Alþýðublaðið - 28.06.1989, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 28. júní 1989
5
FRÉTTASKÝRING
INGÓLFUR
MARGEIRSSON
SÖGULEGAR YFIRLÝSINGAR
ROCHARDS Í ALÞÝÐUBLAÐINU
Mun innri ágreiningur EB-ríkjanna verða þess valdandi að
viðrœðurnar við EFTA dragist verulega á langinn?
Yfirlýsing Michaels Rochard, forsætisráðherra Frakklands, í
viðtali við Alþýðublaðið sem birtist sl. föstudag, þess efnis að
viðræðurnar við EFTA séu forgangsverkefni þegar Frakkland
tekur við forystu Evrópubandalagsins í næsta inánuði og að
EB-ríkin eigi við innri ágreining að stríða, eru stórtíðindi.
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra, sem tekur við
formennsku ráðherranefndar EFTA 1. júlí nk., sagði eftirfar-
andi í frétt í Alþýðublaðinu um yfirlýsingu Rochards: „bessi
yfirlýsing Rochards skiptir sköpum um allt framhald málsins.“
Hér verður farið ofan í saumana á þróun viðræðna EFTA og
EB og varpað Ijósi á mikilvægi umræddrar yfirlýsingar forsætis-
ráðherra Frakklands í Alþýðublaðinu föstudaginn 23. júní sl.
Yf irlýsingar Rochards, forsætisráðherra Frakklands, við Alþýðublaðið eru sögulegar i tvennum
skilningi: Samningaviðræðurnar við EFTA verða forgangsverkefni undir franskri formennsku
EB á þessu ári. Og: Innri ágreiningur EB-ríkjanna getur valdið þvi að samningaviðræðurnar við
EFTA dragist verulega á langinn — kannski yfir 1992.
Samningar EB og EFTA um að-
ild EFTA-rikjanna að efnahags-
sanrruna EB komust á fulla ferð
með ræðu Delors, forseta
EB-ráðsins, í Brussel í janúar á
þessu ári.
Heildarsamningar við EFTA
Þar lagði Delors til, að
EFTA-ríkin gengju sem heild inn i
„frelsisþættina fjóra“ með fulla
aðild. Með „frelsisþáttunum fjór-
um“ er átt við frelsi í vöruverslun,
frelsi fjármagnshreyfingar rnilli
aðildarlanda EB, frelsi fjár-
nragnsþjónustu og frelsi til flutn-
inga fólks og fyrirtækja milli
EB-landa.
Yfirlýsingar Delors voru túlk-
aðar sem skilaboð um að um-
sóknir einstakra ríkja um
EB-aðild væru ekki æskilegar
þessa stundina en hins vegar væri
Evrópubandalagið opið fyrir
samningum við EFTA-rikin sem
heild.
Grænt Ijós frá EB____________
Viðbrögð EFTA-ríkja við ræðu
Delors fólust í yfirlýsingu aðildar-
ríkjanna á Oslófundinum í mars
sl. Þar var þvi lýst yfir að
EFTA-rikin væru reiðubúin til
slíkra samninga árrskuldbindinga
og engir kostir útilokaðir.
Síðar í marsmánuði var haldinn
sameiginlegur fundur utanríkis-
ráðherra EFTA- og EB-ríkja í
Brussel þar sem m.a. var metið
hvort viðbrögð EFTA-ríkjanna
fullnægðu kröfunt EB. Niður-
staðan var á þessa lund: Ráð-
herrafundur EB samþykkti að
setja af stað þróunarferil og gefa
Delors (EB-ráðinu) fullt umboð
til að ganga til samninga. Tíma-
tafla var sett upp. Aðalatriði
hennar er eftirfarandi: EFTA-rík-
in eiga að vera búin að móta
samningsstöðu sína fyrir lok júlí í
ár. Hinn I7. nóvember hefur verið
ákveðinn sem dagsetning fyrir
sanreiginlegan fund utanríkisráð-
herra EB og EFTA í París undir
forystu Frakka þar sem ákvarðan-
ir verða teknar af eða á um málið.
Verði niðurstöður jákvæðar hefj-
ast formlegir samningar í ársbyrj-
un 1990.
Vinnuplagg og timaáætlun
EFTA_________________________
í Ijósi þessarar þróunar setti
EFTA af stað vinnuundirbúning í
aprillok sl.
Vinnuplaggið leit svona út: Ein
sameiginleg stjórnnefnd hefur
með höndum heildarverkstjórn á
undirbúningi og franrkvæmd
samninga fyrir hönd EFTA. ís-
land tekur við þeirri forystu 1. júlí
nk. og heldur Itenni til ársloka í ár.
Ennfremur verða skipaðir starfs-
hópar sérfræðinga um sérstök
starfssvið eins og t.d. vöruvið-
skipti (tollar og tollabandalag),
frjálsan flutning fjármagns milli
landa, bankaþjónustu, trygginga-
þjónustu, verðbréfamarkaði,
frjálsa nrannflulninga og sameig-
inlegan vinnumarkað. Einnig
verða skipaðir starfshópar um
jaðarverkefni eins og samstarf á
sviði æðri nrenntunar, rannsóknir
og samstarf um verndun unrhverf-
isins, samræmingu á löggjöf og
reglugerðum.
Tímaáætlun EFTA er sú, að all-
ar ofangreindar nefndir skili nið-
urstöðum 25. júlí. Niðurstöðurn-
ar fela í sér skilgreiningu á því hve
langt EFTA-ríkin sent heild eru
reiðubúin að ganga gagnvart EB á
öllum sviðum.
Þetta þýðir í heild, að pólitískar
ákvarðanir ríkisstjórna EFTA-
ríkjanna þurfa að liggja fyrir á
timabilinu júnílok—júlílok i ár.
Fyrirvarar íslands___________
Hvað ísland varðar eru eftirfar-
andi spurningar stærstar: Hvernig
geta Islendingar skilgreint fyrir-
vara sína eða undanþágur frá
meginreglum EFTA varðandi
fjárfestingar erlendra fyrirtækja
á íslandi? Varðandi eignarrétt er-
Iendra aðila á nýtingu íslenskra
náttúruauðlinda? Varðandi bú-
setu-, atvinnu- og rekstrarrétt-
indi útlendinga á íslandi?
Ágreiningur um_______________
forgangsverkefni EB
Þrátt fyrir tínraáætlun EFTA
og fyrirhugaða sanrninga við EB
er þó ekki allur vandi úr sögunni.
Síður en svo. Ríkisstjórnir ein-
stakra EB-landa hafa nefnilega
alls ekki verið á eitt sáttar um
hvort viðræðurnar við EFTA eigi
að vera forgangsverkefni Evrópu-
bandalagsins.
Danir, Þjóðverjar, Bretar og
Hollendingar eru taldir áltuga-
sanrir. Ríkisstjórnir Suður-Evr-
ópu hafa sýnt mun minni áhuga.
Og Frakkar, sem taka við forystu
EB í júlí og gegna henni síðari
hluta ársins 1989 og á sarna tíma
sem ísland veitir ráðherranefnd
EFTA forystu, hafa alls ekki tjáð
sig um nrálið né verið viljugir til
þess.
Þess vegna eru yfirlýsingar Ro-
chards — sem leiða mun EB-ríkin
frá og með næsta rnánuði — í AI-
þýðublaðinu í fyrri viku sögulcg-
ar. Sú yfirlýsing Roehards, í sama
viðtali i Alþýðublaðinu, að
EFTA-rikin verði að skilja að
samningarnir við EB geti ekki
gengið Itraðar en sanrningar
EB-ríkjanna innbyrðis um sömu
mál bendir til þess, aðágreiningur
ríki um fjölmörg mál innan Evr-
ópubandalagsins.
Um þennan þátt sagði Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkis-
ráðherra í viðtali við Alþýðublað-
ið sl. föstudag: „Þetta getur þýtt
að samningaviðræður EFTA við
EB dragist á langinn og jafnvel
franr yfir 1992. Þess vegna stefnir
nú í það að santningar EFTA og
EB verði í áföngum, skref f'yrir
skref á hverju samningssviðinu á
fætur öðru fremur en einn alls-
herjar samningur sem spannar
yfir allt sviðið í einu.“
Að lokum má bæta við, að ef
EB-ríkin eiga eftir að leysa fjöl-
mörg mál innbyrðis og samning-
arnir við EFTA dragast á langinn
má alveg búast við að formennska
íslands í EFTA fram að næstu
áramótunr verði auðveld viður-
eignar — a.m.k. hvað varðar
samningaviðræður við EB.
Starfsáætlun
norrænu ráð-
herranefndar-
innar
í vikunrt1 afhenti Jón Sig-
urðsson, viöskipta- og iönaö-
arráðherra, Henning
Christophersen, varaformanni
ráðs Evrópubandalagsins,
starfsáætlun norrænu ráð-
herranefndarinnar um Norð-
urlönd og Evrópu 1989 til
1992. Jón Sigurðsson, sem
jafnframt er formaður
norrænu ráðherranefndarmn-
ar, gerði einnig Henning
Christophersen, sem er
þessa dagana í opinberri
heimsókn á íslandi, grein
fyrir aðalmarkmiðum starfs-
áætlunarinnar.
Samstarfsráðherrar Norð-
urlandanna samþykktu ný-
lega starfsáætlunina á fundi
sínum. í starfsáætluninni,
sem ætlað er að tengja
norrænt samstarf hinum fyr-
irhugaða innri markaði Vest-
ur-Evrópu, er gerð grein fyrir
um 80 verkefnumsem norrænu
ríkisstjórnirnar fimm hafa
samþykkt sem markmið
norræns samstarfs á þessu
sviði á næstu 31/2 ári.
Starfsáætlunin nær bæði
til ráðstafana sem munu
styrkja Norðurlandasam-
starfið innbyrðis, t.d. með því
að afnema viðskiptahindranir
milli landanna og nýrra verk-
efna sem ætlað er að hafa
áhrif á og tengja norrænt
samstarf hinni evrópsku
þróun t.d. á sviði umhverfis-
verndar.
Eitt af markmiðum starfs-
áætlunarinnar er einnig að
auka verulega kynningu á
Norðurlöndum og norrænu
samstarfi í Vestur-Evrópu,
einkum í stofnunum Evrópu-
bandalagsins.
Norræna ráðherranefndin
mun endurskoða starfsáætl-
unina með reglulegu millibili,
þannig að hún verði á hverj-
um tíma í takt við þróunina f
Evrópu.