Lesbók Morgunblaðsins - 06.06.1971, Page 2

Lesbók Morgunblaðsins - 06.06.1971, Page 2
 ► Var rússneska keisara- f jölskyldan myrt í þessu herbergi? Til þessa hef- ur verið talið að svo hafi verið, enda var gólfið blóði drifið. Margt bend- ir þó til að þarna hafi alls ekki átt sér stað sá harmleikur, sem álitið hefur verið. Dæturnar fjórar, sem voru á aldrinum sextán til tuttugu og þriggja ára, stilltu sér upp fyr ir aftan stóla foreldra sinna ásamt heimilislækninum og þremur þjónum. Og þannig var fjölskyldan myrt án frekari orðalenginga, af sveit úr leyni- þjónustunni; verkið var vel og rækilega unnið, ef marka má söguna: fólkið skotið, stungið byssustingjum, sparkað á því og það barið með byssuskeft- um. Líkin voru síðan flutt um tuttugu kílómetra leið út að yfirgefinni námu, þau brytjuð niður, vætt í steinolíu og brennd. Það, sem eldurinn vann ekki á, var leyst upp í brenni- steinssýru (lyfsalinn á staðn- um, Peter Voikov, sem lagði tii sýruna, var seinna gerður sendiherra Sovétríkjanna í Pól landi). Loks var svo leifunum hellt niður nÉtmagöngin. Hinn tuttugasta júlí var til- kynnt í Moskvu, að zarinn hefði verið skotinn („böðull- inn með kórónuna . . . sekur um ótölulega blóðidrifna glæpi“, eins og hann var nefnd ur). Fjölskyldan hafði verið flutt á „öruggari stað". Blóð- baðið var ekki viðurkennt opin berlega fyrr en heilt ár var lið ið, en þá sótti ríkisstjómin tutt ugu og átta „þjóðfélagsbylting- arsinna" á staðnum til saka fyr- ir morð á zarnum í því augna- miði að sverta bolsévikka. Fimm voru teknir af lífi. Átta dögum eftir hvarf Kom- anoff-fjölskyldunnar tók hvít- liðaherinn Ekaterinenburg. Hvítliðar komu að fangageymsl unni auðri og yfirgefinni, utan einn af hiindiim fjölskyldunn- ar var þar á vakki (annar fannst síðar dauðiir úti við námuna og hafði hvorki verið brcnndur n«; lagrður i sýrll). Aftökuklefinn var blóði dril'- inn, en glögg merki sáust þess, að hann hafði verið þveginn. Nú er ekki nema von að spurn- ingum taki að skjóta upp í kollinum á Peter Bessell og Guy Riehards og fleirum, sem velt hafa málinu fyrir sér. Hvers vegna ijósmynduðu bol- sévikkarnir ekki likin, sem sönnun þess fyrir stjóminni og félögum sínum um allt Rúss land, að dáðin hefði í raun og veru verið drýgð? Nú urðu þeir vissulega að hafa hraðann á; verkið var unn ið á elleftu stundú — en þeir eyddu heilmiklum tíma í það að reyna að þvo blóðið af gólfinu og þremur dögum (að þvi, er bezt verður séð) í það að eyða likunum. Og hvers vegna, ef út í það er farið, þessi brýna nauðsyn á því að útmá öll verksum- merki og sannanir? Varla hafa morðingjarnir óttazt reiði íbúa Ekaterinenburgar. 1 bók sinni „Nieholas and Alexandra" seg- ir Robert K. Massie frá æstum lýð, sem hópazt hafi um jám- brautarvagnana, þá er fjöl- skyldan kom til borgarinnar og hrópað: „Sýnið okkur Roman- offana!“ Lýðurinn var í því- líku uppnámi, segir Massie, að fangaverðimir sáu sér ekki fært, að taka zarinn út úr vagninum þar á staðnum, held- ur héldu áfram með hann að næstu stöð á línunni. Hafi borg arbúum verði svo I skapi til keisaraf jölskyldunnar sem Massie segir, þá má undarlegt heita, að bolsévikkarnir skyldu ekki reisa upp höfuð Nikulás- ar á flaggstöng svo allir gætu séð, þegar að lokinni aftök.unni. Og fyrst þeim var svo áfram um að afmá öll verksummerki, hvers vegna gengu þeir þá svo hirðuleytsislega frá, sem raun ber vitni? Ekki var aðeins, að hræið af hundinum, sem fyrr var nefndur, fyndist úti við námuna, heldur einnig ýmisleg ar eigur fjölskyldunnar, eins og sylgjur, orður, skartgripir, leifar af sex lifstykkjum, gler- augu og gervitennur læknisins og fingur, „grannur og fínleg- ur“ segir Massie, „eins og fing- ur keisaraynjunnar". Peter Bessell er þeirrar skoð unar, að tæpast sé glóra í sög- unni; eina skynsamlega skýr- ingin sé sú, að bolsévikkar hafi ráðgert og framkvæmt flótta Romanoff-f jölskyldunnar í sam- ráði við brezku og bandarísku ríkisstjómimar, sem þá höfðu báðar sendiráð í Ekaterinen- burg. — Augljóst er, að ein- hver hefur verið skotinn þama í kjallaranum, — segir hann. Við skulum gera þvi skóna, að það hafi verið þjón- arnir þrír og læknirinn, en til þeirra heyrðist aldrei framar. Þá eru ekki eftir nema sjö lík að losa sig við og er það öllu sennilegri tala; ímymdið ykkur hvílíkan tíma það hlýtur að taka, að eyða fullkomlega ell- efu líkum. — (Fari maður að hugsa málið, þá vega ellefu lik reyndar meir en hálft tonn, sem er allnokkuð). — Það skýr ir líka bæði eyðingu raunveru- legra sönnunargagna og einnig það, ef bolsévikkamir hafa skilið eftir sig fölsk merki, nógu likleg til þess, að sann- færa umheiminn um það, að Romanof f-f j ölskyldan væri dauð. Þessi sannfæring hlýtur að hafa styrkzt mjög, er út kom skýrsla Sokolovs dómara. Enda þótt orðalag hennar sé nú mjög tortryggilegt í augum, þá var það um þetta leyti einmitt það, sem umheiminn langaði að heyra og staðfesti álit hans á hinum illræmdu bolsévikkum. -— Þessi maður var dómari, — seglr Bessell, — æfður rann sóknarmaður, vanur hlutlægri og óhlutlægri skoðun mála og því að draga saman og skýra frá staðreyndum og niðurstöð- um. Og samt sem áður er að finna í skýrslu hans um sann- anirnar orðatiltæki á borð við „blóðugt fjöldamorð" og „sví- virðllegt morð“. — 1 bók Guy Richards er stórgóður kafli um Sokolov, langfremsta samantekt um skýrsluna, sem ég hefi rekizt á. — Hann bendir á, að meðal vitna þeirra, sem Sokolov hafði uppi á og tilgreinir, sé aðeins eitt, sem með góðu móti megi ætla, að séð hafi annaðhvort aftökuna eða eyðingu líkanna. Sokolov, sem var harður and stæðingur bolsévikka, virðist hafa gengið að verki sínu með það fyrir augum að sanna, að keisaraf jölskyldan hafi verið myrt. Með því móti, segir Bess- ell, hefði hann bezt tryggt, að ekki væri þörf á né kæmi til frekari rannsóknar á málinu, svo og öryggi fjölskyldunnar (hafi hún komizt undan). Og með þvi að orða „sann- anir" sínar á þann hátt, sem hann vissi að vekja mundi við- bjóð og hrylling umheimshas, beindi Sokolov allri reiði hans gegn bolsévikkum. Því heilagri sem bræðin yrði, þvi minni lík ur voru til þess, að sæist í gegn um blekkingarvefinn. Vestur lönd höfðu nægar ástæður til þess að bjarga zarnum úr nauð um hans, en hvað í ósköpun- um hefði átt að reka boisévikka til samvinnu við þau um það? Bessell kveðst koma auga á eina ástæðu til þess í Brest- Litovsksamningnum, sem undir ritaður var i marzmánuði 1918, og kom á þeim friði, sem bolsé- vikkar höfðu lofað — enda þótt friðarskilyrðin væru auð- mýkjandi. — Það var leynileg- ur viðauki við samninginn, þar sem bolsévikkar lofuðu Þjóð- verjum að tryggja keisarafjöl- skyldunni örugga undankomu til staðar utan Sovétrikjanna. Mundu bolsévikkar nú hafa vogað sér, aðeins fjórum mán- uðum síðar, að drepa fjölskyld una, og hætta með því á nýja innrás Þjóðverja? Það eitt er víst, að margir á staðnum trúðu því statt og stöð ugt, að zarinn hefði komizt undan. Brezki aðalræðismaður inn í Vladivostok, Charles Elliott, var sendur á staðinn að kynna sér málið og grafast fyrir um afdrif zarsins. Hinn fimmta október skýrir hann svo frá, að „margir þeir Rússar, sem kunnugastir eru, álíta hann enn á lin". EKKI urðu rundnar „neinar sannanir yfirleitt“ fyr ir dauða hans. Árið 1919 kom út á einkafor- lagi stóreinkennileg bók, „Zarn- um bjargað", sem sögð var dag bók bandarísks njósnara, er sendur hafði verið yfir Evrópu (í miðju stríðinu). Á Þýzka- landskeisari að hafa trúað hon um fyrir sannleik málsins í Berlín, og hann síðan að hafa farið til Ekaterinenburgar. Þar, segir hinn nafnlausi höf- undur, smyglaði hann fjölskyld unni út gegnum göng inn í brezka sendiráðið og þaðan gegnum Tíbet (í gervum búdd- iskra pilagríma) til Chungking. Guy Richards ieggur mikla áherzlu á þetta ævintýralega plagg; Peter Bessell telur bók- ina hins vegar þvætting frá upphafi til enda. Svör við. spurningum, sem bornar voru upp í neðri deild brezka þingsins um þetta leyti, hófust yfirleitt á þá lund, að „við höfum ástæðu til að ætla“, og eftir þvi sem Besseil segir hefur engin ríkisstjóm nokk- um tíma látið frá sér fara beina yfirlýsingu um morðið. — En sagan er æði götótt, — segir hann, — og sum götin ákaflega þýðingarmikil og at- hyglisverð, einkum í bréfaskipt unum milli Buckinghamhallar og utanríkisráðuneytisins. Ég er handviss um, að til eru plögg í Þjóðskjalasafninu, sem aldrei verða birt almenningi. Hver veit, hvað þau kynnu að sýna? Meðal athyglisverðustu stað reynda, sem Bessell hefur haft upp úr krafsi sínu, er ein um minningarathöfnina, sem hald- in var um zarinn í London. George Bretakonungur var ekki viðstaddur hana og það mætti ekki einu sinni fulltrúi hans. — Þarna var um að ræða frænda hans og mikinn þjóð- höfðingja, — segir Bessell. — En konungurinn var ákaflega trúaður maður. Getur verið, að hann hafi ekki viljað leggja nafn sitt við minningarathöfn um mann, sem hann vissi, að var enn á lifi? Það er getgátum undirorpið, hversu mörgum í London og Washington hefur verið kunn- ugt um flóttann — hafi hann átt sér stað. Það hefur reynzt einkennilega erfitt að fá nokk- uð út úr afkomendum þeirra um málið, enda þótt meira en hálf öld sé liðin frá atburðun- um. — Hvað eftir annað hef ég leitað til fólks, sem ég hélt, að e.t.v. gæti upplýst mig eitt- hvað og það tekið mér vel, en um leið og ég hefi nálgazt kjarna málsins hefur ekki brugðizt, að veður hafi s'kipazt I lofti. Fólk gleymír að koma til funda, það brestur skyndilega minni, og málið eyðist. Kenrensky (rússneski leiðtog- inn, sem Lenin hratt af stóli) lá i sjúkrahúsi í Bandaríkjun- um fyrir þremur árum. Ein hjúkrunarkvennanna, sem önn uðust hann, var að lesa söguna af blóðbaðinu og kom sagan henni í mikið uppnám. Þá mælti Kenrensky, að því er mér skilst, við hana á þessa leið: „Hafið engar áhyggjur; þau dóu ekki.“ Þremur vikum sið- ar var hann sjálfur látinn. Hvað snertir hin miklu auð- \ 2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 6. júní 1971

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.