Lesbók Morgunblaðsins - 27.06.1987, Blaðsíða 13

Morgunblaðið/Sverrir
Glæsilegur arkitektúr Einars Erlendssonar húsameistara á Laugavegi 36. Húsið
reistu bakararnir G. Ólafsson og Sandholt árið 1925 og hér er enn Sandholts-
bakarí.
Jónas var stuttur og skringilegur, með
alskegg og bar stór gleraugu og oftar en
ekki mikla bumbu á maganum. Hana barði
hann þá án afláts og boðaði opinber uppboð
á vegum bæjarfógeta.
Steinhlaðna húsið nr. 10, þar sem Nesco
er til húsa, var hlaðið af Schou steinhöggv-
ara frá Borgundarhólmi, sem kom árið 1880
til landsins til að reisa alþingishúsið en fór
ekki fyrr en eftir 40 ár og þá með íslenska
konu sér við hönd, hún var úr Melkoti við
Tjömina. Lengi bjó síðar í þessu húsi jóski
málarameistarinn Jens Sverin Lange en
dóttir hans var tannlæknirinn Thyra Lange
sem allir krakkar í bænum óttuðust og köll-
uðu Týru tönn.
Elsta Sjoppa landsins
Á Laugaveg 12 er líklega elsta „sjoppa"
landsins. Hana hefur Ingólfur Hafberg rek-
ið í meira en 40 ár en áður var faðir hans,
Helgi, með hana. Á Laugaveg 13 hefur líka
sama ættin lengi höndlað. Þar byrjaði Sig-
geir Torfason upp úr aldamótum, síðan tók
Kristján sonur hans við og nú er þriðji ætt-
liðurinn með verslun á staðnum, Hjalti Geir
Kristjánsson.
Eins og áður sagði er ekki hægt að telja
alla upp en úr því að minnst var á kvenrétt-
indi hér á undan skal minnst á nokkrar
konur úr hópi kaupmanna við Laugaveginn.
Þær voru ótrúlega margar á fyrri hluta ald-
arinnar og sumar ærið umsvifamiklar. Hér
má t.d. nefna Kristínu Meinholt sem rak
verslunina Goðafoss á Laugaveg 5 eða
Kristínu Sigurðardóttur sem áratugum sam-
an rak verslun á Laugavegi 20A og átti þá
húseign. Á nr. 26 var þriðja Kristínin með
ættamafnið Hagbarð og myndarlega mat-
vöruverslun í eigin húsnæði. Gunnþórunn
Halldórsdóttir hóf verslunarrekstur á
Laugavegi 12B. Á nr. 11 verslun Guðbjarg-
ar Bergþórsdóttur, á nr. 33 var verslun
Jónínu Jónsdóttur, á nr. 37 verslun Önnu
Gunnlögsen, á 18B verslun Jóhönnu Olgeirs-
son (föðursystur Gylfa Þ. Gíslasonar), á nr.
22 verslun Margrétar Bjamesen, á 22B
Gabríellu Manberg og 23 Matthildar Bjöms-
dóttur. Og svo vom náttúrulega allar
hattaverslanirnar sem konur ráku.
Ýmsir þekktir samtíðarmenn em fæddir
við Laugaveginn. Þannig er listmálarinn
Gunnlaugur Scheving fæddur í húsinu nr.
21 sem enn stendur og kollegi hans, Snorri
Arinbjamar, í nr. 41 en þar rak faðir hans
Morgunblaðið/Sverrir
Hús Óla norska á Laugavegi 21, reist árið 1884 af Magnúsi Pálssyni múrara.
Takið eftir h vað efri hæðin er lág. Þar er fæddur Gunnlaugur Scheving listmálari.
Morgunblaðið/Sverrir
Þetta eðalfína verslunarhús á Laugavegi 34 gæti sómt sér með prýði hvar sem er
í heiminum. Það er teiknað af Þorleifi Eyjólfssyni arkitekt og reist af Guðsteini
Eyjólfssyni klæðskera árið 1929. Klæðaverslun Guðsteins er enn í húsinu.
bókbandsstofu og bókaverslun um langa
hríð. Og á Laugavegi 79 vom aldir upp lista-
mennimir og bræðumir Eggert Gilfer og
Þórarinn Guðmundsson. Langfrægasti ís-
lendingurinn sem fæddur er við Laugaveg
er þó Halldór Laxness. Hann segir í bók
sinni Túninu heima:
HÚSIÐÞARSEM
Stelpan Missti Barnið
ÚtUm Gluggann
„Fróðir menn segja mér að ég muni ekki
hafa fæðst í timburhúsinu uppí lóðinni á
Laugavegi 32, þar sem stelpan missti mig
útum gluggann, heldur muni það hafa gerst
í steinbænum.fast við götuna, þar sem kött-
urinn stökk uppí vögguna til að læsa klónum
í andlitið á baminu meðan það svaf; og var
heingdur fyrir vikið. Af öðmm frægðarverk-
um frá þessum tíma vil ég ekki láta undir
höfuð leggjast að minnast þess að daginn
sem ég fæddist sprændi ég beint uppí and-
litið á ljósu minni Þorbjörgu Sveinsdóttur
sem þá var mestur kvenskörúngur á ís-
landi. Konunni varð þó ekki meira um en
svo að hún sagði brosandi: Hann verður
sómamaður í sinni sveit."
í byggingarskjölum stendur við árið 1903:
„Guðjóni H. Helgasyni leyft að byggja hús
á sunnanverðri lóð sinni. . .“ Og það er ein-
mitt húsið þar sem stelpan missti ungbamið
út um gluggann. Það stendur enn með sóma
en er ósýnilegt frá götunni. Það er eiginlega
bakhús við bakhús eða þriðja hús frá götu.
Til þess að komast að því verður að fara í
gegnum undirgang á húsinu nr. 34, beygja
fram hjá afgreiðslu Efnalaugar Reykjavíkur
sem kúrir þar innst inni og hefur ekkert
Morgunblaðið/Sverrir
Afgreiðsla Efnalaugar Reykjavíkur í bakhúsi á Laugavegi 32A. Hér er allt með
gömlum svip enda er um að ræða elstu kemísku hreinsun landsins. Takið eftir
afgreiðsluborðinu, púltinu og skiltinu á veggnum sem er frá um 1930 og var áður
á framhúsinu við Laugaveginn. Á myndinni er eigandinn, Jón Tómasson, en
hann er svo að segja fæddur og uppalinn hér, þvi faðir hans, Tómas Jónsson
trésmiður, var einn af stofnendum Efnalaugarinnar árið 1921.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 27. JÚNÍ 1987 13 .