.
Samið um vítahring.
Kjarasamningarnir í vor fólu
einnig beinlínis í sér verðbólgu
þróun, eins og allir vissu. Á-
kveöið var. að hækkun vísitölu
framfærslukostnaðar skyldi
bætt að ful'lu meö uppbótum á
kaup. Vitað var, að framleiðend
ur teldu sig þurfa hækkun verð-
lags vegna kauphækkananna. Sú
hækkun var því afleiðing hækk-
aðs kaups, og síðan hækkaði
kaupið 1. sept. vegna þeirra
verðhækkana, sem orðnar
voru. Þar meö var myndaður
sá vítahringur kaup- og verö-
hækkana, sem allir höfðu séð
fyrir.
Óstöðugt verðlag veldur
'kröfum um vísitölu-
bætur.
Ríkisstjórnin haföi bcðið upp
á gengishækkun, sem hún taldi,
að mundi geta leitt tii lækkandi
verðlags, sem hefði fært laun-
þegum kjarabætur. Jafnframt
hefði kaup veriö hækkað tals-
vert, en eitthvað minna en gert
var. Bæði launþegar og vinnu-
veitendur höfnuðu þegar í stað
þessum tiliögum.
Æskilegast væri fyrir þjóðar
búið, að unnt væri að semja um
ákveönar grunnkaupshækkanir
til ákveðins tíma og ekki þyrfti
að greiða verðbætur á kaupið
á þeim tíma. Við næstu kjara-
samninga mundu Iaunþegar
meta. hver væri kaupmáttur
launa þeirra, og hvað atvinnu-
vegirnir gætu þolað mikla kaup
hækkun, eins og komið væri.
Þetta væri hægt, ef ekki kæmi
til óútreiknanleg veröbólguþró-
un i landinu. Vegna óvissunn-
ar um veröhækkanir, hafa laun
þegar talið þörf að krefjast vísi
tölubóta á kaup, sem greiddar
eru á þriggja mánaða fresfi.
Vinnuveitendur telja sig síöan
jafnan þurfa að hækka vöru
sína vegna aukins tilkostnaðar.
13,2% verðbólga 1969.
Undanfarinn áratug hefur
verðbólga á Islandi yfirieitt num
ið yfir 10% á ári. I fyrra hækk-
aði vísitala framfærslukostnaðar
sem er helzti mælikvarði, sem
notaður er á verðhækkanir, um
13,2% frá 1. febrúar 1969 til
1. febrúar 1970. Vísitalan var í
ársbyrjun 1969 komin I 250
stig. það er að segja verðlagið
hafi 2,5 faldazt síðan 1960 (þeg
ar vísitalan var 100).
Á þessu ári hefur vísitaian
hækkað úr 283 stigum 1. febrú-
ar f 304 stig 1. ágúst, en það
eru síðustu opinberu tölumar.
Verðbólgan hefur því í ár ver
ið 21 stig, sem er hið sama og
var árið 1969, þegar ísland átti
„Evrópumet". 1969 hafði vísital
an hækkað úr 250 stigum f árs
byrjun f 271 stig 1. ágúst. Auk
þess blasir við, að verðhækk-
anir siðan 1. ágúst hafi í ár ver
ið meiri en á þeim tima í fyrra.
Kaup mundi hækka um 5—6%
1. desetnber vegna verðbólgunn
ar síðan 1. ágúst og sú kaup-
hækkun færi aftur í verðlagið ef
eklti yrði að gert. Verðbólgan
undanfárinn áratug mun hafa ver
ið 5% 1961, 11% 1962, 13%
1963, 19% 1964 7% 1965, tæp
11% 1966, aðeins rúm 4% 1967,
og síðan 13% 1968, ef miðað er
við ársmeðaltöl þessara ára, og
á þessu tímabili 2,5 faldaðist
verðlagið, eins og áður er sagt.
Hækkanir samþykktar
einróma í verðlags-
nefnd.
Það gefur nokkuð góða hug-
mynd um verðbólguþróunina að
athuga sumar -af afgreiðslum
verðlagsnefndar frá maí til júlJ
loka i ár, en þar kemur ekki
inn í hin gífurlega hækkun á
verðlagi landbúnaðarvara, sem
heyrir beint undir framleiðslu-
ráð landbúnaðarins. Verölags-
nefnd samþykkti allar þessar
hækkanir einróma nema álagn
ingarhækkun.
Hinn 4. júnf er saltfiskur
hækkaður úr 46 kr. í 54 kr
hvert kíió Meginhluti hækkunar
innar er vegna hækkaðs fisk-
verðs til útgerðarinnar. eða 6
af bessum 8 krónum en 2 kr
vegna hækkaðs verzlunarkostn-
aðar og álagningar.
25. júní er heimiluð 20%
hækkun vöruflutninga með bif
reiðum, þar af ca. 6,5% vegna
beinna launahækkana, 6%
vegna varahluta og viögerða og
5% vegna hækkaðs þungaskatts.
7. júlí er heimiluð 12,1% hækk
un verzlunarálagningar, sem
stafar af launahækkunum, sem
kemur síðan fram í verðhækk-
unum hvarvetna. Samdægurs
er leyfö hækkun útseldrar vinnu
í byggingariðnaði. Hækkun frá
‘^í.''‘hlh¥Z‘ ef þéssi: Verkamenn
18,6%, rafvírkjar og máiarar
21,3%, múrarar 29,5%, húsa-
smiðir 36,3%, pípulagningam.
42,5%.
Þennan dag hækka einnig taxt
ar leigubifreiða um 7% vegna
launa, og nokkrum dögum síð-
ar taxtar þvottahúsa um 15%,
þar af 13,5% vegna vinnulauna.
Einbjörn, Tvíbjörn og
Þríbjörn.
13. júh’ er heimiluð 16,1%
hækkun smjörlíkis, þar af rúm
lega 2% vegna vinnulauna, en
,að öðru leyti vegna hráefna.
Taxtar rakara hækka um 16—
19% vegna hækkaðs kaups.
Þá er leyfð 25% hækkun á
uppskipun, þar af 17.5% vegna
launahækkana, og 16—34%
hækkun flutningsgjalda. Heim-
iluð er 3,5% hækkun unninna
kjötvara.
28. júlí hækkar verð á brauð
um um 8,7—12,9%, þar af
vegna vinnulauna milli 5 og
7%. vegna álagningar 0,75—
2,6% og vegna efniskostnaöar
1,8—5%.
Taxtar efnalauga hækkaðir
um 15% og taxtar smurstöðva
hækka um 15%.
30. júlí hækka sölulaun á
bensíni um 21,3% vegna hækk-
aðs kaups, og bensínveröið
hækkar um 4,8% og gasolfa til
kyndingar um 11,2% vegna
hækkunarinnar, sem orðin var
á flutningsgiöldum.
Nýr fiskur hækkar um 9—12%
og er tæplepa helmingur þeirrar
hækkunar vegna hækkunar á
P:skverði til útgerðarinnar og
hinn helmingurinn vegna hækk-
aðrar álagningar. Saltfiskur
hækkar um 1.9% vegna álagn-
ingar,
Þannig toaar Tvfhiörn f Ein-
hiörn og Þ>'íhjörn f Tvíbiöm og
Fjórbiörn f Þríbiörn, og verð-
bólgan vex og vex. —HH
tíassra:
— Hvort eruð þér fylgj-
andi eða andvígur verð-
bólgu?
Herbert Petersen, matsveinn:
Það getur nú enginn verið
fylgjandi henni . . .

Guðmundur Björnsson, húsa-
smiður: Ég hugsa að mér sé eins
farið og flestum öðrum, að vera
andvígur henni i oröum, en
breyta samt ööruvísi. Menn
skortir alveg áræðið til að stíga
skrefið á móti henni.

er örugglega á móti verðbólg-
unni.
Valdimar Jónsson, verzlunar-
maður: Ég skil ekki að nokkur
maður geti verið fylgjandi
henni.
Finnur Guðmundsson, pípu-
lagninganemi: Auðvitað er ég
andvígur henni, maður.
Haílgrímur Hallgrímsson: Ég