Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1979, Blaðsíða 14

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
HtH,- A N ÍKoKK I1* ÍN- £MH A P
iFTr') 'o F 3 ( í> U R rnrn' Wl*0 K 'A L
it m G L • • o f> V / L A R I
P- A H N 6 A K A ELÞ »r- KÞl 'o
¥ Y Ck L A BióD f a L A N
5 ÓVliiu N A VXi f U L f S ftiu A R (
7 K V £ N N A 3 J M. R 1 iLAHtH N 1 £>
MAM K fc A F 1 *ÓÍn' V e 3 l 4. A N S'ÍIÐ
HiNO- (Jun r A F A i l Tirs- AR F 1 £> A R AJ U
fíe imí HV^LT “7— A F A R 'A i> Km* J A F A R BEí-T- f£> M
R'iki « 5 A Lfcat) MtilR JXflM T A L A P HktÍD L U r o L
wj- ORV- £ i N j> U Frum EFW i Y M 9 $ A r ú L 1
V'ASIt e r< rcipi K í f N G. u R oe.i) tfU’ G. A P 1 £>
■ Oi>lC TAf. UR e L L ARH- A « A N ÚL A N A E R M N l
líTAF- L 6, A N 0 h P- MflNIO MkfM A Ck N A R Fo«- i-iom R A -D
1 I) 1 í & 1 il !11 — SPjoR 'pt í'ep. VE-l? M- 1R. C7KU' MftNN ÚREIN- Ifi 5M- i /TRRl| MÓV wmM A N | LoFA V KAN| l?M>D- &/-Æ1?
jTT&l \\
HÆF- N 1 T'óhi hí £/NS
F5P1 MAMNS- N Pl F AI A K. MftNHS NAFN
V % VlTR \
úftMi-A ska «r- LIMPUIC <flNCI
NANNS' NAiFní 'aw m
HUNO- AR AFTue- Kh LLA (fRVDD íih l tnd- /Nc^
KL- L| WN - SKVL 3> ASti V 1
Auð- LICk(1\ ÍT- Y RVc- TA íjSLTi Fo R WÓLl
ro a- FC-Ð- u a BlT 1 FlTÓ'T Öo (2 0. Cxu ö MiA (IC.- F/\ L r > y > lON- Aí»AR- /vuA -O' ^ a
Fl-Vt- IR- 1 Kl N BloM QlÓM
Auí-A Nf M- u p.
UN\ SUND VÆtla V IMÞ- huiða FÆtt
m JM'ARHA Hlwta H lT'
Mumn- e> it- 1 W Ki báoH C.- t. R Pí PUR A ÍPIL
Fæ$a (2KFC- A P. goKFfl
rne T TA- ÍT OFA SUKK
ÍIPÍV- Afs VflíXR LÍKAMÍ- Hluti * > fk- Lf\G
Ðetr- ua J Í.ODD- A«- |
Hver dagur
er dagur minninga
Framhald af bls. 11.
dyggðanna, ef honum heföi aldrei oröið
fótaskortur. Því fór sem fór, eins og
Henri-Robert oröaöi þaö: Hann var
hvorki dyggöugur né flekkiaus.
Paul Morand, sem lét einstaklega vel
aö komast eftirminnilega aö orði, lýsir
Colbert þannig: viösjárvert valmenni. Og
hann lýsir honum þannig: kontoristi meö
svarta flauelistösku, úttroöna af skjölum
og ótuktarskapinn, innþakkaðan í svart
flauel. Hinn óhóflegi munaður, sem yfir-
fjármálastjórinn byiti sér í, er honum
mikill þyrnir í augum. Trúr skjaldarmerki
sínu — nöðru — colubert — hefur
ráöherrann framvegis nánar gætur á
Fouquet og er alltaf aö staglast á þessu:
„Ég er búinn að aðvara hann ... Ég hef
reynt að fá hann til aö breyta lifnaöar-
háttum sínum, en alltaf skal hann flana út
ísamafeniö."
Ekki líöur sá dagur, aö hann sýni
konungi ekki fram á, aö tölurnar, sem
yfirfjármálastjórinn er aö rugla hann meö,
nái engri átt, þær séu alltof lágar og
jafnvel falsaðar. Aö svipta þrjótinn völd-
um er óhjákvæmilegt, ef koma á fjármal-
um ríkisins á réttan kjöl. Lúövík XIV er því
samþykkur.
En þessari fyrirætlan verður aö halda
vandlega leyndri. Þaö hefur Colbert tekiö
skýrt fram. Að öörum kosti brennir
sökudólgurinn öll sín skjöl.
Þegar konungi er boðið að koma til
hallar kastalahöfðingjans í Vaux, hins
glæsilega aðseturs yfirfjármálastjórans,
og hann þiggur boðiö, hafði hann þegar
ákveöiö að svipta Fouquet völdum.
Hinn síöarnefndi var meö öllu grun-
laus. Síödegis hinn 17. ágúst 1661 brosti
Fouquet gleitt, þrátt fyrir allt óöagotiö viö
aö flytja til ósköpin öll af mold til aö koma
skrúögarðinum í sem allra bezt horf. Þeir,
sem unnu aö skreytingum innanhúss, eru
önnum kafnir. Ekkert var þornað til fulls,
en allt var tilbúið. Mikill ys og þys var í
höllinni. Vatel lagði síðustu hönd á aö
matreiða kræsingarnar, sem framreiöa
átti í hinni viðhafnarmiklu kvöldveizlu, og
haföi yfirumsjón meö því, aö hinn brenndi
sykur drypi á réttan hátt í sælgætiö, sem
átti að bera fram í veizlulok. Yfirbrytarnir
létu setja á áttatíu og fjögur borð, sem
tindruðu af krystalli og postulíni, þrjátíu
og sex tylftir af gulldiskum. I skrúögaröin-
um voru garðyrkjumenn, sem stjórnað
var af herra Le Notre — en þann rriann
haföi Fouquet uppgötvaö eins og fleira —
aö snyrta af mikilli snilld síðustu blóma-
beðin. Sérfræöingar prófuðu gosbrunna
og hundrað gosbrunnaskálar, fossana,
fimmtíu uppsprettulindir, þar sem komu
upp bylgjur fljótsins Anqueuil, sem leidd-
ar höföu veriö — og það var nýjung í
lle-de-France — í leiöslum úr blýi. Hvergi
var stöðupollur, en alls staðar rennandi
vatn og ólgandi hringiður.
Reiöi konungs
í skrúögarðinum voru hljóöfæraleikar-
ar hvarvetna aö stilla strengi. Viö rætur
furutrjánna og vatnsflauminn voru leikar-
arnir aö rifja upp í síöasta sinn leikritiö
„ÓRÓASEGGINA".
Allt er tilbúið. Jafnvel pyngjur meö
gullpeningum hafa verið settar viö höfuö-
lag allra boösgesta, svo aö þeir geti gefiö
peningana þjónustufólkinu, þegar þeir
halda á brott frá Vaux. Þegar viö komu
sína, strax er hann var að skoða
salarkynnin, sem Le Brun haföi skreytt af
mikilli snilld, var Lúövík XIV orðinn viti
sínu fjær af reiði og átti fullt í fangi meö
aö látast vera snortinn af viötökum þeim,
sem honum voru búnar. Hinn mikli
sporöskjulagaöi salur virtist vera hof
sólar — sólar Fouquets. Spörfugl flögraði
jafnvel í miðri sólinni. Því að alls staðar
sá herra yfirfjármálastjórinn sjálfan sig
sýndan sem hetju eða hálfguð. Alls
staðar hófu hlnar táknrænu myndir verö-
leika hans til skýjanna, dyggöir hans og
afrek. Konungi hafði hitnað mjög í hamsi
á skemmtiferð í vagni meöal skrautlegra
blómabeði, glitrandi vatnsstrauma, ótal
hrynjandi fossa, iöandi linda og upp-
sprettu kórónunnar. Hann hafði jafnvel
ekki orðið þess var, hve svalinn var
þægilegur í trjágöngum vatnanna.
Við undirleik tuttugu og fjögurra fiðl-
ara, sem Lulli stjórnaði, haföi honum
veriö fylgt til herbergis síns, sem allt glóði
af gulli. Þar hafði matur veriö framreidd-
ur. Mikiö ker með sælgæti hafði verið
sett fyrir hann.
„Ósköp er þetta falleg gylling!" haföi
hann sagt, til aö láta þaö eitthvað heita.
„Afsakiö, yöar hátign," haföi Fouquet
svaraö, „þetta er ekki gylling, þaö er
guH-“
Lúðvík, sem geröist æ þungbrýnni,
hafði látið sér nægja aö gera eftirfarandi
athugasemd:
„! Louvre er ekkert, sem kemst í
hálfkvisti viö þetta!“
Um nóttina milli 17. og 18. ágúst
heldur konungur brott frá Vaux. Byssuliö-
ar hans ganga bæði fyrir og eftir. Hann
kemur til Fontainebleau hallar í hinum
mikla skrautvagni sínum, sem sex hvítum
fákum var beitt fyrir. Ekki verður þaö til
að sefa bræði hans, þegar honum verður
hugsaö til þess, aö til að kóróna allt
saman, haföi yfirfjármálastjórinn dirfzt aö
færa honum Vauxsetrið að gjöf. Gjöf frá
herra Fouquet, sonarsyni kaupmangara,
til handa konungi Frakklands, sonarsyni
Hinriks IV. Hvílík móðgun við hátignina!
Anna drottning, sem situr í hnipri í einu
horni vagnsins, heyrir son sinn hrópa,
óðan af bræði, því að hann var búinn að
missa alla stjórn á sér:
„Ég heföi átt aö láta handtaka Fouquet
þegar í staö!"
„Handtaka yfirfjármálastjórann?"
hrópar Anna af Austurríki, óttaslegin.
En Lúðvík heyrir ekki einu sinni, hvað
hún er aö segja.
„Þaö veitir ekki af aö taka í lurginn á
öllum þessum þorpurum!"
Samt kynni aö verða hættulegt að
handtaka Fouquet í París. Hentugra
virtist aö nota tækifærið, þegar konungur
færi ásamt ráðherrum sínum til að halda
þing í Bretagne.
Og sá háttur var á haföur. Fouquet var
settur í fangelsi í Vincennes, yfirheyrslur
hófust. Konungur tók hins vegar í sína
þjónustu, Le Vau, Le Brun og Le Notre.
Hann lét greipar sópa um allt innbúiö og
hafði meira aö segja á brott með sér
myndastytturnar í höllinni í Vaux og lét
innsigla skjöl hins fyrrverandi yfirfjár-
málastjóra síns.
Viö húsleit hjá yfirfjármálastjóranum í
Saint-Mandé fannst á bak viö spegil
„varnaráætlun", samin af Fouquet og
geröi þaö sekt hans stórum meiri.
Hér var á ferðinni hvorki meira néjnna
en samsæri gegn konungsvaldinu! Fouq-
uet hélt uppi vörnum fyrir sig eftir mætti.
Þessi áætlun heföi aldrei komiö til
framkvæmdar: „Þetta var bara einber
heilaspuni, illa samið plagg, vanhugsaö,
enda lét ég þaö lönd og leið, jafnskjótt og
þaö var komiö út úr kollinum á mér . . .“
Hvaö önnur atriði ákærunnar snerti,
reyndist Fouquet fyrirmyndar sakborn-
ingur:
„Ég ætla aö gera afdráttarlausa játn-
ingu! Ég hef verið full eyöslusamur. Og þó
að ég hafi dregið mjög úr útgjöldum,
hvað veizlur snertir, fjárhættuspil og
annaö þess háttar, þá er hitt satt, aö
byggingarnar og garðarnir í Vaux kost-
uöu mikiö fé og ég heföi farið skynsam-
legar aö ráöi mínu aö ráöast ekki í þaö
fyrirtæki."
Ákærunni um drottinsvik var á endan-
um ekki haldiö til streitu, þar sem aöeins
haföi verið um hugrenningarsynd aö
ræöa hjá yfirfjármálastjóranum. Hann var
aðeins dæmdur í útlegö. En konungur,
sem var langrækinn, breytti útlegðar-
dóminum í ævilangt fangelsi í virkinu
Pignerolle. í fyrsta skipti — og viö skulum
vona í síöasta sinn — beitti þjóðhöfðingi
náöunarvaldi sínu til aö þyngja refsingu.