Lesbók Morgunblaðsins - 02.02.1985, Blaðsíða 12

Lífsnautnin er fólgin
í því að skapa
Rósa Gísladóttir leirlistakona sýndi á Kjarvalsstöðum
komin í úrtak 14 nemenda, sem valdir eru í Þýzkalandi
í haust, en hún er í framhaldsnámi í Miinchen og er
á samsýningu
Viðtal: KRISTÍN SVEINSDÓTTIR
Rósa með eina af súlunum sínum.
Eg vil alls ekki móta neitt úr leirnum sem
hefur notagildi. Mig langar til að skapa
eitthvað stórt og kraftmikið. Veistu, að leir-
inn er svo sterkt efni, hann ber ótrúlegan
þunga. Þessi súla hérna til dæmis er meira
en tveir metrar á hæð og vegur yfir fimm-
tíu kíló og hún ber sjálfa sig uppi.
Það er Rósa Gísladóttir leirlistakona
sem segir frá. Við erum staddar í húsi
foreldra hennar, Þorgerðar Þorgeirsdóttur
kennara og Gísla Magnússonar píanóleik-
ara og skólastjóra, að Bergstaðastræti 65 í
Reykjavík. Hún er heima hjá mömmu og
pabba í jólafríi, en er á förum aftur til
Míinchen eftir fáeina daga þar sem hún
stundar nám við listaakademíuna.
„Stendur súlan sem tákn fyrir eitthvað
sérstakt?“
„Þegar ég ferðaðist til Rómaborgar og
Sikileyjar varð ég uppnumin af hrifningu
af þessum fornu súlum. Þær heilluðu mig
gjörsamlega, ég gat ekki losnað við þær úr
huganum aftur. Þú getur kallað þetta
heimþrá til forhrar menningar eða eitt-
hvað í þá áttina."
„Þú hélst stóra sýningu á Kjarvalsstöðum
á síðastliðnu hausti. Er ekki óvenjulegt að
listamaöur sem enn er í námi leggi í
slíkt?“
„Mér fannst ég verða að ljúka hugmynd-
um sem ég hafði lengið unnið að. Eg er því
marki brennd að verða að fullvinna verk
mín og koma þeim frá, annars er ég ósátt
við sjálfa mig. Þegar ég hef lokið námi
eftir tvö eða þrjú ár mun list mín væntan-
lega hafa tekið miklum breytingum. Þá
verður ekki rétti tíminn til að sýna þessi
verk.“
„Ég hef tekið eftir því að þú brennir mörg
af verkum þínum í einingum sem þú síð-
an raðar saman ... “
„Já, þau eru eins og nokkurs konar
þroskaleikföng fyrir börn. Ég vil ekki ein-
skorða mig við fyrirfram ákveðin form,
heldur geta raðað þeim saman á mismun-
andi hátt. Komdu og sjáðu.“
Hún leiðir mig fram í anddyrið og sýnir
mér veggmyndir sem eru ýmist í tveimur
eða þremur hlutum.
„Sjáðu, þessum myndum getur hver og
einn raðað að vild. Stundum set ég saman
sterkar andstæður, bæði að lit og lögun,
stundum samstæður sem mynda eina
heild. Þetta er miklu skemmtilegra en eitt-
hvað eitt fast form og býður upp á mikla
fjölbreytni."
Ég horfi í kringum mig í þessu fallega
og virðulega húsi. Það er litað gler í glugg-
unum í forstofunni og hurðirnar málaðar í
fagurbláum lit.
„Þú ert hrifin af húsinu," segir Rósa og
les hugsanir mínar. „Ég tilheyri þriðju
kynslóðinni í okkar fjölskyldu sem býr hér.
Ég held að hvergi sé eins gott að búa og í
þessu húsi.“
Við göngum aftur inn í stofuna þar sem
flygill tekur upp mesta plássið. Við hliðina
á honum stendur selló. Það fer ekki á milli
mála að hér býr listafólk. Á gólfinu liggur
krókódíll með haus og hala. Mér finnst
hann fallegur af því að hann er greinilega
löngu dauður, sest samt til öryggis eins
langt frá honum og mögulegt er og hef
með honum vakandi auga.
„Frænka mín sendi afa og ömmu hann
frá Austur-Indíum,“ segir Rósa til skýr-
ingar.
„Ég hef heyrt að þér sé margt til lista
lagt, Rósa, og að þú hafir um tíma kennt á
selló,“ segi ég og bendi á sellóiö.
„Já, það er rétt. Ég vann fyrir mér með
sellókennslu á meðan ég var í Myndlista-
og handíðaskólanum."
„Dreymdi þig stóra drauma um sellóið?"
Rósa hristir höfuðið brosandi. „Nei,
langt frá því. Það kom aldrei til greina að
ég yrði sellóleikari. Frá því að ég man eftir
mér hef ég verið að búa eitthvað til í hönd-
unum. Það er svo mikil lífsnautn fólgin í
því að skapa eitthvað sjálfur. Að mínum
dómi þarf tónlistarmaður að vera búinn
alveg sérstökum kostum. Það útheimtir
takmarkalausa þolinmæði að æfa sama
verkið svo mánuðum skiptir og tónlistar-
maðurinn má aldrei slaka á. Eigi hann að
halda tónleika í nóvember getur hann ekki
leyft sér að fara í sumarleyfi í júlí. Og
þegar hann fer í sumarleyfi þarf hann
helst að taka hljóðfærið með sér. Síðustu
vikurnar fyrir tónleika er ekki bara lista-
maðurinn eins og hengdur upp á þráð,
heldur fjölskylda hans öll. Svo þegar stóri
dagurinn rennur upp er listamaðurinn
kannski illa upplagður og allt fer í vask-
inn. Hugsaðu þér, margra mánaða vinna
nánast unnin fyrir gýg.
Nei, vinnan við leirinn er allt öðruvísi og
meira að mínu skapi. Ef hlutur misheppn-
ast má alltaf vinna hann upp á nýtt. Það
má að vísu búast við að hlutur springi í
brennslu, það þarf svo lítið til, kannski
bara loftbólu, þess vegna er mjög spenn-
andi að opna ofninn og sjá, hvort hlutur
hefur heppnast eða ekki, og ómæld gleði
hafi tekist vel til.“
„Mér finnst alltaf forvitnilegt aö vita,
hvert listamaður sækir yrkisefni sín.
Kannski í tónlist eða skáldskap, í náttúr-
una eða til annarra listamnna
„Það er ekki gott að segja hvernig
hugmyndirnar kvikna." Rósa horfir hugs-
andi fram fyrir sig. „Ég er stundum að
spekúlera í þessu. Af tónlist, nei, af bók-
menntum ekki heldur. Veistu, að oftast
held ég að hugmyndirnar fæðist þegar ég
ligg andvaka í rúminu. Ef til vill eftir að
hafa skoðað sýningar, flett listaverkabók-
um og þar fram eftir götunum. Yfirleitt
hrjáir skortur á hugmyndum ekki, heldur
er minn vandi fólginn í því að velja og
hafna. En ég skal segja þér, að oft þegar
einhver hlutur er fullgerður rennur upp
fyrir mér ljós hvaðan hugmyndin var kom-
in.“
Á borðinu fyrir framan okkur liggur
bunki af ljósmyndum sem teknar voru á
sýningu hennar á Kjarvalsstöðum á síð-
astliðnu hausti. Við skoðum þær og Rósa
skýrir listaverkin fyrir mér:
„Sjáðu, þessi form hjá mér eru nærri
eingöngu geometrísk. Á meðan ég var- í
skólanum hér heima vann ég mjög stíf
form, þessi klassísku frumform. Allt sem
ég gerði var í miklu jafnvægi. Eftir að ég
kom út á listaakademíuna losnaði mikið
um hjá mér, þar fór ég að vinna með öðru-
vísi leir sem gaf nýja möguleika. Síðan
leitaði ég aftur í geometrísku formin, fern-
ing, þríhyrning og hring. Það er ekki gott
að skýra hvers vegna, en ég hef þá trú, að
nái maður fullkomnum tökum á geometr-
ísku formunum, sé maður betur búinn
undir næsta skref."