Alþýðublaðið - 30.06.1987, Blaðsíða 2

UNMUIU
Slmi: 681866
Útaefandi: Blaö hf.
Ritstjóri:-. Ingólfur Margeirsson
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Daníelsson
Blaðamenn: Orn Bjarnason, Asa Björnsdóttii og
Kristján Þorvaldsson
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent Ármula 38
Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12
Áskriftarsíminn er 681866
Hégómlegt þrá-
tefli eða hvað?
Staðan í stjórnarmyndunarviðræðunum eftir
„dramatíska" atburði í fyrrinótt, kann að koma al-
‘menningi fyrir sjónir sem hégómlegt þrátefli um stól
og völd. En málið erekki eins einfalt og það sýnist. Að
vísu skorti ekki nema herslumuninn á það, að endan-
legt samkomulag næðist um skiþtingu ráðuneytaog
það urðu mikil vonbrigði fyrir flesta að það skyldi ekki
takast.
tn menn ættu að huga að eftirfarandi: Úrslit síðustu
þingkosninga buðu ekki upp á neina augljósa né auð-
velda kosti við stjórnarmyndun. Kjósendur völdu full-
trúa sex stjórnmálaflokka til þingsetu, og einum bet-
ur. Engir tveir flokkar geta myndað meirihlutastjórn.
Þriggja flokka stjórn er því næsti kosturinn.
Við myndun slíkrar stjórnar verður að taka tillit til
margvíslegra hagsmuna og óska. Kjörorðið er þvi -
málamiðlun. Jón Baldvin Hannibalsson gerði for-
mönnum Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks
grein fyrir því þegar I upþhafi, og var því ekki mót-
mælt, að allir flokkarnir yrðu með einum eða öðrum
hætti að taka á sig ábyrgð vegna nauðsynlegra efna-
hagsaðgerða, og ráðuneytaskipting yrði að vera sam-
kvæmt því. Samagilti um ítök I atvinnuvegaráðuneyt-
um og um þau ráðuneyti og stofnanir, sem fara með
félagsmál beint eða óbeint. í þessum efnum yrði að
rlkja jafnrétti og jafnvægi.
Ekki verður annað greint en að allir hafi fallist á rétt-
mæti þessarar skoðunar. — Þá gerði Alþýðuflokkur-
inn viðræðuflokkunum Ijósa grein fyrir því, að hann
gæti ekki komið inn í þessa ríkisstjórn sem þriðja hjól
undir vagninn. Af þeim sökum væri uppstokkun á
ráðuneytum brýn. Þetta sjónarmið fékk einnig góðar
undirtektir, og á þessum forsendum var unnið að ríkis-
stjórnarmyndun.
Það var m.a. með þessi sjónarmið f huga, að Alþýðu-
flokkurinn lagði fram málamiðlunartillögu um skipt-
ingu ráðuneyta, þegarviðræðurnar virtust vera komn-
ar í strand (fyrrakvöld. Þessa tillögu samþykktu sjálf-
stæðismenn, án skilyrða. Framsóknarmenn gerðu
hins vegar þá kröfu að fá einn ráðherra til viðbótar
þeim þremur, sem tillagan gerði ráð fyrir. Á þetta gátu
hvorki Alþýðuflokkur né Sjálfstæðisflokkur fallist,
enda hefði það brotið f bága við þá jafnvægisreglu,
sem höfð var að leiðarljósi í viðræðunum.
Ekki verður hér sakast við einn eða neinn vegna
þeirrarsnurðu, sem á þráðinn hljóp, en Ijóst er, að að-
eins skorti á það herslumun að gengið yrði frá mikil-
vægum þætti stjórnarmyndunar. Væntanlega hefur
þessi tilraun þó ekki verið eyðilögð. Gífurleg vinna
liggurað baki, og þessi þriggjaflokka stjórn er nánast
eina stjórnarmyndunarformið, sem fyrir hendi er.
Mikil ábyrgð hvllir á þeim stjórnmálamönnum, sem
að þessum viðræðum hafa staðið, og þeir hafa ekki
leyfi til þess að láta einn ráðherrastól skipta sköpum
um það hvort tekst að mynda sterka stjórn, sem getur
tekið á ört vaxandi efnahagsvanda.
* ■* Þriðjudagur 30. júnl 1987
Jón Danlelsson skrifar
Fréttahaukarnirávarðbergi. Islenskfréttamennskahefuróneitanlegabreyst mikið ásíðustu árum. Fréttamiðlarnir
eru hættir að blða kurteislegaeftiryfirlýsingum stjórnmálamannanna. Blaðamennirnir blðaástaðnum eftir því að
menn fari inn á fundi eða komi út af þeim. Hér bíða menn frétta af stjórnarmyndunarviðræðum I fyrrinótt.A-mynd:
BARA NÆSTUM ÞVÍ
- EKKI ALVEG!
Tveir mánuðir frá kosningum og
enn engin ríkisstjórn, — ekki einu
sinni í sjónmáli. Um það eru menn
reyndar ekki sammála. Er utan-
þingsstjórn kannski á næsta leiti, ef
ekki gengur saman með þeim þrem
flokkum sem undanfarnar vikur
hafa reynt að ná saman? Var raun-
verulega að ganga saman með
flokkunum þremur í fyrrakvöld eða
er ágreiningurinn um ráðherrastól-
ana þess eðlis að hann verði tæpast
leystur. Hvað hefur eiginlega verið
að gerast síðustu dagana?
Um allt þetta eru margar kenn-
ingar á lofti og þessum spurningum
og mörgum öðrum er vandsvarað.
Ljóst er þó að þegar menn fóru
heim úr þinghúsinu við Austurvöll í
fyrrinótt, bar í raun mjög lítið eða
ekkert á milli flokkanna í málefn-
um. Steingrímur Hermannsson
sagðist þó í viðtali við fréttamenn
geta staðfest að ágreiningur hefði
ekki eingöngu verið um ráðherra-
stóla, heldur að einhverju leyti einn-
ig um efnahagsmál.
Það fer þó varla milli mála að
síðustu dagana hefur verið tekist á
um það hver flokksformannanna
þriggja yrði forsætisráðherra. Þor-
steinn Pálsson lýsti því yfir í siðustu
viku að hann félli fyrir sitt leyti frá
kröfunni um þetta virðulega em-
bætti. Það varð fljótlega samdóma
álit flestra fréttaskýrenda að með
þessari yfirlýsingu hefði Þorsteinn
leikið snjallan biðleik í stöðunni og
nánast tryggt sér embættið sem
hann í orði kveðnu var þó að afsala
sér.
Ástæðan fyrir þessu er augljós.
Þótt allgóð samstaða hafi náðst í
stjórnarmyndunarviðræðunum að
undanförnu milli Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokksins, er
meira og minna opinber andúð
þessara flokka hvor á öðrum, t.d. í
kosningabaráttunni, ekki þar með í
gleymsku fallin. Þetta hefur í för
með sér að þótt flokkarnir gætu
náð góðri málefnasamstöðu í ríkis-
stjórn, er ekki jafnauðvelt fyrir Al-
þýðuflokksmenn að fallast á að
Steingrímur verði forsætisráðherra,.
eða fyrir Framsókn að fallast á Jón
Baldvin í þetta embætti. Með því að
láta Steingrím og Jón Baldvin bítast
um forsætisráðuneytið, var því álit-
ið að Þorsteinn hefði tryggt sjálfum
sér stólinn.
Framsóknarmenn sem við höf-
um haft tal af, neita staðfastlega
þeirri kenningu að Steingrímur
Hermannsson hafi brugðið fæti
fyrir stjórnarmyndun á síðustu
stundu með því að leggja fram
kröfu um fjóra ráðherra stuttu fyrir
miðnætti í fyrrakvöld. Aðrir við-
mælendur hafa bent á tvær skýr-
ingar; annars vegar þá að Stein-
grímur eigi erfitt með að svipta Jón
Helgason ráðherratign, hins vegar
að hann hafi á síðustu stundu viljað
næla sér í forsætisráðuneytið.
Einn viðmælenda okkar úr her-
búðum sjálfstæðismanna lét uppi
þá tilgátu að það hefði hleypt
kergju í Steingrím að hvorki Þor-
steinn né Jón Baldvin höfðu lagt
fram tillögu um skiptingu ráðu-
neyta, þar sem hann væri i forsæti.
Þorsteinn mun raunar ekki hafa
lagt fram tillögu um neinn nema
sjálfan sig í þetta embætti.
Að öðru leyti virðast vandamálin
við að skipta ráðuneytum milli
flokkanna að talsverðu leyti hafa
stafað af því að allirhafa flokkarnir
viljað fá í sinn hlut ákveðin
„Model“-ráðuneyti handa ákveðn-
um ráðherraefnum.
Þegar við þetta bætist sú stað-
reynd, sem áður hefur verið fjallað
um í fréttaskýringu hér í blaðinu,
að ráðuneytin eru ekki, eða a.m.k.
teljast ekki, öll jafn mikilvæg, verð-
ur skiljanlegt að skipting ráðuneyta
milli flokka er ekki jafn auðvelt
verk og kannski mætti álykta í
fljótu bragði.
Sú stjórn sem virtist vera að
skríða saman í fyrrakvöld mun hafa
litið þannig út að flokkarnir fengju
fjögur ráðuneyti hver og Sjálfstæð-
isflokkurinn fjóra ráðherra en hinir
þrjá hvor. Það var að sjálfsögðu
Þorsteinn Pálsson sem var nærri
orðinn forsætisráðherra í fyrra-
kvöld, en aðrir ráðherrar sjálfstæð-
ismanna hefðu væntanlega orðið
Friðrik Sophusson, Ólafur G. Ein-
arsson og Birgir ísleifur Gunnars-
son. Steingrímur Hermannsson
hefði orðið utanríkisráðherra,
Halldór Ásgrímsson trúlega fengið
tvö ráðuneyti, og Guðmundur
Bjarnason hefði orðið þriðji fram-
sóknarráðherrann. Ráðherrar Al-
þýðuflokksins hefðu svo að líkind-
um orðið Jón Baldvin Hannibals-
son, Jón Sigurðsson (fjármál) og
Jóhanna Sigurðardóttir. Jóhanna
hefði jafnframt orðið eina konan í
þessari ríkisstjórn.
Steingrlmur Hermannsson ræddi við fréttamenn eftir að hann kom af fundi
forseta íslands I gær.