Lesbók Morgunblaðsins - 06.05.1989, Blaðsíða 11

Hann sagði að kennarasambandið, Sósía-
listaflokkurinn og kommúnistar væru í
grundvallaratriðum á móti stefnu ríkis-
stjórnarinnar í skólamálum og reyndar í
flestum málum.
Hann sagði að skólamálastefna hefði alla
tíð verið nútímaleg. Breytingarnar núna
væru aðeins í samræmi við breytta tíma.
Þegar fulltrúi ráðuneytisins var spurður
um þá staðhæfingu fulltrúa kennarasam-
bandsins, að kennarar innan sambandsins
væru útilokaðir frá skólastjórastöðum og
öðrum áhrifastöðum innan skólakerfisins
svaraði hann á þessa leið:
„Að sjálfsögðu eru þeir útilokaðir. Hvers
vegna ætt32—um við að skipa í skólastjóra-
stöður menn sem eru í andstöðu við þá skóla-
stefnu sem við höfum mótað og ætlum að
framfylgja? Það sér hver heilvita maður að
það gengur ekki.“
Þá var fulltrúi ráðuneytisins spurður
hvort hann teldi ekki eðlilegt að taka tillit
til hugmynda og tillagna kennara um innra
starf skóla. Og það stóð ekki á svarinu:
„Kennarar ráða heilmiklu um innra starf
skólanna. En þegar kemur að ákveðnum
grundvallaratriðum sem varða opinbera og
yfirlýsta stefnu í skólamálum, þá er ætlast
til þess að kennarar, eins og aðrir þegnar
þjóðfélagsins, fylgi settum reglum.“
Nú er því gjarnan haldið fram að kennar-
ar eigi að vita meira um skólastarf en stjórn-
málamennirnir. Væri ekki eðlilegt að taka
ábendingum þeirra sem fagmanna? Og aftur
svaraði ráðuneytismaðurinn um hæl:
„Það er engin spurning að kennarar vita
almennt miklu meira um kennsluaðferðir,
þroska barna og skólastarf almennt heldur
en aðrar stéttir þjóðfélagsins. Það er vissu-
lega þeirra vettvangur. En eins og ég sagði
áðan að þegar við komum að ákveðnum
grundvallaratriðum í málefnum skóla, þá
erum við farin að tala um pólitík og þá
horfir málið öðruvísi við.
Löggjafarþingið, ríkisstjórnin, forsætis-
ráðherra og menntamálaráðherra fara með
umboð almennings og þar á meðal umboð
foreldra í landinu til þess að marka stefnu
í skólamálum. Kennarasamtökin hafa ekk-
ert slíkt umboð og geta því ekki sett fram
neina kröfugerð sem er í andstöðu við yfir-
lýsta stefnu stjórnvalda. Kennarasamtökin
fara með umboð fámenns hóps og hugmynd-
ir þeirra eru í veigamiklum atriðum í and-
stöðu við hugmyndir foreldra og almennings
í landinu.“
Eins og sjá má af viðbrögðum þessara
tveggja virðulegu fulltrúa, annars vegar
fulltrúa Kennarasamtakanna og hins vegar
fulltrúa menntamálaráðuneytisins, þá er
mikið djúp staðfest þarna á milli.
Grein þessi er skrifuð í Tokyo og Hiros-
hima í nóvember 1988. Byggt er á viðtölum
við skólamenn, heimsóknum í skóla og stofn-
anir, lög, reglugerðir, námsskrar og aðrar
upplýsingar um skólamál. Þá er í greininni
vitnað í ofangreindar heimildir.
Höfundur er dósent við Kennaraháskóla
(slands.
ast með að koma börnum sínum í bestu
skólana,“ sagði framkvæmdastjórinn. Hann
sagðist þó alls ekki vilja gagnrýna einkaskól-
ana. Þar væri víða mjög vel staðið að verki.
4) Þótt skyldunámið sé í orði kveðnu
ókeypis þurfa foreldrar að leggja fram mikla
fjármuni vegna skólagöngunnar. Aætlað
hefur verið að þessi kostnaður sé um 200
þús. yen á ári fyrir hvert barn.
5) Fjöldi nemenda í bekkjum er alltof
mikill. Við höfum sett það markmið að
lækka nemendafjöldann niður í 30 börn í
bekk. Þessu viljum við ná í áföngum á
nokkrum árum, fyrst niður í 40, þá 35 og
síðan í 30.
6) Hin opinbera skólastefna er róttæk
hægri stefna sem leggur höfuðáherslu á
menntun sem efnahagslega íjárfestingu en
vanrækir andlegt heilbrigði og hamingju
hins almenna borgara. Hin opinbera skóla-
stefna beinist að því að tryggja stöðu valda-
kerfisins sem viðheldur misrétti í þjóðfélag-
inu.
7) Kennarasamtökin hafa lagt mikla
áherslu á friðarfræðslu. Sljómvöld hafa
lítinn áhuga á slíkum tillögum en leggja
þeim mun meiri áherslu á þjóðernislega
hagsmuni og efnahagslega forystu Japans
á alþjóðavettvangi.
Dætur og synir sólarinnar.
Greinarhöfundur í rannsóknarstofhun japanska kennarasambandsins.
lögð á að fötin séu Iétt og þægileg.
hefst í 1. bekk,( þ.e. í 6 ára bekk hjá okk-
ur). Telur þú að það sé hæfilegt?
„Ég tel mjög eðlilegt að formleg kennsla
hefjist strax þegar skólanám byijar. Hins
vegar finnst mér óæskilegt að foreldrar
drífi í því að kenna bömum lestur 4 og 5
ára. Eins og nú er eru mjög mörg böm
farin að lesa þegar þau setjast í 1. bekk 6
ára að aldri. Meðal kennara í samtökunum
em þó skiptar skoðanir um framkvæmd
lestrarkennslunnar. Flestir em þó sammála
um að 6 ára böm séu almennt mjög mót-
tækileg fyrir lestrarkennslunni."
— Hver er afstaða kennarasamtakanna
til kennslu í undirstöðugreinum?
„Kennarasamtökin vilja síður en svo
draga úr kennslu í undirstöðugreinum. Að
því leyti getum við verið sammála stjórn-
völdum. Hins vegar viljum við nálgast náms-
efnið með öðmm leiðum en lagt er til í
Aðalnámsskránni. Við teljum að hægt sé
að ná árangri í skóla án þess að beita sam-
keppnisprófum eins og nú ert gert.“
— Þú hefur sagt að kennarasamtökin
væm pólitísk?
„Já, það er rétt. Þau em fyrst og fremst
pólitísk samtök og sem slík em þau mjög
sterkt afl. Kennarasamtökin leggja áherslu
á eftirfarandi þijú atriði: 1) að örva kenn-
ara til pólitískra, efnahagslegra og félags-
legra átaka; 2) að efla sjálfstæði einstakra
skóla og hvers starfandi kennara; 3) að
beijast fyrir friðsamlegu og fijálsu þjóð-
félagi fyrir alla.“
Að þessu samtali loknu ræddi ég við að-
stoðarframkvæmdastjóra. Skólamálaskrif-
stofu menntamálaráðuneytisins (MOMBUS-
HO), Sachio Kamogawa. Hann lét í ljósi þá
skoðun að mjög vel hefði tekist til með
skólanámstefnuna enda hefðu margir glögg-
ir og reyndir skólamenn unnið að því verki.
Skólabúningar eru ekki samræmdir. Hver skóli hefitr sinn klæðnað. Áherzla er
8) I tillögum stjórnarinnar er stefnt að
því að koma á fót tvenns konar skólum,
annars vegar skóla fyrir þá sem eiga að
fara í háskóla (núverandi gagnfræðaskólar
og menntaskólar), og hins vegar skóla fyrir
hina sem ekki eiga að fara í háskóla (nýi
framhaldsskólinn).
Að lokum spurði ég Akio Igasaki nokk-
urra viðbótarspurninga:
— Hver er afstaða kennarasambandsins
til opins skóla?
„Um það bil 700 af þeim 25.000 barna-
skólum sem eru í Japan hafa gert tilraun
með opinn skóla í yngstu bekkjunum. Kenn-
arasamtökin eru í meginatriðum fylgjandi
þeirri hugsun sem þarna liggur að baki, t.d.
áherslu á samvinnu og hópstarf og afslapp-
aðra og manneskjulegra umhverfi. Hins
vegar er það mjög útbreidd skoðun meðal
kennara að opinn skóli henti illa og sé mjög
á skjön við menntahefðir og gildismat hér
á landi.“
Nú kemur fram að formleg lestrar-
kennsla og kennsla í reikningi og skrift
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 6. MAÍ 1989 1 1