Lesbók Morgunblaðsins - 12.08.1995, Blaðsíða 9

GUÐRÚN Bjarnardóttir, húsfreyja í
Rauðuskriðu og seinni kona Friðf-
inns. Hún heldur á Guðnýju, síðar
húsfreyju í Fagranesi í Aðaldal sem
enn er á lífi. Hjá þeim stendur stjúp-
dóttir Guðrúnar, Þóra Karítas.
í Árbók Þingeyinga 1993 og er byggt á
viðtali við Friðfinn árið 1959 þegar hann
var 94 ára og hugsun hans enn skýr og
minnið trútt.
Enn gekk Friðfinnur fram fyrir skjöldu
þegar nýtt prestsseturshús var byggt úr
steini á Grenjaðarstað árið 1936. Vildi prest-
ur þá láta rífa gamla bæinn og jafna við
jörðu. Var bærinn þá talinn einn mestur
og veglegastur torfbæja sem stóðu fram á
20. öldina. Barðist Friðfinnur harðri baráttu
fyrir því að Grenjaðarstaðarbær yrði varð-
veittur. Árið 1958, 9. ,júlí var byggðasafn
Þingeyinga opnað í gamla bænum. Við þá
athöfn komst Jóhann Skaptason, sýslumað-
ur Þingeyinga svo að orði: “Ég flyt þakkir
öldungnum Friðfinni í Rauðuskriðu, sem
fyrstur manna barðist fyrir þessu málefni,
og Bændafélaginu sem síðar tók málið á
sína arma og flutti það fram til sigurs að
gera byggðasafn á Grenjaðarstað“.
Friðfinnur var jafnan heilsugóður og
gekk að erfiðisvinnu flesta daga fram á
háan aldur. Þegar hann var 87 ára gam-
all sat hann sem oftar aðalfund Kaupfélags
Þingeyinga sem haldinn var í samkomuhús-
inu á Húsavík. í fundarhléi var hann á
Ieið niður stiga og var kominn í neðsta
þrep þegar honum skrikaði fótur svo hann
hlaut af mjaðmarbrot og sté ekki í fætur
eftir það og lá rúmfastur þau 13 ár sem
hann átti eftir ólifuð, 10 ár í Rauðuskriðu,
umvafinn ástúð og umhyggju ástvina
sinna. Æðrulaus og rólegur fylgdist hann
með því sem var að gerast.
Þrjú síðustu æviárin dvaldi Friðfinnur á
sjúkrahúsinu á Húsavík. Á 100 -ára af-
mæli hans var honum haldin veisla á
sjúkrahúsinu og komu þangað vinir og
vandamenn til að heilsa upp á öldung-
innnn. Var honum þar margvíslegur sómi
sýndur, m.a. gerður að heiðursfélaga Aðal-
dælahrepps. Þá bárust honum og myndar-
legar fjárhæðir að gjöf. Þær lét hann ganga
til nýrrar sjúkrahússbyggingar á Húsavík.
Annan dag hvítasunnu 1965 var sá er
þessar línur ritar kvaddur að sjúkrabeði
Friðfinns á Sjúkrahúsi Húsavíkur. Þegar
að rúmi hans kom voru augun aftur, sjón
var þorrin, heyrn tekin að sljóvgast en
hugsun furðu skýr og málið ljóst. Yfir
ásjónunni hvíldi friður. Öldungurinn reis
upp við dogg. Honum var dálítið niðri fyr-
ir, heitt um hjartarætur. Kirkjan hans,
Grenjaðarstaðarkirkja, var 100 ára á þessu
ári eins og hann sjálfur og skyldi endurvígj-
ast n.k. sunnudag eftir gagngerða viðgerð.
Erindið var að biðja þess að frá honum
yrði flutt kveðja við þá athöfn. Þetta var
honum ekkert hégóma- heldur hjartans
mál. Hann hafði barist fyrir tilvist kirkjunn-
ar, og staðurinn verið honum hjartfólginn
lengi. Vígsluhátíð kirkjunnar var haldin og
kveðja flutt frá Friðfinni. Skömmu síðar
var 100 ára afmæli Friðfinns. Þegar það
var um garð gengið var eins og þróttur
Friðfinns dvínaði þegar ekki var lengur að
neinu sérstöku að keppa. Hann fékk hægt
andlát 7. sept. 1965.
Afkomendur Friðfinns eru nú liðlega
eitt hundrað og efndu til niðjamóts í Sumar-
búðum þjóðkirkjunnar við Vestmannsvatn
í Aðaldal 24. og 25. júní s.l. til að minnast
130 ára afmælis Friðfinns á þessu ári.
Höfundur er fyrrverandi skólastjóri á Húsavík.
HRAFN A.
HARÐARSON
Blámi
tímans
sagðir:
Ég get setið tímunum saman
ein, með blómum
og talað við eina Gleym-mér-ei
og horft
og hlustað á hana segja:
Mundu mig, mundu mig.
Með tár í augum þínum
segir þú, aftur:
Segðu mér eitthvað.
Bara eitthvað.
Hvernig þú heldur í orðin
rígheldur eins og væru þau
tágar í dimmum skógi
og fyrir neðan
dimmt djúpið gleymskunnar
svo djúpt og svo dimmt
og þú, svo hrædd
við að falla.
Segðu mér eitthvað.
Gleym-mér-ei
Ekki fölna, ekki sölna.
Láttu orðin streyma
tímunum saman -
við tvö -
Saman.
Og orðin á milli okkar
eins og fjarlægð stjarna
máluð firðbláma tímans
á gluggans gler,
sem brotnar.
Höfundur er bókavörður í Kópavogi.
PÉTUR
STEFÁNSSON
Hvar ertu Drottinn?
Hún fæddist í heiminn sem fegursta rós,
með framtíðarvonina bjarta.
Hve unaðarsæla er lifandi Ijós,
sem lýsir upp móður hjarta.
Hún fæddist í landi, þar stundað er stríð,
og stálshríðin glymur í eyra.
Þar getur að líta þá grimmustu tíð,
því göturnar baðast í dreyra.
Hún fæddist í borg við byssanna gelt,
sem blásaklaust mannfólkið hræðir.
Við veinin sem berast frá húsunum hvellt,
hjarta manns ósjálfrátt blæðir.
Hún fæddist í hverfi sem hryllir hvern mann,
svo hugur manns þjáist og stynur.
Hvar ertu Drottinn sem heiminum ann,
er hörmungin yfir dynur?
Hún fæddist í húsi um hábjartan dag,
í hverfi sem allir blóta.
Þar hljómar í eyrum það hörmungarlag,
er hermenn úr byssunum skjóta.
Hún dó í því húsi í hörmungum þeim,
sem hrjá mun mannkyn um aldir.
Þar liggur hún núna í lífvana heim,
og limirnir stirðir og kaldir.
Höfundur er bensínafgreiðslumaður í Reykjavík.
HAFLIÐI
MAGNÚSSON
Sefur
þú,
Irja?
Sefur þú, Irja, í svefni þig dreymir
um sigur og völd og auð.
í hita leiksins er hætt við þú gleymir,
að hugsjónin fædd er dauð.
Því fyrr hefir verið færð í letur
frásagna Ijós og skýr,
að byltingin ætíð börn sín étur,
búið er ævintýr.
En lifðu þinn draum við dýrð og glaum,
sof þú, Irja, því svefninn lofar
sigrum í gegnum draum.
En veistu það, Irja, hve völdin hafa
verið mörgum til tjóns?
Sumir náð því að'sigra og lafa
frá sólar upprás til nóns.
Öðrum tekist að tóra lengur,
takmarki fáir náð.
Illa forgengur illur fengur
einhversstaðar er skráð.
En lifðu þinn draum við dýrð og glaum.
Sof þú Irja, því svefninn lofar
sigrum í gegnum draum.
Höfundurinn býr á Bíldudal. Ljóðið er úr ósýndum-
söngleik: Irja, klukkan er fjögur.
I
Eitt bréf Hórazar
- Ný þýðing
BRÉFrómverska skáldsins Hórazar, er uppi vará árunum 65 til 8 f. Kr., eru varðveitt
í tveimur bindum, hinu fyrra frá um 20 f. Kr. oghinu síðara, aðþvíer talið er, frá 14 f.Kr..
í fyrra bindinu eru nokkursígild vinarbréf, en hin eru einfaldlega heimspekilegar hug-
leiðingar um lífið og bókmenntirnar.
Hið íslenzka bókmenntafélag gaf út 1864 fyrstu níu bréfin oghluta hins tíunda íþýð-
ingu og með skýringum þeirra Gísla Magnússonar ogJóns Þorkelssonar. Átti Gísli bróður-
partinn íþví verki.
ÖII bréfin tuttugu komu út í einu lagi og án skýringa 1886, oghafðiJón Þorkelsson
að mestu séð um þá útgáfu, þó með hliðsjón afþýðingu Gísla á seinni bréfunum, er til voru
íhandriti við andlát hans 1878.
Hér ernú freistað nýrrar þýðingar á ellefta bréfi Hórazar, því til Bullatíusar. Efniþess
er hugleiðing og samanburður á lífinu heima á Ítalíu og á ýmsum stöðum, erfjarri liggja.
Niðurstaðan ersú, að hamingju sína eigi menn mest undirsjálfum sérogþvíað vera
huga síns ráðandi, á hveiju sem gengur. Menn þurfi ekki að leita langtyfir skammt til
aðhöndla hamingjuna. Maðurinn er ætíð samur við sig, hvarsem hann verður staddur.
Þeir sem yfir höfin fara, skipta um himin, en ekki hug.
BRÉF HÓRAZAR TIL
BULLATIUSAR, 11. BRÉF í
BRÉFASAFNIHANS
Hvað fannst þér, Bullatius, um Chios og
þá frægu Lesbos? Eða hina fögru Samos?
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
Og hvað þá um hina konunglegu Sardis
Krösusar, um Smyrnu og Colophon? Hvort
sem af þeim fer meira orð eða minna,
mega þær sín víst ekki mikils í samanburði
við Marzvöll og Tíberfljót? Þér er e.t.v.
hugleiknari ein af borgum Attalasar? Eða
lofsyngur þú Lebedus, leiður orðinn á ferð-
um bæði á sjó og landi? Þú veizt, hver
Lebedus er, smábær afskekktari en Gabii
og Fidenae; en þar vildi ég þó eiga heima
- gleyma mínum og vera þeim einnig
gleymdur, og horfa álengdar úr landi á
hamaganginn í Neptúnusi.
En ekki vill sá, er ferðast frá Capua til
Rómar regnvotur og staður auri, setjast
um kyrrt í einhverri kránni, né mun sá, er
kvefazt hefur, lofa svo arineld og böð, sem
í þeim hefði hann höndlað til fulls hamingju-
samlegt líf, né heldur munt þú, þótt hreppt
hafir hvassan sunnanvind og barning á
hafi úti, selja fyrir þær sakir skip þitt, þeg-
ar þú hefur náð landi handan Eyjahafs.
Rhodos og hin fagra Mytilene eru heil-
brigðum manni sem þykkur feldur á sumar-
degi eða mittisskýla í hríðarveðri, Tíber um
vetur, eldur á arni í ágústmánuði. Því er
manni það hægt í Róm, meðan hamingjan
brosir við honum, að lofa Samos og Chios
og Rhodos, þótt hann sitji fjarri. Því að
hveija hamingjustund, sem guð gefur þér,
skaltu grípa fegins hendi og treina þér
ekki hið ljúfa til næsta árs, svo að þú get-
ir sagt, hvar sem þú hefur alið manninn,
að þú hafir lifað hamingjusömu lífi.
Ef það er nú svo, að skynsemi og hygg-
indi létti af okkur áhyggjum, en ekki sá
staður, er rís í veldi sínu upp úr hinu víð-
áttumikla hafi, þá skipta þeir, er_yfir hafið
fara, um himin, en ekki hug. Hið önnum
kafna iðjuleysi fær á okkur: Við reynum
að njóta lífsins á siglingu eða í ökuferðum.
Það sem þú leitar að, er hér, f Ulubrae,
ef þér þá bregzt ekki hugarró.
Finnbogi Guðmundsson þýddi.
1
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 12.ÁGÚST1995 9