Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1972, Blaðsíða 4

Brynjólfur Jóhannesson og kona hans, Guð ný Helgadóttir. Kristinn Benediktsson, ljósm.
Morgrunblaðsins tók myndina nú fyrir fáum dögum.
„Þú hefur
þá á lager
þessa kalla64
Rætt við
Brynjólf
J óhannesson
í sambýlishúsi við Hvassa-
Iieiti búa þau Guðný Helgadótt
ir og Brynjólfur Jóhannesson
í fallegri íbúð og þangað er
gott að sækja þau heim. Þetta
var rétt fyrir jólin og Guðný
bar fram nýbakað laufabrauð
og dýrindis eplaköku, sem
bmðnaði á tungunni. Brynjólf-
ur sagði, að þau hefðu aldrei
áltt eigin íbúð, fyrr en þau
keyptu þessa í Hvassaleitinu
fyirir tíu tólf árum. Laun banka-
manna voru ekki há áður fyrr
og það var heldur ekki vísasti
vegurinn til að verða ríkur að
verja öllum tómstundum sín-
um í þágu leiklistarinnar, eins
og Brynjólfur hefur gert frá
því hann sté fyrst á svið. Það
kemur í ljós, að hann á reynd-
ar sextíu ára leikafmæli á
næsta ári. Og leikur enn og af
sömu listinni og fyrri daginn.
— Ég hef alltaf talið, að
minn leikferill hefjist árið
1916, þegar ég lék Hatnm-
er stúdent í Nei-inu á ísafirði,
segir Brynjólfur, þegar við
höfum hreiðrað um okkúr í
* vinnuherbergi hans. —- En vin-
ur minn Lárus Sigurbjömsson
hefur nú gert aðra uppgötvun.
1 sambandi við afmæli Leikfé-
lagsins var Lárus að grúska
eins og fyrri daginn. Þá gref-
ur hann þa' upþ, að ég lék í
fyirsta skipti árið 1912 — hlut
verk Feddesens stúdents i smá-
leikíþætti, sem hét Féleysi og
lausafé. Þessu var ég búinn að
sfceingleyma og líkast til hef ég
ekki unnið þarna neinn um-
talsverðan leiksigur, svo alger
lega sem Feddesen blessaður
var horfinn úr mínum huga. 1
den tíð voru mi'kið leiknir á
Isafirði og víðar, svona smá-
þættir. Með Féleysinu sé ég á
blöðungi að hafa verið fluttir
tveir aðrir þættir „Einlægni" og
„Kammerjúnkarinn". Það var
mikið leikið á isafirði, þegar
ég var þar og þeir gátu s.tát-
að af því að eiga ágætis leik-
hús. Og þar voru afbragðs leik
arar, þótt ekki væru þeir skóla
gengnir. Ég held ekki ég sé að
mikla það fyrir mér í endur-
minningunni, en mér eru til
dæmis hugstæðir þeir Magnús
og Halldór Ólafssynir I
Skuggasveini. Þeir fóru með
hlutverk Guddu og Ketils og
lifandis ósköp gerðu þeir það
vel.
Ég hef nú sagt skilmerki-
lega frá upphafi leikferils
míns í endurminningabók
minni „Karlar eins og ég“ og
mig minnir ég geta um, að það
var tengdafaðir minn, Helgi
heitinn Sveinsson, bankastjóri,
sem varð til að örva mig til
dáða og ota mér út í þetta. Og
Guðný, kona mín, lék þegar
við vorum á ísafirði. .Toinefcté.
í imyndunarveikinni til daömjs
lék hún af stakri prýði. En á .
þetta vill hún ekki heyra .
minnzt núna, bætti Brynjólfur
við og brosti.
— Erfiðustu árin, svona eft .
ir á að hyggja, heldur Brynj-
ólfur áfram, voru þau, þegar
ég fór að taka þátt í stjórnar;
störfum hj á Leikf éiagi
Reykjavíkur og bætti þéim
náttúrlega ofan á störfin- í leik
húsinu — og bankanum. Fyrsta
trúnaðarembættið, - -sem ég .
gegndi fyrir félagið var end-
urskoðun, ásamt Indriða heitn-.,
um Einarssyni leikskáldi. Það
voru mín fyrstu kymni. af
Indriða, þeim virðulega öðí-
ingsmanni. Síðar varð ég kunm.;
ugur þvi fólki og lék með dætr-
um hans, Guðrúnu, Mörtu og
Emelíu. Síðar var ég svo kos-
inn í stjórn L.R. Ég var lengi
ritari og formaður, svo til sam-.
fellt í tuttugu ár var ég í.
stjóminni. Það eru engar ýkj-
ur, að á þessum' árum sá fjöl-
skylda mín mig varla nema blá
nóttina. Enda vorum við ein-
hverju sinni í leikhúsinu að
tala um þessa miklu vinnu og
þetta álag og ég sagði: „Við
getum ekki unnið svona.
Krakkarnir fara að segja við
mömmu sína: „Hvaða kall er
þetta, sem sefur stumdum hjá
þér á nóttunni?" Þetta var sagt
í gríni, en i fólst alvara. Þá
varm maður í bankanum á dag-
inn og á kvöldin voru æfingar
eða sýningar á víxl. Og þetta
á ekki aðeins við mig — held-
ur alla þá kynslóð, sem hetg-
aði Ieikhúsinu krafta sina alla
á þessum árum. Ég þoldi þefcta
vegna þess að ég hef alitaf
verið heiÍ9Ugóður. En erilsamt
var það. Og ekki fæ ég nóg-
samlega þakkað konunni minni
þá takmarkalausu alúð og þol-
inmæði, sem hún sýndi mér á
þessum árum. Það er ekki
allra að fara i fötin hennar
Guðnýjar.
— Nú er ég að æfa mitt 168.
hlutverk hjá Leikfélaginu. Á
Isafirði lék ég 14 hlutverk og
4 hjá Þjóðleikhúsinu. En nú
æfi ég Galdrahéðin í Útilegu-
mönnunum. Það er þriðja ruil-
an, sem ég fer með í þeim leik.
Á- fsafirði iék ég. Helga stúd-
ent- og Grím stúdent í Iðnó síð-
ar.. Þá með þeim .raddsterku
mönnum, söngvur.unum, pkkar
Pétri Jónssyni og Kristjáni
Kristjánssyni. Ég varð að .taka
á. öllu. sem ég átti til, eins o'g
geja má nærrí. Ýnisir höfðú á
orði, að þeir hefðú séð þakíð
lyftast á Iðnó, þegar við kaþp
arnir þöndum okikúr hýað mest.
• Ég finn auðvitáð áð'ég er
ekki eins fijötur að. læra og
fyrir 30 40 árum, og er víst
ekki nema lögrhál lífsins. Ég
þarf að. leggja .verulégá hart
að mér til að læra hlutverkín,
En þáð er rnesta furða, hvað
þau tolla í kotHjnum, þegar ég
hef komíð þeim.þárig'að.
— Einu sínni vay bannað
leikrit, sem þú. lékst l Þótti,
það ekki tíðindum . sæta? Og
hyað.olli? ...
— Jú, það var kómedía eft-
ir Arnold og Bach, „Stundum
og stundum ekki“, sem Bmil
Thoroddsen hafði staðfært af
kúnst. Á þessum árum var
svoddan gauragangur I stjórn-
málunum. Þá var Jónas frá
Hriflu að byggja upp á Laúg-
arvatni af sirium altounná
dugnaði. En um þær fram-
kvæmdir var deilt eins og
gengur. Nú, nú, Emil staðfærir
sum sé þennan leik og lætur
hann gerast á Vatnalaugum.
Þetta féll ekki í kramið hjé
Jónasi. Svo hafði kvisazt út, að
ýmislegt fleira skuggalegt færi
fram i þessum leik. Bama-
verndarnefnd kom á æfingu
og við vissum þeirra hug. Aðal
ákæran var sú, að Þóra Borg,
kom fram í slopp og var í bikini
einum fata innan undir. Þetta
þöbti voðaleg dirfska þá. Ég
man ég lók þarna hálfgerðan
kjána, sem kemst þó til met-
orða, ádeila á póliti'kusana hef
ur það vist verið. Aðalklámatrið
ið var svo þegar Þóra sezt við
hliðina á mér, svona líka t'l
flara — og ég slæ eins og óvart
á bert lærið á henni. Þá supu
ýmsir hveljur, óhætt um það.
Auk þess voru einhverjar sára
meinlausar kveruiafarssenur í
leiknum. Það væri ekki vinn-
andi vegur að hneýksla neinn
með svonalöguðu núna. En
ekki er að orðlengja það að
okkur berst til eyrna að ætl-
unin sé að banna sýninguna.
Við neituðum að hlíta því
banni og höfðum aðalæfingu
opna fyrir hvem, sem koma
ivildi. Og húsið fylitist á
skammri stundu — allir þing-
mennirnir komu arkandi utan
úr þingi og í sölum þess sat for
seti og hringdi bjöllu til fund-
ar sem óður væri. En ailir
voru úti í Iðnó og sátu þar
sem fastast. Á endanum sá for
seti ekki annað ráð vænna en
hverfa þangað lika og horfa á.
Allir skemmtu sér komunglega
á sýningunni, bannið var dreg
ið til baka og þessi leikur
gerði heilmikla lukku og var
sýndur oft.
— Á þessum árum voru reví
urnar á sínu blómaskeiði.
Tókst þú mikinn þátt í þeim?
—; Ekki get ég sagt það. Ég
hljóp svona inn í þetta. Ekk-
ert að ráði. Til þess voru
skyldur mínar gagnvart Leik-
félagínu of margbrotnar, að
ég gæti bæbt á mig. En oft var
erfitt að reka félagið, þegar
revíurnar voru upp á sitt
bezta og síðam kom Fjalakött-
urinn. Fólk hafði ósiköp gamam
af þessum létbu försum og
ádeilugrtni hvers konar enda
voru margar af þessu m gömlu
Leikfélagið og Silfurlampinn
EFTIRTALDIK leikarar Leikfélags Reykjavik-
ur hafa fengrið Silfurlantpann:
ÞORSTEINN Ö. STEPHENSEN fyrlr tútkun
sína á Andrew Crocker-Harris í Browning-
þýðingunni 1956—’57.
BRYNJÓLFUR JÓHANNESSON fyrir túlkun
sina á Joe Keller i Allir synir mínir, 1958’59.
STEINDÓR HJÖRLEIFSSON fyrir túlkun
sína á Jonna Pope í Kviksandi 1961—’62.
HELGI SKÚLASON fyrir túlkun sina á Framz
í Föngunum í Altona 1963—’64.
GfSLI HALLDÓKSSON fyrir túlkun sína &
götnsópara og þeim útvalda í Þjófar, lík og
falar konur 1964—’65.
ÞORSTEINN Ö. STEPHENSEN fyrir túlkun
sína á pressaranum í Dúfnaveizltinni 1965—’66.
HELGA BACHMANN fyrir túlkun sina &
Heddu Gabler í samnefndti leikriti 1967—’68.
SIGRlÐCR HAGALfN fyrir túlkun sina á
Neli Pallmer i Hitabylgju 1970—’71.
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
9. janúar 1972