Lesbók Morgunblaðsins - 25.11.2000, Page 3

LESBÓK M01«.l \lil \l)SI\S ~ MENNING USTIR
46. TÖLUBLAÐ - 75. ÁRGANGUR
EFNI
Saga Akureyrar
Komið er út þriðja bindi af Sögri Akureyrar
eftir Jón Hjaltason sagnfræðing. Undirtitill
er: Fæðing nútímamannsins og tekur bókin
til áranna 1906-1918. Gripið er niður í
kafla um ásýnd Akureyrar og þá m.a.
hvemig Akureyri birtist erlendum
ferðamönnum.
Rómantík
í þriðju grein sinni um þróun rómantíkur-
innar fjallar Siglaugur Brynleifsson um
þátt madame de Stael, sem var áhrifamikil
við að kynna Frökkum rómantikina eins og
hún hafði mótast meðal Þjóðveija.
Stefnumót
við Nefertiti er heiti á þriðju grein Gísla
Sigurðssonar um Berlín, sem blómstrar nú
að nýju. Hér er litið inn á sýningar og söfn,
meðal annars Egypzka safnið þar sem hin
fræga höfuðmynd hinnar egypzku drottn-
ingar Nefertiti er varðveitt.
Gallerí i8
tók þátt í listakaupstefnunni í Köln og segir
Einar Guðmundsson að þar með hafí ein-
angmn Islands á vissu sviði verið rofin.
FORSÍÐUMYNDIN
er af Skellisfossi í Þverá, skammt frá Hliðarenda í Fljótshlíð, þegar hann hóf
að klæðast vetrarbúningi og skartaði svífandi verum úr ís. Ljósmynd: Gísli
Sigurðsson.
ÞORSTEINN VALDIMARSSON
KVÖLÐLOKKA
- BROT -
flýt þérijóðmitt
álynggötu
hjarta míns ástvin
eitthvað dvelur
hingað hann seiði
sunginn óður
slóð kvöldálfa
komi Ijúflingur
dansa skulum við
skuggum léttar
kransa og hringa
honum égflétta
tjaldaða rökkri
reiði sæng blóma
leiðir kvöldbláar
komi minn vinur
Þorsteinn Valdimarsson, 1918-1977, var frá Vopnafirði og kom fyrsta IjóSabók
hans út 1942. Hann orti framan af nýrómantísk náltúrukvæði, en varð pólitísk-
ari með aldrinum og orti þá gegn hernaði og félagslegu misrétti. Hann átti mik-
inn þátt í að kynna írska limruformið fyrir landsmönnum.
heiðir tindar
standa tunglelda
skjálfa grasi í
geislar kulfölvir
álfa ljós glampa
ígluggum daggar
slóð kvöldbláa
komi Ijúflingur
ljúflingur komi
kvöldbláa slóð
daggar gluggum í
glampa ljós álfa
kulfólvir geislar
ígrasi skjálfa
tunglelda standa
tindarheiðir
RABB
AUÐUR OG
ÁRANGUR
AÐ hefur verið mikil gæfa í
mínu lffi að hafa fengið að
vinna mikið með ungu fólki.
Mestanpart að vísu í skólun-
um þar sem ég hef starfað en
einnig í íþróttaheiminum.
Þetta er ekki síst vegna þess
að ég hef orðið svo ríkur að
eignast börn og fengið að vinna með þeim
á íþróttaviðburðum eða hjá íþróttafélög-
um.
Ríkidæmið sem felst í börnunum er mik-
ið og ég held að það sé mjög vantalið.
Það getur að vísu verið ansi tauga-
trekkjandi að sækja og sendast með þau á
æfíngar. Á tímabili var ég með þrjú börn
sem stunduðu íþróttir með tveimur félög-
um auk þess sem þau voru í tónlistamámi.
Og þegar myrkrið leggst yfir þá senda
menn ekki litla krakka langar leiðir á æf-
ingar heldur fer - kannski hálftuðandi -
með þau og með þeim.
Svo fer maður á mót með þau og þá líður
manni eins og í fuglabjargi.
Sem dæmi má nefna svokallaðar túrner-
ingar í handbolta. Þar eru mætt allmörg
félög, hvert með nokkur lið. Allir gangar
fullir t.d. af tíu ára strákum - eða stelpum.
Sama gildir t.d. um sundmót. Þar eru
nokkur hundruð sundmanna á aldrinum
frá 10 ára til hálfþrítugs. Með þeim eru
foreldrar, í aðstöðu sem býður engin sæti
og alls ekki næði. Merkilegur flái í hönnun
íþróttamannvirkja að aðstandendur hafi
nánast enga aðstöðu.
Fleiri dæmi mætti nefna eins og úti-
vallamótin í knattspyrnu en þar verður
fyrirgangurinn minni því allir eru þó utan-
dyra - ef veður leyfir.
Barnanna er svo gætt af þjálfurum, sem
að vísu taka hlutverk sitt misalvarlega,
sem og foreldrafulltrúum eða fararstjór-
um.
Oft verður það umræðuefni á svona mót-
um að foreldrar séu alveg til vandræða því
þeir sækja svo rétt sinna barna, æpa og
hvetja, rífast og skammast í dómurum og
hvað eina. Eina teiknimynd sá ég í íþrótta-
húsi á Seltjarnarnesi þar sem annars veg-
ar voru bömin að bíða keppni og hins veg-
ar foreldramir læstir í búri.
Annað efni sem einnig er til umræðu er
kostnaðurinn við íþróttirnar. Hann þykir
fara upp á við af ýmsum sökum sem mis-
auðvelt er að stjórna.
Fyrir það fyrsta er það að verða al-
gengara að þjálfurum séu tryggðar betri
aðstæður en áður - meiri tími, skikkanleg
laun, á sama tíma og ýmsar kröfur til
þeirra hafa aukist. Uppeldislegt hlutverk
íþróttahreyfingarinnar og ýmsar sam-
þykktii; hennar, forvarnagildi íþrótta bæði
hvað varðar vímuefni aðra þætti heilbrigðs
lífernis, auknar kröfur um nám þjálfara,
allt hefur valdið því að menn leggja meiri
trúnað á starf hennar og eru reiðubúnir að
láta börn sín í hendur félaganna. Til dæm-
is reykja menn síður við íþróttavelli, þó
enn tíðkist sumsstaðar sá aumingjaskapur
að líða reykingar í útistúkum. En það er
annað mál.
Á sama tíma heyrist það oft að það sé
útgjaldasamt að eiga börn í íþróttum. Það
eru félagsgjöldin, æfingagallarnir, skór,
bolir og búningar sem eru vitaskuld mis-
flóknir eftir íþrótt. Þannig er vitaskuld
efnisminna að útbúa sundmann á mót en
t.d. dansara eða leikmann í ísknattleik en
allt það kostar samt mikla fjármuni ef um
hátt skrifaðan keppnismann er að ræða.
Svo koma æfingabúðir og keppnisferðir
sem einnig kosta sitt í gistingu og uppi-
haldi svo ekki sé talað um ferðakostnað
þegar t.d. er verið að fara til útlanda. Þar
búa íslenskir íþróttamenn við það að ferða-
kostnaður er mikill og sosum kannski hlut-
fallslega meiri innanlands en milli landa,
þ.e. ef kílómetragjald er reiknað.
Stórmót verða fjáraflanir sem leiða til
þess að félög reyna að ná samningum við
styrktaraðila sem gefa efni út á auglýsing-
ar - efni sem síðan er selt til þátttakenda
og leiðir til þess að í mörgum tilfellum geta
stærstu mótshaldarar skipst á kvittunum
því það er í raun einungis verið að flytja
peninga milli vasa.
Við dáumst oft að starfi og árangri af-
reksfólksins okkar, nú síðast á Ólympíu-
leikunum og á Ólympíumóti fatlaðra. Á
bak við stökkin hennar Völu, sundin þeirra
Arnar og Kristínar Rósar og hlaupin henn-
ar Guðrúnar, svo ég nefni nú bara örfá
dæmi lágu mýmörg tárin og svitastorknar
leifar gleði og vonbrigða margra ára.
Eg naut þeirrar ánægju að horfa á Örn,
Elínu, Hjalta og Láru Hrund vaxa úr smá-
pöttum í það afreksfólk sem þau eru í dag.
Sama gildir reyndar um þau öll sem þama
voru að synda. Eg man t.d. þegar Mikki
eða Ríkharður Ríkharðsson varð fyrir því
að synda af sér skýluna sem krakki á ungl-
ingamóti á Akranesi fyrir mörgum árum.
Því veit ég vel hvað býr að baki þeirra ár-
angri og með yfirfærslu þá get ég vel
ímyndað mér þann stóra hóp sem reyndi
að komast á ÓL en fór aldrei sem og þann
risavaxna hóp sem í raun aldrei reyndi.
Það voru tíu þúsund íþróttamenn á ÓL í
Sydney. Hve margar milljónir skyldu ekki
hafa komist? En það er enn önnur hlið á
þessu máli, starfi íþróttahreyfingarinnar
og kostnaði hennar. Það eru þær þúsundir
foreldra sem dragast inn í þetta starf til
lengri eða skemmri tíma.
Það vill nefnilega svo til að þeir sem eru
í forystu hreyfingarinnar eru oft gamlir
íþróttajálkar og afreksmenn sem hafa vart
stigið fæti af leikvelli frá barnæsku. En á
bak við þá er ekki aðeins hópur fólks á öll-
um aldri sem syndir, stundar fimleika,
badminton, golf, hestamennsku, siglingar
og dans svo nokkuð sé nefnt sem næstum
ekkert á skylt við knetti...
Óaðskiljanlegur hópur er foreldrarnir
sem margir stunduðu aldrei íþróttir af
neinu viti en eru þvílíkir burðarásar í
starfi hreyfingarinnar að það væri ekki
hægt að ímynda sér að hún starfaði jafn
blómlega og raun ber vitni nema fyrir þá.
Og kostnaðurinn af því? Nær enginn.
Flestir þeirra borga með sér.
Við erum að tala um fólk sem lætur tala
sig í að vera í foreldraráðum, fjáröflunar-
nefndum, fararstjórn og jafnvel vara-
stjórnum. Og ef þetta er duglegt fólk þá
tekur það til hendinni, endurskipuleggur,
skipuleggur, mótar og skýrir starf deild-
anna og félaganna.
Sumir foreldranna fara á námskeið sem
dómarar í grein barnanna auk annarra
starfa. Ef börnin eru flöktandi í vali á
grein þá er þarna á ferð fólk með reynslu
úr starfi margra félaga eða greina og gríð-
arlega yfirsýn.
Oft gapir þetta fólk af undrun yfir
skömmunum sem það fær frá sam-
ferðamönnum sínum enda á það víst frem-
ur hrós skilið en hitt fyrir að nenna að
standa í tuði við krakka og foreldra.
Stundum fara kvöld og helgar í starfið
með krökkunum og stundum sitja for-
eldrarnir eftir í apparatinu en börnin eru
farin.
Hitt er svo annað að öll félög sem skilað
hafa árangri í keppni byggjast á þessum
foreldrum og öðrum, sem veita jákvæðan
stuðning, eru með, hvetja og snýta eða
hugga börn hvers annars. Og fá aldrei
nægar þakkir fyrir.
Árangur er í sjálfu sér undarlegt hug-
tak. Öll félög stilla upp verðlaunagripum
og telja fram fjölda titla þegar árangur er
metinn. En hvað skyldi koma út ef árang-
urinn væri mældur í jákvæðum foreldrum,
traustum tengslum bama og fullorðinna
eða í hraustum, jákvæðum og félagslega
öruggum einstaklingum með réttan
íþróttaanda í lífi og starfi?
Magnús Þorkelsson
LESBÓK MORGUNBIAÐSINS - MENNING/LISTIR 25. NÓVEMBER 2000 3