Lesbók Morgunblaðsins - 13.09.1986, Blaðsíða 9

Af öllum þeim sem voru í Straumfirði daginn eftir strandið eru nú aðeins fjögur eftirlifandi og hef-
ur Lesbók hittþau öll að máli. Efri röð: Einar Sigmundsson frá Krossnesi (vinstra megin) og Jón
H. Jónsson á Miðhúsum. Neðriröð: FinnbogiRútur Valdemarsson, Kópavogi, og Ingibjörg Friðgeirs-
dóttirá Hofstöðum.
Ljósmynd/Losbók
með trébotnum, stakir skór, allskonar fatn-
aður og á einum stað lágu 5 skjólúlpur
bundnar saman. Brot úr björgunarbátum
voru hingað og þangað, tveir bátar brotnir
í flæðarmáli og ein doría óskemmd. Alls
staðar voru kassar, mismunandi stórir, og
allir heilir. Þeir voru úr sterkum ijölum og
innan undir annar kassi úr pjátri. Allir voru
þeir fullir af matvælum og svo vel frá þeim
gengið, að þau gæti geymst óskemmd langa
lengi. Þetta var varaforði skipveija, sem
þeir ætluðu að grípa til ef skipið festist í
Grænlandsísnum og þeir yrðu að hafa þar
vetursetu. Þeir þurftu ekki á þessum vara-
forða að halda og nú lá hann hér allur á
víð og dreif um Alftanesfjörur.
A miðri fjörunni, innan um allskonar rusl,
lá skrifborð dr. Charcots á bakinu, nokkuð
brotið, en í því voru þó einhver skjöl og ef
til vill eitthvað fleira. Ræðismaðurinn gerði
ráðstafanir til þess að því yrði þegar bjarg-
að.“
Ami Ola segir síðan frá komunni til
Straumfjarðar; þrír menn komu á móti þeim
og einn þeirra var Gonidec. Hann hljóp þeg-
ar til ræðismannsins og geðshræringin bar
hann ofurliði í fyrstu. Svo jafnaði hann sig
og skýrði frá því sem gerst hafði og nöfnum
þeirra manna, sem höfðu farizt. Þegar hér
er komið sögu höfðu lík af 22 skipverjum
rekið inn í Straumfjarðarröstina; nokkur
þeirra austar, á Álftanesijörur, en sum vest-
ar, þar sem heitir Kirkjusandur. Þau náðust
jafn óðum og voru borin upp og lögð til í
grasi gróna brekku, sem verður uppaf svo-
nefndum Borgarlæk; undarlegt örnefni, þar
sem enginn sést lækurinn.
Einar Fann LÍKIÐ
Af Dr. Charcot
Maður er nefndur Einar Sigmundsson,
áttræður að aldri og býr nú í Borgarnesi.
Hann er frá Krossnesi í Álftaneshreppi og
stóð á þrítugu 1936. Þá var hann lausamað-
ur til heimilis hjá foreldrum sínum og brá
við skjótt, þegar kallað var eftir mannskap
til leitar og aðstoðar niður í Straumfjörð.
Ég hitti Einar að máli nýlega og hann
kvaðst hafa verið kominn niðureftir um há-
I degisbilið. Þá varð Ioksins Iát á fárviðrinu
og var vindurinn kominn á vestan. Einar
sagði svo frá:
„Ég fór ásamt fleirum til að huga að
líkunum, sem þá voru að reka að landi. Við
óðum útí eftir því sem fært var og reyndum
að taka á móti þeim og láta þau ekki beij-
ast við gijótið. Guðjón bóndi í Straumfírði
raðaði mönnum upp við þetta óskemmtilega
verk og stjórnaði liðinu. Við bárum líkin
síðan upp á grasflötina við Borgarlækinn.
Það var svo litlu síðar að ég var á gangi
í Smeygjuvík, sem svo er nefnd og er kletta-
skora milli tveggja skeijagarða vestan við
Kirkjusandinn. Þar var þá orðið alveg brim-
laust. Ég var þar að svipast um ásamt
Gunnari Jónssyni frá Vogalæk, sem nú er
látinn. Þá sáum við lík, sem flaut rólega inn
Smeygjuna og þekktum það strax. Svo ná-
kvæmlega var búið að lýsa dr. Charcot fyrir
Guðjóni í Straumfirði og hann hafði lýst
honum fyrir okkur, að ekki fór milli mála
af hveijum þetta lík var. Við tosuðum því
stall af stalli og bárum það síðan og lögðum
til við hlið hinna líkanna. Þau voru yfirleitt
lítt eða ekki sködduð. Eitt var alveg bert
niður að mitti; ég hef heyrt að drukknandi
menn eigi það til að rífa sig úr fötunum.
Guðjón í Straumfirði sagði okkur að láta
allt brak og reka eiga sig, en huga fyrst
og fremst að líkunum og því, sem þeim
tengdist, svo og skipsskjöíum, ef þau sæj-
ust. Þetta voru fyrirmæli frá franska
konsúlnum. Ég var þarna allan daginn og
einnig næsta dag. Þá gengum við enn fjör-
umar, en það sást bara brak. Ég held að
margir hafi lagt sig fram og ekki sízt Þórdís
húsfreyja í Straumfirði og Ingibjörg á Hof-
stöðum, sem kom til hjálpar. Mér er líka
minnisstætt kapphlaupið á milli blaðamann-
anna, Árna Óla og Finnboga Rúts.
Mér þótti óhugnanlegt að sjá og taka á
fyrsta líkinu, enda var maður ekki vanur
þessu. Þó fór svo að það vandist og hrollur-
inn hvarf. Allt höfðu þetta verið ungir og
fallegir menn, og svo var þessi eini grá-
skeggjaði öldungur, doktorinn sjálfur. Það
var eins og hann svæfi vært; það var svo
mikil ró yfir honum,“ sagði Einar frá Kross-
nesi að lokum.
JÓN Á MIÐHÚSUM VAR
SUNNAN VlÐ RÖSTINA
Ég vissi að Jón H. Jónsson á Miðhúsum
í Álftaneshreppi hafði eitthvað komið við
sögu; hann er einn af þeim fjórum sem enn
eru á lífi og vom í Straumfirði daginn eftir
strandið. Jón á Miðhúsum er 88 ára og ég
bjóst alveg eins við því, að hann væri ekki
lengur í því formi að geta riíjað upp at-
burðinn að einhveiju gagni. Á leiðinni heim
að Miðhúsum mætti ég manni á bíl; þar var
enginn annar en Jón sjálfur undir stýri og
þótti það ekki umtalsvert þótt hann æki bíl
út um allar trissur, kvaðst raunar nýbúinn
að panta sér nýjan bíl. Við settumst á græn-
an bala í blíðviðri, sem hlýtur að vera mesta
hugsanleg andstæða við fárviðrið í septem-
ber 1936. Jóni á Miðhúsum sagðist svo frá:
„Ég átti heima hér á Miðhúsum þá eins
og nú og var 38 ára gamall. Þá var kominn
'sími í Straumfjörð og þegar ljóst var um
skipstrandið var hringt í Borgarnes og hér-
aðslæknirinn var beðinn um að koma
frameftir. Þá átti svo að heita, að leiðin
væri slarkfær vömbílum og öðrum stærri
bílum og Ari Guðmundsson vegaverkstjóri
tók að sér að koma lækninum áleiðis á vöru-
bíl. En þegar kom niður á sandana á móts
við Leirulækjarsel festu þeir bílinn. Þeir
komu þá gangandi að Miðhúsum og báðu
um að vera reiddir að StraumQarðarröst-
inni. Við Ágúst bróðir minn fórum með þá
á hestum þangað út eftir og einhver kom
yfir á báti og náði í þá.
Um það leyti var ýmislegt farið að reka,
aðallega frammi í Kóranesi, sem skagar
fram suðaustanmegin við Straumfjarðar-
röstina. Þar mátti til dæmis sjá fjölda af
hveitikössum úr blikki og klætt utanum með
tré. Það er ótrúlegt, en sjór hafði aðeins
komizt í örfáa þeirra. Hveitið var flutt til
Reykjavíkur og Mjólkurfélagið tók það til
sölu, en bændur hér um slóðir keyptu sumt
af því.
Líkin á grasflötinni við Borgarlæk. Næst á myndinni er líkið af dr. Charcot. yóSm. Pinnbogi Rútur Vaidemarsson.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13. SEPTEMBER 1986