Alþýðublaðið - 11.07.1995, Qupperneq 5

Alþýðublaðið - 11.07.1995, Qupperneq 5
ÞRIÐJUDAGUR 11. JÚLÍ1995 ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5 mdlist á Kjarvalsstöðum. Sýning stendur - Myndlistin mótuð af innflutningshöftum ítollinum beint og óbeint til Kristjáns og Sigurð- ar, Jóns Gunnars Amasonar, Magn- úsar Tómassonar og ýmissa fleiri eins og Hreins Friðfinnssonar sem tengd- ist hópnum þótt hann hafi ekki tíiheyrt honum.“ Við minnumst síðar á Magnús Páls- son, stofhanda fjöltæknideildarinnar, sem hafði geysileg áhrif og kom hugs- unarhættinum áfram til Kristins Harð- arsonar, Helga Þorgiis Friðjónsson- ar, Ingólfs Amarsonar... Við náum þessu: Ekkert rof. Meginstefhan heldur áfram. Rauður þráður. Mara. Keramíkið hvað Það hefur bromað á okkur alda. Við erum komin út úr austursalnum. Þorri Hringsson líður ffamhjá en lætur okkur í friði. Kom út um einar dyr. Hverfur inn um aðrar. Við erum stödd r hringiðu keramíksins. Bæði jafn miður okkar. „Þetta er einn helsti ljóðurinn," segir Hannes og á ekki aðeins við staðsetningu verkanna á sýningunni né það að þau skuh yfir- leitt vera þama. Við erum innilega sammála um að þessi annars ágæm keramíkverk trufli sýninguna. Þau stínga í augun. Fafla ekki inn í heildina. „Þessi verk eru mikilvæg og fólk getur verið stolt af því að búa til góða list- muni. En þetta er ekki sami hluturinn og með þessu er ekki gerður greinar- munur á hreinni, fijálsri fistsköpun og hagnýtri listsköpun eða listiðnaði, sem er kúnst út af fyrir sig. En það er ekki hægt að leggja þetta aðjöfnu." Finnst ekki afsakanlegt að blöðin og gagmýn- endur skuh setja aUar Ustgremar í sama bás, jafhvel fnstundamálarar fá sinn skerf vel út reiddan, off ekki minni en okkar bestu myndUstarmenn. Og svo era það þeh fýTmefndu sem eitthvað selja og njóta skifnings almennings á meðan hinh selja varla neitt nema til opinberra stofhanna, einu sinni á fimm ára ffestí séu þeh heppnh. Hefur svo margt breyst á mutí'u og fimm áram frá því þingmenn ætluðu ekki að vilja styrkja Ásgrím af því honum hafði láðst að mála beisU á hest!? Hannes bendh á eitt keramíkverkanna: ,Þetta er hreinn og klár skrautmunur.“ Ég fylgi bendingunni og bæti því við að ég hafi séð nokkur verk sömu gerðar en af ýmsum stærðum eftír þennan Usta- manninn. Okkur er U'tt skemmt. „Síðan era þær hér við hhðina Kristín frá Munkaþverá og Ásgerð- ur Búadóttir með ágætís verk. Þetta era Ustaverk, því þau era ekki bundin við miðilinn sem shkan. Þama er kom- ið miklu meha inn í, inntak, þetta er ekki bara punt.“ Það dregur einmitt dá- lítið úr kraftí þessara verka að stiUa þeim þama upp, er mín skoðun. Hann tekur undh hana. Ætlar síðan að stika áffam í gegnum anddyrið án þess að stöðva. Eg spyr hvort hann vÚji ekki ræða um verkin þar. Hann er ekki viss. Fer síðan nokkním orðum um Krist- ján Guðmundsson. Það er þama effh hann verk ffá 1974 og Hannes er ekki sammála gagnrýni Braga Ásgeirssonar um að ekki megi stilla því upp við hUð- ina á splunkunýju verki eftír Hrein Friðfinnsson. Ér reyndar hrifinn af verki Hreins. Við hlaupum hratt yfir Níels Hafstein og komum næst að Magnúsi Pálssyni., J>að er búið að taka hann í dýrlingatölu núna. - Já, já það gerist," áréttar hann því ég hef grehúlega brosað út í annað. ,J>etta er auðvitað voðalega U'tíð himnaríki, en það skartar engu að síður nokkram dýr- lingum. Og nú er búið að blessa Magn- ús í bak og fyrir sem ofvitann í ís- lenskri myndUst. Annars er það er mis- jafint hvað menn spila stóra rallu í þessu mótunarstaiifi. Erró, Sigurður, Kristján og Hreinn era til dæmis menn sem í rauninni koma íslenskri Ustasögu fremur U'tíð við. Þeh hafa verið á er- lendri grund mest allan tímann. Magn- ús er reyndar lílca búinn að vera búsett- ur erlendis, en hann var kennari við MyndUsta- og handíðaskólann f langan tfma. Þess vegna hefur hann haff mót- andi áhrif á marga unga myndUstar- menn dagsins í dag.“ Finnst þér þá að menn megi ekki vera of lengi í burtu -tilað hafa áhrif? Að þeir verði að koma heima og helst kenna? „Veistu, ég held þetta sé allt að breytast - hver heffir áhrif á hvem. Við lifum í þessu sæberspeisi og eram öll sæbemots (samanber astronaut). Svo þannig séð skipth það ekki eins miklu máU og áður.Fleiri leiðh inn í landið en á dögum Ásgríms og Kjarvals...“ Kvennaöld. Að þessum orðum mæltum, framhjá Rögnu Róbertsdótt- ur, inn í Vestursal þar sem „annað svona verk, sem maður áttar sig ekki á,“ stingur í augu Hannesar.“Hvemig dettur þeim í hug að blanda þessu sam- an?“ stynur hann. Keramikskúlptúr í hominu vekur þessi viðbrögð og ekki orð um það meh. í ffamhjáhlaupi segir Hannes þó ýmislegt gott um Gunnar Kvaran og hans stefnu. „Við þurfum á svona körlum að halda.“ Við stöðvum aðeins við dúóið Sig- urð Örlygsson og Magnús Kjartans- son, en foram svo að tala um fjórðu kynslóðina enda kynslóðaskiptin Hannesi nokkuð hugleikin. Fjórða kyn- slóðin, Helgi Þorgils Friðjónsson, Kristinn Harðarson.....En síðan þá er enn önnur kynslóð að koma upp, kynslóð úttroðin af konum. Spólum til baka. Aftur um höft áður en hægt er að halda áffam með þróun- ina. „Eitt af því sem hefur aldrei komið hér inn fýrir landsteinana í myndlist er póhtík og beinskeyttur femínismi. Pældu í! Það var aðeins ein og ein kona á stangh í myndhstinni. Nú er þetta gjörbreytt því þær era þegar orðnar fjölmennari en karlar á öllum sviðum fagsins. Listasafn íslands er kvenna- dyngja með tveimiir geldingum. Svip- að má segja um SIM svo ekki sé talað um MHI. Við eram í fyrsta skipti að horfa á konur sem fá viðurkenningu: Hulda Hákon, Brynhildur Þorgils, Svava Bjömsdóttir... En það merki- lega er að engin þeirra heftír tekið upp agressífan femínisma. Sá femínismi sem nú er að koma ffam er mjög nú- tímalegur og í takt við tímann. Sem er auðvitað gott.“ En það hefur engin barátta verið, háð svo heitið geti. „Femínisminn hefur aldrei náð að festa hér rætur. Hið sama má segja um pólitíkina. Efiúr að nýja málverkið dett- ur upp fyrir í Evrópu og Bandaríkjun- um tekur þar við deconstruction, póst- strúktúralismi, ahar þessar krufningar á þjóðfélagiriu. En á íslandi era menn ennþá að mála og gaufa við innétna konseptið." Byltingarsinninn f ffamhaldi af því veltum við fyrh okkur muninum á verki eftír Guðrúnu Hrönn Ragnars- dóttiu- og öðru eítir Sóleyju Aðal- steinsdóttur. ,Hjá Guðrúnu koma að- ahega fyrir menningaráhrif þótt það örh aðeins á þjóðfélagslegum tílvísun- um [að hluta minnh verkið á brúðar- tertu]. Sólveig, eins og Ragna og Ráð- hhdur, er hins vegar á þessum mini- mahska róh.“ Svo koma svona „álfar út úr hól“, eins og Eggert Pétursson. „Hann er á ská og skjön við allt í þessum blóma- myndum sínum sem minna í senn á listhandrit og hohensku 17. aldar mál- verkin. Hið sama má segja um Bjama Þórarinsson. Hann passar ekki inn í neitt. Hann er dæmi um mann sem býr tíl sinn eigin hstaheim, sinn eigin stfl sem á h'tíð skylt við þróun íslenskrar myndhstar. Hann tengist samt konsept- inu, er með mikið af orðaleikjum og gerh einfaldar myndh. En hann hefur farið með þetta út fyrir öh bönd og lönd. Þegar maður fer að lesa þetta [við rýnum í rósimar] er þetta algert ragl. Én þegar Bjami er með performans mehcar þetta ftíllkomlega sens.“ Bjami og Birgir vinur hans Andrésson bí- ennalfari, era óaðskhjanlegh, eiginlega andlegh elskhugar, enda báðh dáh'tíð á ská við flest annað. Við förum úr einu í annað, enda næg tilefni tíl slíks. ,J>að er ekki hægt að nálgast mynd- hstina lengur, svona verk, án þess að hafa lágmarks þekkingu." Við krjúpum ffammi fýrir Kristni Harðarsyni. Velt- um honum bókstaflega fýrir okkur. „Kristinn hefur mikinn áhuga á eyð- ingu og tæringu, á sínu allra nánasta umhverfi og því hvemig nýtt líf kvikn- ar.“ Spyr hvort það hafi ekki kveikt í mér. Of langur umhugsunarffestur veldur því að hann stendur upp og snýr sér að nafna sfnum Lárassyni, bylting- arsinnanum í íslenskri myndlist. „Hér er áhugavferður hstamaður. Verst hvað fáh era meðvitaðh um það. Hann er fýrstí maðurinn sem þorh að krukka al- mennhega í apparatinu.“ Ég segist hafa lesið eftír hann ritgerð uppi í Þjóðar- bókhlöðu um daginn, um Hlutverk og örlög listar samkvœmt kenningum Hegels. „Honum er ahs ekki ahs vam- að. Hann er prýðhegur penni og hefur þekkingu sem fáh listamenn hér hafa, enda ekki margh sem fýlgjast með eða bera sig eftir því sem gerist erlendis. Hvað þá að þeir hafi almennt lesið mikið um mynchist. En Hannes Lár heftír ágætan grunn og hefur verið leið- andi í umræðunni. Hann er fýrstí mað- urinn héma, sem bryddar upp á póhtík í myndlistinni. Honum hefur verið lflct við Hans Haacke og fengið skömm í hattinn, en Haacke heftír verið að taka á heimspóhtfldnni. Hannes Lár heftír til samanburðar einbeitt sér að menning- arpólitíkinni hérlendis. En það heftír lflca bitnað á honum. Og þar komum við aftur að innflutningshöftunum, hvemig hlutimir era stungnh upp og þeim hent út í hafsauga. Hannes heftír komið sér dáhtið út í homi með þessu, en ég vona að hann eigi ekki eftír að vera þar lengi. Hann er athyglisverður listamaður." Rithöfundur-listamaður Frá Hannesi yfir tíl Þorvaldar Þorsteins- sonar og Ilaraldar Jónssonar. Þeh ásamt Kristni, Helga Þorgils, Hannesi Lár auðvitað, og Hallgrími era menn sem skrifa, menn sem Hannes segh að maður vití varla hvort eigi kalla rithöf- unda eða myndhstarmenn enda aukaat- riði í dag. ,JÞað er með þessum mönn- um, Haraldi, Hannesi Lár og Þorvaldi, sem hin nýju kaflaskipti verða," segh Hannes. Ný kynslóð, nýjar nótur. Við stöndum fýrh framan Sviga Haraldar. , Jíér kemur inn aht annar hugsunar- háttur.“ Hannes er aftur farinn að hvísla. Kannski af því við höfum sýn- inguna ekki lengur út af fýrir okkur. „Þetta finnst mér ískyggilega lúmskt verk efth Harald. Imyndum okkur að þetta sé eyrað á manni.“ Við hálf beygjum okkur niður og rýnum inn í „svigana“. Reisum okkur svo við og horftím á verkið ffá hhð. „Þetta lag eftír lag eftír lag... Þama er þagnarmúrinn, þama höfuðskehn og þetta er eyrað, endalausar hindrarúr, öh þessi lög.“ Snúum okkur svo aftur að sviganum, Hannes potar inn í hann. „Og þama einhversstaðar fýrh innan nærðu sam- bandi, kannski" Við sjáum ekki einu sinni fýrir endann á þessum göngum. „Ljóðrænt en þráðbeint í mark.“ „Svo er það Anna Líndal.,, Næst Halla., Jlún hefur fært nýja vídd inn í íslenska myndhst. Manstu, við vorum að tala um það áðan að kvenfólkið væri að taka yfir? Ég las þetta verk þannig. Það er ekki hægt að villast á tvinnanum og kúbeininu: Penelópa, galdranom- hnar. En það er miklu meira í þessu og maður þaif að varast að lesa ekki Önnu á of einfaldan hátt.“ Hannes vísar á kú- beinið sem hangh þama uppi þétt inn- vafið í rauðan tvinnann. „Þetta er auð- vitað buhandi reðurtákn. Síðan er þessi htli veiki þráður, en máttugur samt sem áður, búinn að ná algera kyrkingstaki á kújáminu; búinn að ganga frá því. Minrúr á afskorinn dýrshaus á vegg veiðimannsins." Hannes er stórhriftnn af því sem Anna hefur gert. Talar urn flehi verk hennar. En hann er lflca heihaður af Georgi Guðna., J>etta er maður sem geysilega skiptar skoðanh era um, einn af þess- um sem menn annað hvort dá eða hata. Guðni fer tíl dæmis fýrh bijóstið á Hannesi Lár., honum finnst hann held- ur slakur málari, en aðaUega finnst honum hann vera að vinna upp úr ein- hverri þjóðlegri mærð og halda þessum frumöflum gangandi með því að vinna með landslagið. Aðrh, eins og ég, Uta á Guðna sem brautryðjanda sem fer sínar eigin leiðh. Hann er ekki fást við lands- lagið sem slflct, heldur að mála sig tíl baka inn í móðurUfið og þaðan handan yfir þihð. Þessar hlykkjóttu ár og dalir sem oft bregður fýrir í verkum hans eins og naflastrengur sem maður þræð- h sig eftír. Sem sagt existensíaUskt í tí- unda veldi. Gallinn er bara sá hvað hann á margar idjótískar efthhermur. Guðni fann sig furðu fljótt, eða strax í MHÍ um 1983. Fyrst málaði hann ex- pressjómskt og hratt, en svo fór hann að vinna hægar og í staðinn fýrh að mála í krampakenndum köstum, tók hann að leggja pensilstrokumar í lárétt- um og lóðréttum línum Og alltaf vann hann hægar og hægar og þynntímáln- inguna meira og meha út, aðferð sem býður upp á gríðarleg blæbrigði. Guðni endumýjar landslagshefðina sem var algert bannorð hjá Súmurunum, það verður bara að horfast í augu við það, eins og svo margt annað.“ Við erum komin út á endimörk sýn- mgarinnar. Við tekur leit að framhald- inu í íslenskri myndhst úti í ísköldu júUrokinu á bordeaux-rauðri vespu. ■

x

Alþýðublaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.