Lesbók Morgunblaðsins - 04.02.1995, Side 1

O R G U N
Stofnuð 1925
5. tbl. 4. FEBRÚAR 1995 - 70. árg.
Vegminja-
varsla
Vegirnir eru lífæðar nútímasamfélags, brautir
bílsins sem allar daglegar athafnir okkar eru
háðar. Net veganna hefur stækkað og þést
samfara þjóðfélagsþróuninni, í raun verið ein
af forsendum hennar. Fyrst þegar vegurinn
Brýrnar verða ein af
annarri leystar af hólmi,
gamlar og slitnar og bíða
þá óviss örlög, enda engin
áætlun til um verndun
þessara mannvirkja.
Vegagerðin hefur þó sýnt
lofsvert frumkvæði í
varðveislu vegminja með
lagfæringum á gömlu
Fnjóskárbrúnni.
Eftir HELGA BOLLASON
THORODDSEN og
HANS JAKOB BECK
var lagður gat nútíminn ekið í hlað og
breytt kjörum fólks eða flutt íbúana á
brott, ef svo bar undir. Hvenær eða hvort
vegurinn kom var spurning um örlög og
er það vísast enn víða í dreifbýli. í upp-
hafi bílaaldar á íslandi stóð þjóðin frammi
fyrir því gríðarlega verkefni sem vegalagn-
ing um þetta stijálbýla og torfarna land
er. Sannir sínu eðli biðu Islendingar ekki
eftir vegunum en öttu bílum sínum af
ákafa frumheijanna á gamlar hestagötur
milli landsfjórðunga þótt bera þyrfti bílana
yfir erfiðustu hjallana. Kona með kvígu í
taumi hefði auðveldlega stungið af þá
vöskustu í hópi þessara landnámsmanna
bílsins, því hvað sem öllum góðum tilraun-
um leið var óhjákvæmilegt að bifreiðin
krefðist akvegar. Islensk vegagerð varð
til, stórhuga en af litlum efnum. Vegirnir
uxu fram og ár voru brúaðar, og þar sem
umferðin jókst stöðugt þurfti nýja og betri
vegi í stað þeirra gömlu. Hveiju skrefi
fram á við var tekið fagnandi en gömlu
aflögðu vegirnir færðust inn í veröld ótrú-
legra ferðasagna frá liðinni tíð.
Einhvern tíma hlýtur þó að koma að
því að menn fari að veita þessum gömlu
vegum athygli að nýju. Svo er það um
allar nýjungar að í fyrstu er gömlu brúks-
hlutunum hent í þeirra stað og ekkert um
BEYGJAN við brúarsporðinn er fyrirbæri sem ótrúlega víða sést við brýr
frá fyrriparti aldarinnar. Myndin er af þjóðveginum um Snæfellsnes.
Berserkjahraun í baksýn.
hið úrelta hirt en síðar þegar nýjungarnar
verða hversdagslegar fara menn að gefa
gömlu hlutunum gaum vegna annarra eig-
inleika en þeirra hagnýtu. Því miður geta
þá hafa glatast merkir hlutir á stuttum
tíma hirðuleysis sem seinni tíma fólk má
lengi trega. Þessi tími hirðuleysis er ekki
á enda runninn þeim vegminjum sem
finnast um allt land en auðvelt er að giska
á, að víða liggi merkar minjar vegagerðar
óvarðar fyrir spillingu af vangá.
Nefna má ólíkar ástæður þess að sýnis-
horn af vegum og brúm séu verð varð-
veislu eins og sjálfsagt þykir um ýmis
önnur mannvirki. Samgöngur eru vitan-
lega hluti af daglegum kjörum fólks, leið-
ir þess sjálfs og allra aðdrátta. Bíll á safni
segir sína sögu en ekki síður vegurinn sem
bíllinn ók. Það er skiljanlegt að fólki á
miðjum aldri, sem man vel eftir mörgum
þessara gömlu vega, fínnist einkennilegt
að tala um þá sem einhverskonar fornminj-
ar en tímarnir breytast hratt og sagan
getur verið lengra að baki en árin gefa
til kynna. Hversu langt er þess að bíða
að vegur eins og sá er liggur um Siglufjarð-
arskarð veki mönnum almenna undrun,
vegur sem var akleiðin til Siglufjarðar þar
til fyrir 27 árum? Og segir þessi vegur
ekki nokkuð um aðstæður íbúanna fyrir
tíma Strákaganga eða er okkur alveg sama
um hvernig það var að vera Siglfirðingur?
Hið sama gildir auðvitað um ótal aðra staði
á íslandi. Vegirnir rufu aldalanga einangr-
un torfarinnar landleiðar en fátt talar þó
skýrara máli um einangrun staðanna en
þessir frumstæðu vegir.
SJÁ NÆSTU SÍÐU