Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1999, Blaðsíða 20

Morgunblaöið/Ámi Sæberg
Jan-Erik Billinger, forstöðumaður Sænska kvikmyndasafnsins, með hluta gjafarinnar í fanginu.
%

*■
Safna, varðveita og sýna
FORSTÖÐUMAÐUR Sænska kvik-
myndasafnsins, Jan-Erik Billinger, kom
færandi hendi til Islands, þegar hann
færði Islenska kvikmyndasafninu að
gjöf 57 kvikmyndir frá hinum ýmsu tímabil-
um sænskrar kvikmyndasögu. „Þetta eru
nánast allt myndir sem við hefðum viljað
eignast með einhverjum ráðum og svo sann-
arlega höfðingleg gjöf,“ segir Böðvar Bjarki
Pétursson, forstöðumaður Islenska kvik-
myndasafnsins.
Sænska kvikmyndasafnið stendur á göml-
um merg, svo gömlum að það getur státað af
því að vera hið elsta í heimi, stofnað 1932 af
framsýnum hugsjóna- og áhugamönnum um
sænska kvikmyndagerð á þeim tíma. „Kvik-
myndagerðin var svo ung grein á þeim tíma
að fáum datt í hug nauðsyn þess að stofna
safn en vegna þessarar framsýni eigum við
megnið af öllu efni sem framleitt hefur verið í
Svíþjóð, okkur vantar auðvitað eitthvað en í
samanburði við mörg önnur lönd er það
hverfandi," segir Jan-Erik Billinger í upphafi
samtals okkar. „Kvikmyndasöfn voru ekki
stofnuð fyrr en um og upp úr seinni heims-
Ástæðan er ekki bara hirðuleysi
heldur voru filmur framleiddar úr
efni sem geymdist illa, svokallaðar
nítratfilmur, og margar kvikmjmd-
ir hafa eyðilagst vegna þess að
ekki var athugað að afrita þær
þegar ný efni komu til sögunnar á
sjötta áratugnum."
Sænska kvikmyndasafnið státar
nú af 18 þúsund titlum, þar af eru
um 14 þúsund leiknar myndar og 4
þúsund heimildarmyndir af ýmsum
toga. „Grundvallarhugsunin að
baki kvikmyndasafni er tvíþætt.
Annars vegar varðveisla kvik-
mynda á listrænum forsendum og
hins vegar sem sögulegra heimilda.
Það er jafn sjálfsagt og eðlilegt að
geyma kvikmyndir eins og að varð-
BÖÐVAR Bjarki Pétursson, forstöðumaður íslenska veita allar bækur sem gefnar eru
kvikmyndasafnsins, tekur við gjöfinni úr hendi Jan- út í þjóðarbókasöfnum. Sænska
Eriks Billinger við athöfn í Bæjarbíói á laugardaginn. kvikmyndasafnið fær eitt eintak af
öllum kvikmyndum sem teknar eru
styrjöldinni og mikið af því efni sem framleitt til sýningar í sænskum kvikmyndahúsum.
var í heiminum fyrir þann tíma hefur glatast. Þetta eru um 200 titlar árlega, bæði innlend-
ar og erlendar kvikmyndir," segir Jan-Erik.
„Hlutverk kvikmyndasafnsins er þríþætt,"
segir Jan-Erik. „I fyrsta lagi að safna kvik-
myndum. í öðru lagi að varðveita þær og í
þriðja lagi að sýna þær, gera þær aðgengileg-
ar almenningi. Þetta er í sjálfu sér hlutverk
allra safna hverju nafni sem þau nefnast og
kvikmyndasafn er engin undantekning. Til að
sinna þessu þríþætta markmiði hefur Sænska
kvikmyndasafnið yfir fjölmennu starfsliði að
ráða, það skiptist í þrjár deildir, safnadeild,
tæknideild þar sem viðgerðum og varðveislu
er sinnt og sýningadeild, en á vegum hennar
eru fjórar kvikmyndasýningar daglega árið
um kring. „Það er einn mikilvægasti þáttur-
inn í okkar starfi að gera safnið aðgengilegt
almenningi. Þessi hluti starfseminnar er eins
konar andlit kvikmyndasafnsins, að sýna
myndirnar sem við eigum og einnig að sýna
erlendar myndir sem við fáum lánaðar frá
öðrum söfnum. Skiptingin er gróflega þannig
að tveir þriðju hlutar myndanna sem við sýn-
um eru í okkar eigu, hitt fáum við lánað.“
Böðvar Bjarki Pétursson, forstöðumaður
Islenska kvikmyndasafnsins, segist taka
heilshugar undir þessi orð Jan-Eriks Billin-
ger. „Við horfum til þess með óþreyju að geta
boðið upp á kvikmyndasýningar í Bæjarbíói í
Hafnarfirði en tvö ár eru síðan við fengum
húsið til ráðstöfunar. Þar stendur nú yfir um-
fangsmikil endurbótavinna á húsinu en
ákveðið var að gera salinn upp í sitt uppruna-
lega horf þar sem Bæjarbíó er merkileg
byggingarsöguleg heimild frá miðri öldinni.
Við sjáum nú hilla undir að geta tekið bíóið í
notkun innan mjög langs tíma,“ segh- Böðvar
Bjarki.
Jan-Erik Billinger segir liggja ýmsar
ástæður til þess að Sænska kvikmyndasafnið
færir hinu íslenska svo höfðinglega gjöf. „Við
viljum auðvitað styðja við bakið á hinu unga
íslenska safni með þessum hætti. Hverju
safni er nauðsynlegt að eiga gott úrval klass-
ískra kvikmynda og megnið af þeim myndum
sem við færum safninu er eftir heimsþekkta
sænska leikstjóra. Með þessari gjöf viljum
við aðstoða Islenska kvikmyndasafnið við að
byggja framtíðardagskrá bíósýninga á sínum
vegum í Bæjarbíói,“ segh- Jan-Erik.
Meðal myndanna 57 eru átta myndir eftir
Ingmar Bergman, þrjár eftir Hans Alfred-
son, tvær eftir hvern eftirtalinna, Gustaf
Molander, Bo Widerberg, Vilgot Sjömann og
Tage Danielsson. Ein mynd er eftir Jan
Troel auk fjölmargra annarra sem ekki
verða nefndar í þessari upptalningu. „Þess
má geta að mjög gott samstarf er á milli nor-
rænu kvikmyndasafnanna, forstöðumenn
þeirra hittast að jafnaði einu sinni á ári og
bera saman bækur sínar. Sænska kvik-
myndasafnið vill með þessum hætti sýna
stuðning sinn í verki. Við væntum þess
einnig að eiga gott samstarf við Islenska
kvikmyndasafnið í framtíðinni en auk þess
að skiptast á myndum getum við veitt ís-
lenska safninu ýmiss konar sérfræðilega
þekkingu því við búum yfir langri reynslu af
varðveislu og viðgerðum á kvikmyndum,
sagði Jan-Erik Billinger, forstöðumaður
Sænska kvikmyndasafnsins.
KAMMERTÓNLEIKAR í GARÐABÆ
FRANSKIR OG RÚSSN-
ESKIR SÖNGVAR
ALINA Dubik og Gerrit Schuil við æfingar.
/
AKAMMERTONLEIKUM í Vídal-
ínskirkju í Garðabæ í dag, laugar-
dag, kl. 17, verða ljóðatónleikar með
Alinu Dubik og Gerrit Schuil píanó-
leikara. Gerrit er jafnframt listrænn stjórn-
andi þeirra sex kammertónleika sem haldnir
eru í Garðabæ á þessum vetri.
A veggspjöldum er auglýst að Elín Osk
Oskarsdóttir syngi með Gerrit á þessum tón-
leikum, en vegna veikinda hennar hleypur Al-
ina Dubik í skarðið.
Tónleikamir hefjast á fimm sönglögum eft-
ir Gabriel Fauré en að öðru leyti er efnis-
skráin helguð fjórum rússneskum tónskáld-
um 19. aldar, þeim Rimskíj-Korsakov,
Aleksandr Borodin, Míkhaíl Glínka og Pjotr
Tsjajkovskíj og mun söngkonan flytja
^ söngvana á frummálinu. í safni þessara miklu
tónskálda er að finna heila veröld stórkost-
legrar tónlistar fyrir mannsröddina, söngvar
þeirra eru allir frá blómaskeiði rómantísku
stefnunnar og yrkisefnin dæmigerð fyrir
skáldskap þeirra tíma - ást, náttúra, viðskiln-
aður og dauði. 011 þessi sönglög búa yfir ólýs-
anlegri fegurð sem hver hlustandi skynjar
um leið og hann gefur sig tónlistinni á vald
því að fá tónskáld sögunnar hafa annað eins
lag á því og hin rússnesku að semja grípandi
laglínur og tjá voldugar tilfinningar ljóð-
skáldanna, landa sinna.
Alina Dubik er pólsk að ætt og uppruna.
Hún brautskráðist frá Tónlistarháskólanum í
Gdansk í Póllandi árið 1985, en aðalkennari
hennar þar var prófessor Barbara
Iglikowska. Samhliða námi sínu söng hún
með óperunni í Kraká í heimalandi sínu. Á
liðnum árum hefur Alina Dubik komið fram
sem einsöngvari víða um lönd, meðal annars í
Þýskalandi, Lúxemborg, Ítalíu og Sviss. Á
Islandi hefur hún komið fram sem einsöngv-
ari með Sinfóníuhljómsveit Islands og sungið
í Islensku óperunni, meðal annars í Othelló
eftir Verdi og í Töfraflautunni eftir Mozart.
Alina Dubik hefur verið búsett hér á landi um
árabil, hún er íslenskur ríkisborgari og
starfar við söngkennslu í Reykjavík.
Gerrit Schuil nam píanóleik við Tónlistar-
háskólann í Rotterdam hjá Lilly van
Spengen, en stundaði síðan framhaldsnám í
London hjá John Lill og Gerald Moore, og
síðan í París hjá Vlado Perlemuter. Hann
hefur haldið tónleika í flestum löndum Evr-
ópu og í Bandaríkjunum og komið fram á al-
þjóðlegum tónlistarhátíðum. Gerrit nam
hljómsveitarstjórn hjá rússneska hljómsveit-
arstjóranum, Kirill Kondrashin, en árið 1979
réðst hann til Sinfóníuhljómsveitar hollenska
ríkisútvarpsins sem á þeim árum var jafn-
framt aðalhljómsveit Hollensku ríkisóper-
unnar og þar starfaði hann sem stjórnandi
um árabil. Einnig hefur hann stjórnað fjöl-
mörgum hljómsveitum í Evrópu og Banda-
ríkjunum, bæði í óperuhúsi og tónleikasal.
Gerrit Schuil hefur tekið virkan þátt í ís-
lensku tónlistarlífi frá 1993, bæði sem píanó-
leikari og hljómsveitarstjóri og leikið inn á
nokkrar hljómplötur, meðal annars með
Guðna Franzsyni, Rannveigu Fríðu Braga-
dóttur og Finni Bjarnasyni.
Miðasala er opin í Kirkjuhvoli við Vídalíns-
kirkju í Garðabæ milli kl. 16-17 tónleikadag-
inn.
20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 23. JANÚAR 1999