Lesbók Morgunblaðsins - 18.01.1986, Blaðsíða 12

tilraunaveiðum
við
Austur-Grænland
Þriðji hluti
EFTIR GUÐNA
ÞORSTEINSSON
FISKIFRÆÐING
Þorskgildra þurrkud upp.
KUNGMIUTTAR
ERU
LÍFSGLATT FÓLK
— en hættir til að láta hverjum degi nægja sína þjáningu
ISORTOQ-UNDRIÐ
Ferðin norður eftir gekk vel. Út af Kap
Mösting fundum við forkunnar fagra bauju,
sem við kipptum innfyrir. Reyndist hún
vera frá Brimnesi frá Patreksfírði. Þessi
Mösting mun annars hafa verið danskur
ráðherra, sem á árinu 1836 veitti Jónasi
Hallgrímssyni 150 ríkisdala styrk á ári í
þijú ár til rannsókna á náttúru íslands.
Morguninn eftir, þann 30. ágúst, var farið
að beita línuna. Hún var síðan lögð út af
eyjunni Kitak. Við mældum þama einnig
hita og renndum færi með sama árangri
ogfýrr.
Kristjáni lék hugur á að fara í land á
stað, sem heitir Isortoq, þar sem tvær fjöl-
skyldur áttu að lifa. Varð það úr, að ég fór
þama í land með Grænlendingunum þremur
og varð það bráðmerkilegt ferðalag.
Þama var töluverður ís og mikið af skeij-
um og komst Dröfnin því ekki mjög nærri.
Þurftum við því að fara langa leið á Rauðku.
Fyrst blasti við okkur langt og mikið mastur
frá gamalli og aflagðri Lóran-A stöð. Nokk-
ur hús vegna stöðvarinnar komu síðar í ljós
og meira að segja smávegarspotti á milli
húsanna og stöðvarinnar. Brátt mættum við
trillu með hjónum og litlu bami. Haft var
tal af fólkinu og var mér tjáð, að það hafí
orðið hálfskelkað, er það sá okkur og jafnvel
haldið, að við væmm óvinir. Samkvæmt
mínum kokkabókum var þetta önnur fjöl-
skyldan og því sýnt, að við myndum í mesta
lagi hitta fyrir eina fjölskyldu í landi. Brátt
fóru þó hús að koma í ljós og töluverður
bryggjustúfur með löndunarkrana. Einnig
sáum við gám á bryggjunni og töluvert af
fólki. Var því Ijóst, að fjölskyldan í landi
væri frekar af stærri gerðinni.
Þegar í land var komið, kom í ljós, að
allstór verslun var á staðnum og ráðhús,
Frá Angmagssalik.
sem jafnframt var póstur og sími, banki og
e.t.v. fleira. Var húsið því vel nýtt, eins og
vera ber. Einn og einn ljósastaur stóð svo
upp úr klöppunum og víða var fólk á ferli.
Það var því deginum ljósara, að vinir mínir
Grænlendingamir voru ekki mjög vel að sér
um þennan stað. Ég sá þijá unga Evr-
ópubúa vera þarna við húsasmíðar og taldi
auðvitað, að þar væm Danir á ferð, en svo
reyndist þó ekki vera. Þetta vom Þjóðveijar,
piltur frá Köln og stúlkur frá Wiesbaden
og Stuttgart og smíðuðu í sjálfboðavinnu.
Taldist þeim til, að aðeins væm eitt eða tvö
auð hús í þorpinu, sem þykir lítið. Þau bentu
mér á frekari mannvirki á staðnum, skóla,
samkomuhús og einnig kirkju, sem leit út
eins og sumarbústaður. Þyrluflugvöll sá ég
einnig en kirkjugarðinn sá ég ekki, en sá
síðar mynd af honum. Stóðu þar krossamir
einfaldlega upp úr grjóthrúgum, enda er
þama ekki um jarðveg að ræða. Sýnir þetta
vel, hversu harðbýlt er þama.
Ibúarnir, sem em eitthvað á annað hundr-
að, lifa á selveiðum, en fá þó ísbimi af og
til, en hafa lítinn áhuga á fískveiðum og
kærðu sig kollótta um það, hvort við fengj-
um eitthvað á línuna, fyrir utan bæjardymar
hjá þeim. bærinn stendur á smáeyju vestur
af Kitak og er staðsetningin 65 32,5’ N og
38 58,3’ V.
Á leiðinni til baka fóram við lítið eitt
aðra leið og fómm þá fram hjá eyju, sem
krökk var af hundum, Isotoqarana. Þeim
er í nöp við að hafa hundana í þorpinu á
sumrin, þegar þeirra er ekki þörf, og gefa
þeim að éta af og til. Einnig fómm við fram
hjá klöppum, þar sem mikið bar á krýólíti,
sem notað er við álframleiðslu. Engin tilraun
virðist hafa verið gerð til að nýta þetta efni
á þessum stað.
Eftir þessa skemmtilegu ferð var farið
að draga línuna og fengum við venjulegan
skammt, 6 hlýra, tvo steinbíta og eina tinda-
skötu. eftir það var haukalóðin beitt og hún
síðan lögð vestur af eyjunni Kúlusuk. Þar
á eftir var haldið til Angmagssalik og lagst
þar við bryggju kl. 23.15.
Angmagssalik
Nafnið er dregið af grænlenska orðinu
angmagssat, sem þýðir loðna og þýðir
Angmagssalik einfaldlega loðnustaður. Er
Grænlendingar breyttu nöfnum bæja sinna
yfír á sitt eigið tungumál, var í rauninni
óþarfí að hringla í Angmagssalik-nafninu.
Það var þó því miður gert og staðurinn
nefndur Tasiilaq. Gamla nafnið er þó lífseigt
en er oft notað með breyttri stafsetningu,
Ammassalik.
Staðurinn hefur upp á mjög góða náttúm-
lega höfn að bjóða. Þegar siglt er inn á
höfnina, er sker nokkurt á stjómborða, er
nefíiist Monte Christó, eftir að spænskt
skip strandaði þar. íbúar bæjarins em um
1.200 og búa í dæmigerðum grænlenskum
húsum, sem flest em þó stærri en húsin í
Skjöldungen og Isortoq. Hreinlegt er á
staðnum á grænlenska vísu. Bæjarstæðið
er mjög óslétt með bröttum klettum, svo
að ógemingur er að sjá allan bæinn í einu
nema úr lofti eða ofan af fjalli. Allar venju-
legar byggingar er að fínna í Angmagssalik,
nokkrar verslanir, þyrluflugvöll og veðurat-
hugunarstöð ásamt strandstöð. Bærinn er
höfuðstaður Austur-Grænlands og er í vina-
bæjartengslum við Kópavog. Atvinnuleysi
er mikið og heyrði ég talað um 30%. Akveg-
ir liggja um bæinn og rétt út fyrir hann á
báðar hliðar. Tveir eða þrír leigubílar em
til og virtist ekki veita af, því að brekkumar
em geysibrattar.
Fjölskylda Jamesar tók á móti honum við
komuna til Angmagssalik og fór James þá
strax í land og bjó hann hjá bróður sínum,
sem þama var búsettur. James tók mestall-
an farangur sinn í land og var okkur ekki
gmnlaust um, að hann hefði t akmarkaðan
áhuga á að halda áfram með okkur. Mikki
frétti fljótlega af góðri þorskveiði við Vest-
ur-Grænland og sagði því upp á stundinni.
Laugardaginn 31. ágúst tókum við okkur
frí. Menn fóm í verslanir, enda filmur mjög
gengnar til þurrðar. Eftir hádegi hringdu
nokkrir okkar heim og eftir það gekk ég
um plássið. Uppi á hæsta hólnum var nýtt
minnismerki og konubátsleiðangur Gustavs
Holm, 1885, ný kirkja var á svipuðum slóð-
um og fór ég þar inn en hún var ekki full-
innréttuð og því lítið áð sjá.
Síðar um daginn kom Mikki til að kveðja
og hafði með sér bjórkassa. Nokkuð af fólki
kom um borð til að spjalla við okkur, en