Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1985, Blaðsíða 3

E
IXSBtíK.
litgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulitr.: Gísli Sigurösson. Auglýsingar: Ðaldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Sími 10100.
Sígaunar
Lífsnautnin
er fólgin í því að skapa, segir Rósa Gísla-
dóttir leirlistakona og margir hafa raunar
fyrr og síðar komizt að þeirri sömu niður-
stöðu. Rósa sýndi sérkennileg verk á
Kjarvalsstöðum, stílur t.d. en hún stundar
framhaldsnám í Míinchen í Þýzkalandi.
búa enn í mörgum Evrópulöndum. Þótt
þeir séu nánast hættir að lifa flökkulífi,
halda þeir fast við sitt forna lífsmunstur,
eru yfirleitt ólæsir og óskrifandi og falla
illa saman við kerfin í hinum iðnvæddu
Vesturlöndum.
Járnsmiðurinn
Helgi Magnússon, sem fyrirtækið Helgi
Magnússon & Co. var kennt við, bar hitann
og þungann af framkvæmdum, þegar
vatnsveitan var tengd við húsin í Reykja-
vík, en ekki höfðu þá allir trú á vatnsveitu,
— töldu að vatn rynni ekki uppí móti og
þetta væri allt saman plat.
Forsíðan
er sjálfsmynd Sveins Björnssonar listmál-
ara, en myndin er ein af þeim sem verða á
sýningu Sveins á Kjarvalsstöðum, sem
hefst í dag. Hröð, sterk og expressjónísk
tjáning hefur alltaf staðið Sveini hjarta
næst og gerir enn. Og sjálfan sig málar
hann að sjálfsögðu á sama hátt og annað.
Lesbók/Árni Sæberg
JEVGENÍ JEVTÚSJENKO
Gæsablóm
Geir Kristjánsson þýddi úr rússnesku
GeriÖ ekki
of mikið
úr smámunum
og því,
að ég dansi hér um lífið
eins og sumargrænt engi.
Skyrtukraginn
opinn
og í eirðarlausum höndum
endalaust
ný og ný
gæsablóm
með sjö krónublöðum.
Vindurinn
þurrkar
varir.
Ég er óvæginn
við þessi blóm.
„Elskar mig“,
svarar mér
afrifið
krónublað.
Og ég kann mér ei læti,
svo feginn
að fá það sannað!
^,Ekki“,
hvíslar annað.
JEVGÉNl JEVTÚSJENKO (f. 1933) er einna þekktastur hinna yngri
sovétskálda. Hann hefur sent frá sér margar Ijóöabækur, smásögur og
blaöagreinar og einnig sjálfsævisögu sem út kom á Vesturlöndum fyrir
allmörgum árum.
G.K.
Markaðurinn eltlr
meirlhlutann
R
Nei, ég er alltaf að bíða
eftir hvort ekki skáni.
Svo komst hlustandi
að orði sem hringdi í
útvarpsþátt að kvarta
um þunga dagskrá og
var spurður hvort þá
kæmi ekki til greina að
slökkva á tækinu. Stundum hafa verið
hlustendakannanir þar sem aðallega eða
eingöngu er athugað hvort fólk hafi heyrt
(eða séð) þá og þá dagskrárliðina eða ekki.
Minna að því spurt hvort fólk hafi heyrt
sér tii nokkurrar ánægju eða jafnvel sár-
ustu raunar. Þannig fást litlar upplýsingar
um smekk og þarfir þeirra hlustenda sem
þykir tómleg tilveran og hlusta því (eða
horfa) á dagskrárnar endilangar heldur en
ekki neitt. Svo er víst um nokkuð marga og
sérstaklega sjúklinga og gamalmenni.
Verkfallið í haust vakti verðuga athygli
á því hve mjög margt gamalt fólk þarf á
útvarpi og sjónvarpi að halda. Þá urðu
fjölmargir til að taka svari gamla fólksins,
raunar í samhengi við aðrar deilur um
óþarft er að ýfa upp hér.
En er þessi skilningur nægilega ríkur
þegar kemur til þess að semja dagskrá,
velja og framreiða dagskrárliði?
Sumt er ágætlega gert. Mér koma til að
mynda í hug starfsreglur um sjónvarpið
hefur útbúið fyrir þýðendur sína. Þar er
meðal annars leiðbeint um það hve lengi
skrifaður texti þurfi að standa á skjánum.
Yfirleitt þarf þýðandi að stytta samfellt
tal, jafnvel um helming eða meira ef hratt
er talað, svo að textinn gangi ekki örar
fram á skjánum en fyrir er mælt. Nú er
fulllæsu fólki yfirleitt vorkunnarlaust að
lesa með svo sem tvöföldum talhraða. Því
má ætla að meirihluti áhorfenda gæti
gripið lítt styttan þýðingartexta og þó
fylgst með myndinni. En regían er sett
vegna hinna, minnihlutans, og þá sérstakl-
ega gamla fólksins sem farið er að missa
lestrarhraða eða förlast sýn á síkvikan
skjáinn og orðið svifaseinna að færa at-
hygli sína milli myndar og texta.
Þarna er rétt að verki staðið hjá sjó-
nvarpinu, réttilega hugsað um þarfir for-
gangshóps, jafnvel þótt það skerði agnar-
ögn þjónustuna við meirihlutann eða
meðaláhorfandann.
Við samningu dagskrár er í lengstu lög
reynt að afgreiða sérþarfir með sérþátt-
um. Fréttaágrip á táknmáli; skákþáttur;
barnatími; djassþáttur. En þeir sem horfa
og hlusta daginn út og daginn inn vegna
fásinnis, þeim duga ekki sérþættir. Þeim
dugir ekkert minna en að verulegt tillit sé
tekið til þeirra við gerð dagskrárinnar í
heild.
Kannski er það líka gert, eða reynt a'j
gera það. Ég get ekki svo hæglega áttið
mig á því, með því að renna augunum ’ fir
dagskrá útvarps og sjónvarps, hve n.ikið
þar muni vera við smekk og skap ald’ aðra.
Og það er hætt við að útvarpsfólkið sjálft
viti það ógjörla nema það hafi við að styðj-
ast skipulegar kannanir meðal gamals
fólks (og annarra forgangshópa, langleg-
usjúklinga, blindra o.s.frv.) þar sem spurt
sé hvað því falli vel og hvað illa í dagskr-
ánni. Svo þarf, í sanngirninnar nafni, að
láta smekk og þarfir meirihlutans þoka
dálítið, já, bara talsvert.
Að þessu leytinu tjáir varla að binda
vonir við samkeppni og fjölmiðlafrelsi.
Það er svo hætt við að frelsið og markað-
B
urinn elti meðaltalið og meirihlutann.
Þetta er ein af ástæðunum fyrir því að ég
er hikandi við að steypa Ríkisútvarpinu út
í grimma samkeppni um auglýsingamark-
aðinn.
Ekki svo að skilja að Ríkisútvarpið hafi
haldið af neinni snilld á sinni auglýsinga-
einokun. Þvert á móti. Það er t.d. makal-
aus klaufaskapur sem birteist í hinum
endalausu auglýsingatímum núna fyrir
jó’in. Að vísu er sagt að sjónvarpið og rás
2 hafi sett skorður á auglýsingatímana og
.átið þá hreinlega seljast upp. En það er
ekki miklu skynsamlegra en mara-
þontilkynningarnar á rás 1, því að upp-
seldir auglýsingatímar þýða í senn skerta
þjónustu og tekjutap.
Hér ætti við að hafa markaðs-
sjónarmiðin að leiðarljósi. Átta sig fyrst á
því hve mikið rúm sé heppilegt að ætla
auglýsingunum í dagskránni. Reyna svo að
nota verðlagninguna til að hitta eins nál-
ægt því marki og unnt er. Sem þýðir auð-
vitað mjög sveigjanlega verðlagningu, t.d.
misjafna eftir vikudögum, og svo auðvitað
hækkandi dag frá degi þegar líður að jól-
um. Með þessu móti tækist aldrei að jafna
auglýsingatímana aiveg nákvæmlega. En
með því að læra af reynslunni og breyta
verðinu nógu ört, þá má nálgast það. Fá
þar með fullt markaðsverð út úr hverjum
auglýsingatíma.
HELGI SKÍILI KJARTANSSON.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 2. FEBRÚAR 1985 3