Lesbók Morgunblaðsins - 08.05.1982, Blaðsíða 5

Kuregej Alexandra og Sigríður í hlutverkum sínum í Pappírs-Pósa eftir Herdísi Egils
dóttur. Kuregej var jafnframt leikstjóri sýningarinnar.
börnin sjálf í lið meö okkur, þegar þau tóku
virkan þátt í sýningunni og léku jafnvel
með. Börn lifa sig sterkt inn í það sem
borið er á borð fyrir þau — og það varð til
þess að ég komst einu sinni í hann krappan
á leiksviðinu í miðri sýningu. Þá var ég í
hlutverki vonds skúrks, sem hafði náö
völdum með klækjum og brögðum. Þegar
börnin voru stöan spurð ráöa, hvort ég ætti
aö fá aö sitja á mínum veldisstól eöa ekki,
þá þustu þau hreint og klárt upp á sviö og
ætluðu að velta mér úr sessi í bókstaflegri
merkingu. Ég varð alveg skíthrædd og það
bætti ekki úr skák aö veldisstóllinn var hár
en ekki aö sama skapi traustur. Mér tókst
þó aö halda mér í hlutverkinu, og meö því
aö dikta hraustlega inn í textann og sýna af
mér hreinan og skæran hitlerisma tókst
mér að bola þeim í burtu.
En eftir á aö hyggja fannst mér þetta
merkileg reynsla. Þetta litla atvik sýnir, svo
ekki veröur um villst, að raunveruleikalógík
barna er töluvert ööruvísi en okkar full-
orðna fólksins, sem hugsum sem svo, að
„þetta sé nú bara leikrit” — og hvernig
bregöast börn þá viö því ofbeldi, sem þeim
er boðiö upp á ööru jöfnu: í sjónvarpi, á
barnasýningum kvikmyndahúsanna og nú
síöast í vídeóunum heima fyrir? Þar rennur
ofbeldið í gegn, óskiljanlegt, óútskýrt — og
viö vitum hreint ekkert um afleiöingarnar,
sem það hefur á óharðnaðar barnssálir og
réttlætiskennd þeirra!"
— Þú telur þá, að leikhúsið — ef því á
annað borö er „rétt“ beitt — geti verið
raunverulegt mótvægi gagnvart t.d. því
ofbeldi, sem börnum er boöiö upp á í nú-
tíma fjölmiölum?
„Já, alveg hiklaust — og það hefur
reyndar margt átt sér ómerkilegri tilgang
en þann að vinna gegn ofbeldinu. En eins
og þú segir í spurningunni, þá er ekki sama
hvernig það er gert. Að því leytinu til verður
tilgangurinn að vera markviss og niöur-
negldur.
Þaö má reyndar skjóta því hér aö, þótt
þaö eigi kannski ekki beinlínis heima í
spjalli okkar um Barnaleikhúsið, aö leiklist
hefur yfir höfuö afskaplega jákvæö áhrif á
börn. Þetta hef ég orðiö vör við í starfi
mínu meö börnum, á þeim námskeiðum,
sem ég hef haldið. Börnin eru auðvitað
misjöfn, eins og gerist og gengur — en því
veröur ekki leynt, aö mörg þeirra eiga
óeölilega erfitt meö aö vera innan um önn-
ur börn fyrir feimni sakir. Þau þora varla að
hreyfa sig, hvað þá aö taka til máls, nema
þá aö allir séu með augun harðlokuö í
myrkri. En eftir skamman tíma taka einmitt
þessi feimnu börn stökkbreytingu — og
mór þykir óendanlega vænt um þaö, þegar
eitthvert barn fæst til aö koma út úr skel-
inni sinni og vera með öðrum. Þaö hefur
líka sýnt sig, eftir því sem foreldrar fjölda
barna segja mér, að þeim gengur betur í
skóla, eftir að hafa verið í leiklist og lært
þar með öðrum í náinni samvinnu. Leiklist-
in er því afskaplega dýrmætur þáttur í ein-
staklingsþroskanum og mér finnst við ekki
hafa efni á að vanrækja hann.“
— En er hægt að vinna á þennan hátt í
barnaleikhúsi? Er námskeiðahald af þessu
tagi ekki bara fyrir skólana?
„Já, og nei. Auðvitað er ekkert, sem
mælir á móti því að barnaleikhús haldi
námskeið fyrir börn. En barnaleikhús hefur
reyndar ýmislegt, sem námskeiöin hafa
ekki. Og það fengum viö að reyna í Barna-
leikhúsinu á sínum tfma, þegar viö settum
upp sýninguna Halló krakkar! Þar var ráö
fyrir því gert, að Mjallhvít og dvergarnir sjö
væru í sýningunni — og að áhorfendur
væru látnir leika dvergana! Nú, dvergarnir í
ævintýrinu eru ekki nema sjö. Við lentum
hins vegar iðulega í því aö hafa þetta fimm-
tán til sextán dverga á sviöinu, og samt
höföu margir orðið frá að hverfa.
Dvergarnir fengu síðan dálitla leiösögn í
dvergaleik, og hver og einn leikari fékk
ákveöiö einkenni, sem hann átti að hafa
meöan á sýningunni stóð. Einn var t.d.
reiður, annar glaöur, sá þriðji haltur og svo
framvegis. Þetta vakti mikla gleði barn-
anna, bæöi þeirra sem á sviöinu voru og
eins hinna, sem sátu úti í sal. Og reyndar
höfðaði Halló krakkar afskaplega mikið til
barna. Ég man til dæmis eftir einum litlum
gutta, sem kom á allar sýningarnar, sem
við höföum í Bæjarbíói í Hafnarfirði. Hann
sótti leikhúsið sem sagt á sama hátt og
þrjú-bíóið áður.
En þetta leiðir hugann að því, hvað það
gæti verið gaman og spennandi — svo
ekki sé minnst á hve þroskandi þaö væri
— aö koma á fót leiksmiðju, þar sem sam-
an ynnu börn og fullorðnir. Og þaö væri
hiklaust verkefni barnaleikhúss. í slíkri
leiksmiöju gætu börn kynnst leikhúsi, og
auövitaö leiklist — en fyrst og fremst
fengju þau útrás fyrir sköpunargleöi sína
og ímyndunarafl í þroskandi kringumstæö-
um. Þaö er líka þaö, sem máli skiptir."
í sjálfu sér þarf ekki að setja punktinn
hér — en meö tilliti til rýmis, veröur þaö þó
gert; samt skal þaö nefnt, að þar sem viö
Sigríður enduðum spjalliö, á barnaleiks-
miðjunum, byrja aðrir — þaö nægir aö
nefna breskt barnaleikhús (Theatre in
Education og Drama in Education) því til
staðfestingar, þar sem barnaleiksmiðjur
eru víöa notaöar innan skólakerfisins í
lærdóms- og þroskaskyni. Vissulega er
þaö heillandi hugmynd, ef hérlendis mætti
reyna eitthvað þess háttar — þó ekki væri
nema í tilraunaskyni. Eöa hvaö?
jsj.
Úr Halló krakkar: Mjallhvít hefur etið eplið drottningarinnar og Finnur Magnússon og
Kári Halldór standa yfir henni ásamt heilum hópi dverga, sem leiknir voru af áhorfend-
um.
Úr pappírs-Pésa: Pappírs-Pési, teiknaöi strákurinn, sem verður allt í einu lífandi, stend-
ur hér í hópi barna, lögregluþjóns og trúös, sem var jafnframt einskonar tengiliður viö
áhorfendur.
Leifur, Lilla, Bruöur og Blómi var annað verkefni Barnaleikhússíns. Hér sjást þau Þóra
Lovísa, Höröur Torfason, Sigríöur og Gunnar Magnússon i titilhlutverkunum fjórum.
5