Lesbók Morgunblaðsins - 19.02.1956, Blaðsíða 2

102
" LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
er þvi ekld ósennilegt að mönnum
hafi fundizt höfundar Elisabetar-
tímans, svo sem Shakespeare og
hans líkar, full skáldlegir og há-
stemmdir, líkingamál þeirra of
íburðarmikið og hin frjálsa með-
ferð þeirra á enskri tungu ekki í
samræmi við hinar ströngu kröfur
tímans um nákvæmni í því efni.
Það er því um langt skeið allhljótt
um Shakespeare og verk hans í
Englandi og ekki fyrr en líða tekur
á 18. öldina að menn fara aftur að
gefa skáldritum hans verulegan
gaum. Og það er fyrst með róm-
antisku stefnunni, að Shakespeare
öðlast þann öndvegissess í heims-
bókmenntunum, sem honum bar og
hann skipar enn með tvímælalaus-
um rétti.
Utan Englands er hið sama að
segja um viðhorf manna til Shake-
speares á átjándu öldinni. Menn
lásu verk hans og dáðust að snilli
hans, en það var ekki fyrr en á
síðari tugum aldarinnar að farið
var að þýða verk hans á erlendar
tungur. í Þýzkalandi eru það höf-
uðskáldin Goethe og Schiller og
einnig Wieland og Schegel, sem
þýða hann, en á Norðurlöndum
kemur fjnrsta þýðingin á heilu leik-
riti eftir hann (Hamlet) út í Kaup-
mannahöfn árið 1777. Þá kemur út
í Þrándheimi 1782 kafli úr Júlíusi
Cæsar og úr Coriolanusi í Gauta-
borg 1796. Eftir aldamótin 1800
koma út á Norðurlöndum ýmsar
þýðingar á ritum Shakespeares og'
eru þeirra merkastar- þýðingar Pet-
ers T, Försoms og P. F, Wulffs á
harmleikjunum, er komu út á ár-
unum 1807—18 og þýðingar C. A.
Hagbergs, prófessors í Lundi í Sví-
þjóð, er komu út a árunum 1847—
’51. Á árunum 1861—73 kom svo út
aukin og endurbætt útgáía af þýð-
ingum þeirra Försoms og Wulffs,
er Edvard Lembcke sá um. Breytti
Lembcke lítið þýðingum þeirra
Forsoms í þessari útgáfu, en hms
vegar bætti hann við þýðingum
eftir sjálfan sig á þeim leikritum
Shakespeares, er vantaði í fyrri út-
gáfuna. En því er þessara dönsku
og sænsku þýðinga getið hér, að
íslenzkir Shakespeare-þýðendur, —
að minnsta kosti hinir eldri, — hafa
mjög stuðzt við þær þýðingar.
II.
EKKI verður neitt ixm það sagt
með vissu, hvenær íslendingar
kynnast fyrst skáldritum Shake-
speares, en vafalaust hafa íslenzkir
menntamenn og námsmenn í Dan-
mörku orðið fyrstir til þess, eftir
að farið var að gefa skáldinu gaum
í landi þar og þýða verk þess á
dönsku. Ekki virðist Shakespeare
þó hafa haft djúptæk áhrif á hugi
íslendinga fyrst i stað, því að
hvergi er nafns hans getið í ritum
eða bréfum íslenzkra manna allt
fram undir aldamótin 1800 eða
næstu ár þar á eftir og ekki voru
til nein rit hans í bókasöfnum hér
á landi á þeim tímum, svo vitað
sé. — En úr þessu fara íslendingar
að gefa skáldskap Shakespearos
nokkurn gaum. Vitað er, að Bjarni
Thorarensen þekkti rit hans og
haíði á þeim miklar mætur. Þá
mun og Bjarni amt.maður Thor-
steinsson, faðir Steingríms skálds,
hafa átt rit Shakespeares, líklega
í þýðingu P’örsoms og Grímur
Thomsen, sem var gagnkunnugur
enskum bókmenntum, var mikill
aðdáandi Shakespeares og skipar
honum öndvegi meðal brezkra
skálda.. Ekkert þýddi Grímur þó
eftir Shakespeare, en Gísli Brynj-
ólfsson og síðar Steingrímur Thor-
steinsson þýða báðir nokkur ljóð
úr leikritum hans.
Þjóðskáldin Steingrimur Thor-
steinsson og Matthias Jochumsson
hófust fyrstir handa um þýðingar
á leikr.itum Shakespeares. Re.ið
Steingrímur á vaðið mest fyrir
áeggjan Matthíasar, því að x bréfi
dags. 15. apríl 1863 hvetur harm
Steingrim til að þýða einn eða tvo
leiki t .d. „Macbeth eða Otelló, eða
þá hvað helzt The Merchant of
Venice....“ Ekkert þessara leik-
rita þýddi Steingrímur þó, heldur
tók hann að þýða Lear konung og
mun hann hafa lokið því verki um
mitt sumar 1864. En ekki kom sú
þýðing þó út fyrr en 1878. Þess má
geta, að Matthias hafði um svipað
leyti og Steingrímur byrjað að
þýða Lear konung, en þegar hann
verður þess áskynja að Steingrím-
ur sé að þýða leikinn, leggur hann
sína þýðingu á hilluna. — Ekki
þýddi Steingrímur nema þetta eina
leikrit eftir Shakespeare og hafði
hpnum þó tekizt þýðingin snilldar-
vel. — En nú tekur Matthías við
þar sem vinur hans og skáldbróðir
hættir og er bæði stórvirkur eins
og hann átti skap til og afburða-
snjall þýðandi. Og ekki ræðst hann
á garðinn þar sem hann er lægstur,
fremur en Steingrímur, því að
hann þvðir nú hvern af öðrum
fjóra stórbrotnustu sorgarleiki
Shakespeares, fyrst Macbeth, er
gefinn var út 1874 með efnisskýr-
ingum og athugasemdum eftir
Steingrím Thorsteinsson, þá Ham-
iet, útgefmn 1878, með athuga-
semdum þýðandans. því næst Ot-
helló, er kom út 1882 og loks Romeó
og Júlíu, er gefinn var út 1887.
Þýðing Steingríms Thorsteins-
sonar á Lea.r konungi er afburða-
góð, sem vænta mátti um svo há-
menntaðan faguríræðing og rnikið
skáld, enda. er hún af sumum. talin
eirr yandað.asta Shakespeare-þýð-
ingin sem við eigum. — Á þvðing-
um Matthíasar- er einnig frábær
sniUdar.bragur, j þejm meira.dtújc1.-
legt. flug og þróttur en í þýðingu
Steingrims, enda var þeim ai bragðs
vel tekið. Þó skrifaði Eiríkur meist-
ari Magmisson í, Cambridge all-
harðan ritdóm i þjóðóíf 15. og 22.
desember um Othelló-þýðinguna.