Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1944, Blaðsíða 19

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
5:>t
Heilagur Frans vígist „Fátæktinni". Veggmynd í kirkju hans í Assisi.
með vopnum fyrir samborgara þína.
og taka þátt í styrr og stríði. —
Ættborg hans átti í styrjöld við
Perúgíu, er háði harða samkeppni
við Assisi. Slíkar skærur voru mjög
tíðar milli borgríkja á miðöldum
og stóðu oft árum saman. Hið forna
rómverska keisaradæmi hafði lið-
ast í sundur, bg innan þessa frægð-
arríkis höi'ðu myndast fjölmörg
óháð fursta dæmi. Hvert fursta
dæmi var víggirt borg og forráða-
maður hennar eða stjórnari var
nefndur Ijenshöfðingi. Milli fursta
dæma þessara var mikill nábúa-
kritur og sífeldar erjur; voru það
því einkum nágrannaborgir, er í
styrjöldum áttu hver við aðra. Róm!
verjar höfðu haft í hyggju að sam-
éina heim bygðina í eitt allsherjar-
ríki, en kjörorð þeirra um að „deila
og* drottna" orðið til þess að
sundra henni í mörg sjerstök og;
hvert öðru fjandsamleg kotríki.
Manndrápsmenn heimsveldis höfðu
þokað fyrir kotrík,ja morðingjum.
Borg hins eilífa friðar var skýja-
borg er SA'eimaði uppi í bláhvelum
himingeimsins, en á jörðu niðri'
geisaði vargöld og vígöld milli sam-
lendra borgríkja. Feneyjar háðu ó-
frið við Flórens, Flórens við Perú-
gíu, Perúgía við Assisi, Assisi við
Feneyjar og ]>annig koll af kolli
um þvera og endilanga Norður-
Italíu. Og menning miðaldanna var
þannig troðin niður í svaðið, vegna
þessa seigdrepandi skæruhernaðar
smáríkjanna.
Flaumur þessa styrjaldaræðis
hreif heilagan Frans með sjer. sök-
um hugsjónahneigðar skáldanda
hans og drauma um hetjudáðir her-
mennskunnar. Hugprúður og fagn-
andi skundaði hann inn í fylkinga-
raðir samborgara sinna og undir
gunnfána ættborgar sinnar dreymdi
hann stóra drauma um frægð lienn-
ar og frama. En hann hafði ekki
stundað þessa hernaðariðju lengi,
er honum var alveg Ijóst, að allur
þessi innanlandsófriður á Ítalíu,
var ekkert annað en það, að þjóð-
in var að beina brandi að eigin
lijarta.
Þegar til orustu kom, reyndist
Frans hinn djarfasti og glæsileg-
asti hermaður. Ilann hafði sig
mjög í hættu, enda fór svo, að
hann var tekinn höndum. Eftir að
hann var fluttur í íangelsi gafst:
honum kostur á að kynnast hern-
aðarljóma og virðuleik styrjalda
frá nýrri hlið. 1 hermannafangels-
um miðalda ríktu tvler illar nornir:
myrkur og grimd. Undir valdi
þeirra dvaldi hann á annað ár. Á
þessum tíma varð á honum mikil,
breyting. Þegar úr fangelsi kom,
var hann vís þess, að önnur tækl
en vopn hermennskunnar væri bet-
ur til þess fallin að setja niður
deilur manna.
En um það leyti, sem hann tók
að efast um skoðanir s;nar, varð
hann hættulega sjúkur. Um skeið'-
sveif liann milli heims og helju.
En eftir langa sjúkdómsraun varð
haun heill heilsu. Á afturbataskeið-
inu gafst honum tóm til þess að;
íhuga mannlífið og tijveruna af
nýjum sjónarhól. Himingeimurinn
og jörðin, fúglarnir og trjen, í
stuttu máli, öll náttúran, fjekk nýj-
an svip og nýjan tilgang í augum
hans. Mennirnir gerðu sjer um of
far um að gera veður út af hlut-
um, sem einkis voru verðir. Og
hann ákvað að leggja niður lifnað-
arhætti sinna fyrri vina og fara,
eigin ferða. Hann hugðist hafa kom
ið auga á sigursæl vopn til þess að
tryggja frið með mönnum. Og hann
vildi fá aðra lil þess að gei’ast
samherjar sínir. Og vopnin voru:
gagnkvæmur góðleikur, allsherjar
miskunsemi og takmarkalaus kær-
leikur. Því að alt mannkynið er
ein fjölskyla og með því að stuðla
að þroska annara er von um eigimi
þroska.
Ekki leið á löngu þar til Frans
gafst tækifæri til þess að sýna
hina nýju lífskoðun sína í verki.
Hann var á ferðalagi um Umbríu,
er hann mætti holdsveikum manni.
Alla æfi hafSi h ann haft viðbjóð'
á þessum sjúklingum. — Ilið næm-
lynda skáld hafði ætið hrylt við
líkamlegum þjáningum og haft rót-
gróna andstyggð á hverskonar ljót-