Lesbók Morgunblaðsins - 24.10.1954, Blaðsíða 10

670
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Hin einkennilegu arabisku skip (Dhow)
abakonurnar eru nú til dæmis ekki
jafn bundnar og áður, þegar þær
fóru aðeins tvisvar út úr húsi: þeg-
ar þær giftu sig, og þegar þær voru
bornar til grafar.
Mörgum þykir Aden óvistlegur
og hrjóstrugur staður. Og satt er
það, að aðalbyggðin er niðri í
gömlum eldgíg. En þarna eiga þó
47.000 manna heima og þar er al-
menn velmegun vegna verslunar
og iðnaðar.
Nýlendan nær yfir tvo dldbrunna
fjallaskaga, og á milli þeirra er
höfnin. Á öðrum skaganum er
Aden, en á hinum Litla Aden.
Aden er í tvennu lagi. Meðfram
ströndinni er byggð, sem kölluð er
Steamer Point, en aðalbyggðin er
uppi í hinum gamla eldgíg og sést
ekki frá höfninni. Á Steamer Point
eru stjórnarbyggingarnar og hús
þeirra fyrirtækja, sem reka þar
viðskifti. En að baki þeirra er Ar-
ababyggð.
Um aldarskeið hefur Aden verið
með mestu siglingaborgum. Höfn-
in er djúp og góð. Þarna eru kola
og olíubirgðir fyrir skip, og þar
geta skip fengið allar viðgerðir. En
auk þess er þetta fríhöfn, og því
fer um hana geysimikið af varn-
ingi til umskipunar. Þarna eru þó
engar hafnarbryggjur, og verður
að flytja kol og olíu milli skipa og
lands í ferjubátum. Mikið er unnið
þar af salti úr sjó, og nokkur iðn-
aður er þar og einkum framleiddar
sígarettur.
Aden er talinn einhver heitasti
staður á jörðinni, en samt sem áður
er staðurinn heilsusamlegur. Vegna
þess að engar tjarnir eða mýrar
eru þar í nánd, eru þar engar
moskító-flugur til að bera mýra-
köldu, og þar þurfa menn ekki að
sofa í skjóli flugnanetja. Og yfir-
leitt er þar lítið um kvilla.
Vatnsskortur hefur þó lengi ver-
ið þar bagalegur. Fram til ársins
1929 var allt drykkjarvatn unnið úr
sjó. En uppi í fjallinu voru gam'lir
vatnsgeymar, sem Arabar höfðu
gert á 6. eða 7. öld. Það voru gríð-
armikil ker hlaðin úr grjóti á stöll-
um, þannig að hvert var upp af
öðru. Þegar rigndi steyptist rign-
ingavatnið niður fjallshlíðina og
lenti í efsta kerinu, og þegar það
var fullt svo að út af flóði, þá fór
vatnið niður í næsta ker, og þann-
ig koll af kolli. Þessu mannvirki
hafði ekki verið haldið við, og um
langan aldur höfðu kerin verið full
af sandi. Brezk yfirvöld létu
hreinsa kerin og það er eina vatns-
ból borgarinnar.
Bretar hafa gert samninga við
alla innlenda höfðingja í næstu
ríkjum og tekið að sér að vernda
þau ríki svo að erlendar þjóðir
leggi þau ekki undir sig. Með þessu
eru þessi smáríki þó ekki svift
sjálfstæði sínu, því að frelsið er
þeim fyrir öllu.
í stríði verður að treysta á Aden
sem einu víggirtu hafnarborgina á
siglingaleiðinni frá Egyptalandi til
Bombay. Á friðartímum er hún
nauðsynlegur viðkomustaður allra
skipa, sem sigla milli heimsálfanna.
Og á meðan skip brenndu aðeins
kolum, máttu þau eiga víst að geta
fengið nægar birgðir af þeim í
Aden, hvenær sem þau komu þang-
að. En svo fóru fleiri og fleiri skip
að nota olíu til kyndingar, og þá
gerðist nauðsynlegt að nægar olíu-
birgðir væri einnig í Aden, því að
rúmlega 4500 skip koma þangað ár-
lega til að taka birgðir.
Löngu áður en olíudeilan hófst
í Persíu, hafði það komið til orða
að gera olíuhreinsunarstöð í Aden.
Þetta mál varð þýðingarmeira með
svo að segja hverjum degi, því að
alltaf fjölgaði hinum olíukyntu
skipum. Menn sáu að það var bæði
tímaþjófur og peningaþjófur að
flytja hina óhreinsuðu olíu frá
Austurlöndum fyrst til Englands
og hreinsa hana þar, og flytja hana
svo til Aden. Úr þessu varð ekki
bætt nema með olíuhreinsunarstöð
þar á staðnum. Og svo var ráðizt
í verkið og stöðinni valinn staður
á Litla Aden.
Það er ekki neitt áhlaupaverk að
koma upp slíkri stöð. — Vegna
þrengsla varð að gera þar mikla
uppfyllingu. Grjót til bygginganna
varð að sækja inn í land og til þess
þurfti að leggja 30 mílna (nær 50