Lesbók Morgunblaðsins - 06.04.1944, Blaðsíða 10

LESBÓK MORfllTNP.TíAÐSTNS
154
'Æ *
Ferðasaga Arna Magnússonar:
í vist með grænlenzkum
Nú eru orðnar stórar forandr-
ingar, síðan eg fór þaðan. Þar var
hverki fé eður kýr, svín eður höns
í minni tíð. Nú þegar hingað reisti,
talaði eg við einn prest þaðan ný-
kominn. Tlann sagði mér, þangað
komnar væru yfir tvö hundruð kýr,
sauðpeningur í mengd, höns og
svín líka so. Tvö yfirvöld, sem væri'
einn jústisráð og kansellíráð væru
þar yfir komnir, sem skyldu eftir
sjá og í dæma öllum þeim sökum,
er tilfalla kynnu milli kaupmann-
anna og fólksins, og ekkert undir
stól stinga af því, sem væri fyrir
þeim klagað. Þar fyrir kynni og
öngvir til landsins brúkan takast,
sem ei hefðu skýlaus attest að
framvísa uppá báðar síðurt so vel
fyrir yfirhafandi sem undirgefna.
Og þeirra laun forbetruð.
Eg þori að segja, að flrænland
er í mörgum póstum betra en Is-
land er. Fyrir það fvrsta sé eg það
land þar, sem hér eigi hafði séð so
gott fyrir fénað, sem var við marga
firði. Þar Voru hálsar milii beirra,
allir með lyng og smá töðugresi
á báðar síður, hvar í bland var
engi og aðalbláberjalyng. Þessir
firðir skáru sig inn í landið sjö
eður átta mílur.
Þegar eg kom inn í fjarðarbotn-
ana. voru þar þurrir og breiðir
harðlendis bakkar með töðugrasi.
Mitt í dalnum var ein á, sem hafði
sín upptök við fjallakantinn eður
upplandið. TÞin rann í fjörðinn,
var full með silunga. en græn-
lenzkir höfðu ei net eður önnur
veiðarfæri til að fanga hann með,
utan hvað þeir tóku hann undir
þeim hnausrim, er fallið höfðu af
bakkanum og silungurinn undir
lá. Við fengum ein deil af þeim
fyrir tóbak. Þegar eg kom að húlsa-
rótunum, var birkiskógur á báðar
síður og hin bezta sölvafjai'a. Eg
dæmdi með mér sjálfum, að þetta
væri gott að byggja þar bæi á báð-
ar síður árinnar, því mér sýndist,
hér ekkert á vantaði utan all ein-
asta fiskiaflann. Annars var þar
selveiði hin bezta, útigangur fyrir
fénað ogso hinn bezta, allir sjó-
fuglar og úteyjar margar, í hverj-
um þeir grænlenzku í bjuggu.
Annars hefði þar verið varp mik-
ið gott. Ilvar þessir grænlenzkxi,
sem ekkert hafa sér til fæðu \itan
sel og fugl hafa sín híbýli, hræða
þeir fuglinn burt. Eg hefi og
aldei etið so mörg bláber sem í
Grænlandi og harasteiknr.
Þegar vér gengum fram eftir
dalnum til fastalandsins og vildum
kanna landið, sem var með klett-
um, fúamýrum og mosaþúfum
fullum með fjallagrösum. komu á
móti oss jöklaendar. Á þeirri leið
sáum við hara og rjúpur í mengd,
tóur margar og bjarndýrsspor. Við
fórum enn lengra upp í landið, inn,
til að síðustunni vorum umkringd-
ir með jöklum á allar síðurf og
það mest var, þó vér hefðum lyst
hærra upp í landið að ganga, komu
á móti oss sprungur í jöklana so
breiðar, að enginn kunni yfir að
koma. so djúpar, að eg hefi hevrt
eftir hollenzkum, sem eru forvitn-
ir um að rannsaka veraldarinnar
ásigkomulag, er skriftir þeirra út
vísa, þeir hafa viljað finna botn í
þessum sprungum^ með færum 200
faðma löngum, og hefur þó verið
forgefins. Þó er hér um að segja,
að öll hreindýr hafa sitt uppheldi,
upp í landinu, því þaug koma el
til undirlandsins, fyrr en kálfar
þeirra eru so stórir, að sér forða
knnna, ef þeir óvinum mæta. Eg
meina þeim, er vilja skjóta ' ]>á.
Þar eru og bjarndýr, er aldrei
koma til byggða eður til strand-
ar^ fyrr en í stærstu nauð. Hrein-
dýrin koma og ei til sjóarsíðunn-
ar fyrr en á milli krossmessu og
fardaga, fara burt um Mikelsmessu.
Endilega má upplandið vera gott,
]>ar hreindýrin sjá vel út á vorin.
Annars lifa þaug mest við gi’as og
klettamosa, er ]>aug skafa með
tönnum sínum. Þessi er hinn meiri
grundvöllur ræðu minnar^ að bjarn-
dýr sér þar upphalda, hvör eð
þurfa sérdeilis til fæðu sinnar ket
og fisk, þar ei kunna gras eður
mosa eta sem önnur dýr, er næra
sig á jarðarinnar ávexti.
Nú hefi eg sagt það, eg sá á
þessari reisu, sem var um haustið
1755. Það sama haust byggðum við
vort bruggarahíis í betra formi en
var fyrri og risturn þar á torf á
þeirri mýri, er vér torf skárum, og
fórum ei burtu, fyrr en spikferðir
gjörðum. Nú höfðum fengið nýjan
assistent er Roderigo hétt ónýtur
til lands og vatns, fæddur í Nak-
skov í Lolland, er deyði um vet-
urinn lítið fyrir jól og eg áður um
talt. Hann stýrði julunni, en kaup-
maður bátnum.
Þetta var um veturnætur, er
heiman fórum, urðum lengi bui’tu
fyrir illviðris sakir. Þegar komnir
vorum til Samiliasok, sem var
fjórtán vikur sjávar frá heiman,