Morgunblaðið - 07.06.2001, Blaðsíða 46

UMRÆÐAN
46 FIMMTUDAGUR 7. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
LANDSMENN allir
þyrftu að kynna sér
grein Magnúsar Jóns-
sonar Veðurstofustjóra
sem hann nefndi
„kvótauppgjörið“ og
birtist í Morgun-
blaðinu laugardaginn
2. júní sl. Það er ræki-
legasta kjaftshögg sem
því kerfi hefir frá upp-
hafi verið greitt.
Kvótamenn kvarta
mjög undan þeirri
óvissu sem þeir telja að
ríki um gripdeildar-
kerfi sjávarútvegsins.
Það er óþarft að velkj-
ast í vafa í þeim efnum.
Það átumein þjóðfélagsins verður
upprætt með öllu óðara en varir –
með góðu eða illu.
„Ég tel fiskveiðistjórn síðasta
áratugar mesta samfélagslega
ógæfuverk sem framið hefir verið í
sögu þjóðarinnar,“ segir Magnús
Veðurstofustjóri m.a. í greininni
sinni.
Sægreifar, og þjónustumenn
þeirra í röðum stjórnvalda, finna að
þyngist mjög róðurinn að viðhalda
hinu ótrúlega kvótakerfi. Þess
vegna taka þeir að tala tungum um
nauðsyn sátta og láta í það skína að
þeir væru hugsanlega tilbúnir að
greiða eitthvert gjald „eftir efnum
og ástæðum“ fyrir veiðileyfi sem
þeir hafa fengið að gjöf hingað til.
Og ekki stendur á skutilsveinunum
að taka undir hræðslutalið; benda
þeir á að slíka sátt megi byggja á til-
lögum hinnar svonefndu auðlinda-
nefndar. Fyrir því skal hér vikið að
örfáum atriðum í áliti hennar.
Því hefir verið marglýst yfir að
náðst hafi samkomulag í þeirri
nefnd. Þar sem bókaður ágreiningur
var í nefndinni um hina svonefndu
„fyrningarleið“ hlýtur „veiðigjalds-
leiðin“ að vera sáttagrunnur auð-
lindanefndarinnar allrar.
Og þá er að fletta blöðunum í
álitsgerð nefndarinnar:
Bls. 30 neðst: „Jafn-
framt því að vísa til
þeirra raka og tillagna
sem þar er lýst [þ.e. í
kaflanum um fiskveið-
ar. Innsk. höf.] er rétt
að það komi hér fram
að nefndin er þeirrar
skoðunar að byggja
eigi stjórn fiskveiða
áfram í meginatriðum
á núverandi grunni.“
Fleiri vitna þarf
raunar ekki við. Á
þessum grunni hvíla
allar tillögur nefndar-
innar um útfærslu
„veiðigjaldsleiðarinn-
ar“ sem nefndin gerði öll að sinni og
sameinaðist um.
Bls. 33 neðst: „Aflamarkskerfið
ýtir undir hagræðingu og stuðlar að
vel skipulögðum rekstri, en mest
hagkvæmni næst í kerfinu ef gild-
istími úthlutunar aflahlutdeildarinn-
ar er sem lengstur og framsal afla-
heimilda frjálst.“
Hér er talað tæpitungulaust. Bezt
er auðvitað að úthluta sægreifunum
sameign þjóðarinnar til ævarandi
eignar og setja engar hömlur á grip-
deild lénsherranna svo þeir geti
deilt og drottnað örfáir er stundir
líða.
Bls. 34 efst; „Hérlendis virðist
aflamarkskerfið þegar hafa skilað
árangri.“
Þó það nú væri! Örfáir útvaldir
hafa makað krókinn um milljarða og
m.a.s. komið þeim úr landi skatt-
frjálsum. Árangur sést líka á skuld-
um sjávarútvegs sem hlaðizt hafa
upp í stjarnfræðilegar tölur! Að ekki
sé minnzt á eyðingu byggða lands-
ins!
Enn fremur bls. 34: „Þokkalega
hefur einnig tekist til með uppbygg-
ingu sumra nytjastofna og þorsk-
stofninn virðist vera á uppleið“!
Að þessum „fróðleik“ væri vissu-
lega hægt að hlæja með öllum kaft-
einum á þorrablóti. Allt frá því sem
kvótakerfið var tekið upp hefir land-
aður þorskafli af Íslandsmiðunum
verið helmingi minni árlega en hann
var í hálfa öld þar áður. Hitt er svo
annað mál að það eru líklega drepin
jafnmörg tonn og áður var, en mis-
muninum aftur í sjó skilað. Það er
helzti „árangur“ kvótakerfisins.
Á bls. 52 afgreiða vísindamenn-
irnir brottkast m.a. svona: „Að auki
hvetur aflamarkskerfi með varan-
legum aflahlutdeildum til meiri um-
hyggju fyrir auðlindinni.“!
Efst á bls. 50 segir nefndin að fyr-
ir því séu ekki „óyggjandi“ rök að
„kerfið væri aðalorsök samþjöppun-
ar á rekstri sjávarútvegsfyrirtækja
og að í henni væri fólgin byggð-
aröskun og yfirdrottnun fárra að-
ila.“!
Það er á þessum grunni sem for-
mælendur kvótakerfisins ætlast til
að sættir takizt með þjóðinni.
Allt aðalinnihald álitsgerðar auð-
lindanefndar virðist sótt í fylgsni
LÍÚ og síðan ritstýrt af ráðuneyt-
ismönnum. En þeir, sem dreymir
um að álitsgerð þessi geti orðið
grundvöllur sátta um fiskveiðistjórn
á Íslandi, munu vissulega vakna upp
við vondan draum.
Úr fylgsnum LÍÚ
Sverrir
Hermannsson
Kvótinn
Allt aðalinnihald álits-
gerðar auðlindanefndar
virðist sótt í fylgsni
LÍÚ, segir Sverrir Her-
mannsson, og síðan
ritstýrt af ráðuneytis-
mönnum.
Höfundur er formaður Frjálslynda
flokksins.
ÞAÐ vill stundum
gleymast í umræðunni
um evrópumarkaðs-
hyggjuna, að öðrum
þræði á hún sér ör-
yggispólitískar rætur,
ekki bara efnahagsleg-
ar.
Saga meginlands-
ríkja Evrópu er að
hluta til saga ofbeldis-
og árásarhneigðar, yf-
irgangs, valdbeitingar
og stríðs með tilheyr-
andi mannfalli, eyði-
leggingu, fórnum og
eymd.
Napóleon réðist í
mikilmennskudraum-
um að nágrönnum sínum, vildi sam-
eina Evrópu með því að brjóta
sjálfstæð ríki undir sig með her-
valdi, sameina þannig álfuna og
gera að einu öryggissvæði undir
franskri yfirdrottnun. Annar
drottnunarsjúkur maður, Adolf
Hitler, hóf síðari heimsstyrjöldina
1939 til þess að sameina Evrópu í
eitt öryggissvæði undir þýskri yf-
irdrottnun með stofnun 1000 ára
ríkis nasismans.
Afleiðingarnar voru í báðum til-
fellum hörmulegar. Blómlegar
byggðir voru lagðar í auðn, fagrar
borgir og iðnver jöfnuð við jörðu,
sorg í hverri fjölskyldu vegna
mannfalls, sára, limlestinga og
eignatjóns. Framleiðslu- og efna-
hagslífið í rúst. Lífskjörin í lág-
marki.
Stríðsógæfan eftir síðari heims-
styrjöldina kallaði fram kröfuna um
aðgerðir til að tryggja varanlegan
frið og öryggi í álfunni. „Aldrei aft-
ur stríð“ var kjörorðið, sem kallaði
á friðsamlega enduruppbyggingu
álfunnar svo hún mætti aftur ná
fyrri velsæld og áhrifastöðu í heim-
inum. Þetta var
grunnurinn að örygg-
ispólitíska þætti evr-
ópumarkaðshyggjunn-
ar eftir stríð.
Neikvæðu þættirn-
ir, sem framkölluðu
öryggispólitíska þátt
evrópumarkaðshyggj-
unnar, áttu ekki við
um Ísland. Við höfum
aldrei háð stríð. Í
landi okkar hefur
óvinaher aldrei farið
ógnandi og eyðandi
um byggðir og ból.
Hér hafa hersveitir
aldrei barist. Við vor-
um blessunarlega laus
við það hörmungarástand, sem örv-
aði öryggispólitíska þátt evrópu-
markaðshyggjunar eftir stríð.
Frá lokum Napoleonsstyrjald-
anna vorum við á bresku öryggis-
og valdssvæði í skjóli breska flot-
ans, þótt við framkvæmdum hlut-
leysisstefnu frá fullveldinu 1918.
Grundvallarbreyting varð á þess-
ari stöðu öryggismála okkar með
þríhliða samningi Íslands, Banda-
ríkjanna og Bretlands í júlí 1941.
Þá yfirgáfum við hlutleysisstefn-
una, fluttumst yfir á bandarískt ör-
yggis- og valdssvæði með samþykki
Breta, og bandarískar hersveitir
komu til landsins 7. júlí 1941 til
þess að yfirtaka varnarhlutverk
bresku sveitanna. Síðan höfum við
verið á bandarísku valds- og örygg-
issvæði. Ekki er líklegt að það
breytist í fyrirsjáanlegri framtíð.
Við gerðumst að vísu stofnaðilar
að NATO með nokkrum Evrópu-
ríkjum, Bandaríkjunum og Kanada,
1949. Fyrir því voru aðrar hug-
sjónafræðilegar röksemdir en ör-
yggispólitíski þáttur evrópumark-
aðshyggjunnar. Þar var brugðist á
árangursríkan hátt við útþenslu-
ógnun rauða valds kommúnismans í
Sovétríkjunum.
Þrátt fyrir NATO-aðildina er tví-
hliða varnarsamningur okkar við
Bandaríkin frá 1951 kjarninn í okk-
ar öryggismálum, hvernig svo sem
mönnun og fyrirkomulag varnar-
mannvirkja á Íslandi þróast. Samn-
ingurinn verður vafalítið lengi enn
öryggiskjölfesta okkar, enda á
hann sér sjálfstæða tilveru án tillits
til þess, hvað um NATO verður, og
án tillits til þess, hvort afbrýðisemi
og öfund Evrópuríkja út í Banda-
ríkin rýra með varnarstefnubrölti
ESB mikilvægi NATO eða ekki.
Um það niðurrif eigum við enga
samleið með ESB.
Ljóst er af öllu þessu, að for-
sendur öryggispólitísku þátta evr-
ópumarkaðshyggjunnar eru utan
við okkar sögulega öryggispólitíska
veruleika og eiga ekki við um okk-
ur. Á grundvelli þeirra verður
hvorki rökræn né sanngjörn krafa
gerð til okkar um aðild að ESB.
Öryggismálin í öndvegi
Hannes
Jónsson
Evrópumarkaður
Við vorum blessunar-
lega laus við það hörm-
ungarástand, segir
Hannes Jónsson, sem
örvaði öryggispólitíska
þátt evrópumark-
aðshyggjunnar
eftir stríð.
Höfundur er félagsfræðingur
og fv. sendiherra.
Í FRÉTTUM
Stöðvar 2 25. maí sl.
var því haldið fram af
viðmælanda frétta-
stofunnar að rann-
sókn Alþjóðaflug-
málastofnunarinnar
(ICAO) vegna flug-
slyssins í Skerjafirði
sé ófullnægjandi.
Fullyrt var að stofn-
uninni hefði ekki ver-
ið látin öll gögn í té,
þar á meðal frumdrög
skýrslu Rannsóknar-
nefndar flugslysa
(RNF) sem send var
Flugmálastjórn og Ís-
leifi Ottesen til um-
sagnar. Undirritaður gerði athuga-
semd vegna fréttarinnar við
fréttastofu og hefði hún mátt vera
nákvæmari. Er beðist velvirðingar
á því. Viðmælandi frétttastofunnar
fylgir þessari fullyrð-
ingu síðan eftir í
blaðagrein í Morgun-
blaðinu sl. laugardag
og er hún tilefni þess-
ara athugasemda.
Hið rétta í þessu
máli er að samgöngu-
ráðuneytið hefur ekki
synjað ICAO um nein
gögn. Sérfræðingar
ICAO hafa fengið og
munu fá öll þau gögn
sem þeir óska eftir.
Löggiltur skjalaþýð-
andi og túlkur á veg-
um ráðuneytisins var
sérfræðingum ICAO
til aðstoðar þann tíma
er þeir voru á landinu. Þeir fóru
yfir frumdrög skýrslunnar með
fulltrúum RNF. Skýrsla RNF um
flugslysið hefur verið þýdd á
ensku. Sérfræðingar ICAO ráða
alfarið vinnubrögðum sínum, og
hvorki samgönguráðuneytið, RNF,
Flugmálastjórn, flugrekendur né
aðrir eiga eða geta stjórnað vinnu
þeirra eða gagnaöflun. Sérfræð-
ingar ICAO hafa staðfest við ráðu-
neytið að þeir hafi aðgang að þeim
gögnum sem nauðsynleg eru svo
ljúka megi athugun þeirra á
starfsháttum Rannsóknarnefndar
flugslysa. Það er von samgöngu-
ráðuneytisins að skýrsla ICAO
vegna þessa máls, bæði hvað varð-
ar RNF og Flugmálastjórn, berist
sem fyrst. Verður hún þá kynnt
opinberlega og jafnframt frekari
ákvarðanir í málinu.
Stutt athuga-
semd vegna flug-
slysarannsóknar
Sturla
Böðvarsson
Höfundur er samgönguráðherra.
Flugslysið
Hið rétta í þessu máli
er, segir Sturla
Böðvarsson, að sam-
gönguráðuneytið hefur
ekki synjað ICAO um
nein gögn. Sérfræð-
ingar ICAO hafa fengið
og munu fá öll þau gögn
sem þeir óska eftir.
KATRÍN Fjeld-
sted, þingmaður
Reykvíkinga, hélt
refsivendi á lofti í
Morgunblaðsgrein
fyrir skömmu og
skammaði Heimdell-
inga, unga sjálfstæð-
ismenn í Reykjavík,
fyrir að berja á sam-
flokksmönnum úr
launsátri. Tilefnið var
grein á vefsíðu Heim-
dallar, frelsi.is, þar
sem þingmönnum
Sjálfstæðisflokksins
var gefin einkunn fyr-
ir frammistöðu sína á
þingi. Margir náðu góðum árangri,
Katrín féll.
Heimdellingar hafa alltaf verið
óhræddir við að beita aðhaldsvendi
sínum ef þeim finnst vegið að
sjálfsákvörðunarrétti einstakling-
anna og hvín í Gjallarhorni þeirra
þegar hætta steðjar að. Þeir eru
óhræddir við að segja skoðun sína
umbúðalaust og tala
ávallt eftir eigin sann-
færingu. Oft fer það
fyrir brjóstið á þeim
sem gagnrýnin beinist
að og stundum er það
gert af óbilgirni. Samt
hefur forysta flokks-
ins ávallt skilið að það
er betur gert en
ógert.
Eftir að Katrín
hafði orðið fyrir
barðinu á hreingern-
ingavendi Heimdell-
inga ákvað ég að
hringja í hana til að
heyra hennar sjónar-
mið. Sagði ég henni
að stafir mínir hefðu verið undir
umræddri grein og því bæri ég
fulla ábyrgð á því sem þar stóð,
bæði sem höfundur greinarinnar
og ekki síst sem formaður Heim-
dallar. Því er það algjört vindhögg
hjá Katrínu þegar hún sakar
Heimdellinga um að vega að sam-
flokksmönnum úr launsátri.
Vandarhögg Heimdallar gera
lítinn greinarmun á hver á í hlut
þegar frelsi einstaklingsins til
sjálfsákvörðunar um eigin velferð
er skert. Við byggjum baráttu
okkar og málflutning á þeirri ein-
földu hugmyndafræði að einstak-
lingarnir sjálfir vita best hvað
þeim er fyrir bestu. Sú hugmynda-
fræði hefur átt heima innan Sjálf-
stæðisflokksins og innan hans hef-
ur þessum sjónarmiðum verið
haldið hátt á lofti. Heimdellingar
ætla að tryggja að svo verði áfram.
Vandarhögg
Heimdallar
Björgvin
Guðmundsson
Höfundur er formaður Heim-
dallar, FUS.
Aðhald
Heimdellingar hafa allt-
af verið óhræddir við að
beita aðhaldsvendi sín-
um, segir Björgvin Guð-
mundsson, ef þeim
finnst vegið að sjálfs-
ákvörðunarrétti ein-
staklinganna.