Vísir - 19.01.1980, Blaðsíða 9

Laugardagur 19. janúar 1980
íjQlmiðlun
Elias Snæland
Jónsson, rit-
stjórnarfull-
trúi, skrifar.
,,... ég kæri þig bara
til Sidareglunefndar”
Nokkuð hefur verið rætt og ritað um siða-
reglur Blaðamannafélags íslands að undan-
förnu og hugsanleg brot einstakra aðila á þeim
reglum. En hverjar eru þessar siðareglur?
Þar sem siðareglurnar hafa ekki verið birtar
opinberlega árum saman, á aimenningur að
sjálfsögðu erfitt meðað átta sig á hvað þær fela
i sér. Skai hér reynt að bæta úr því.
Siðareglur Blaðamannafélags
Islands hafa verið óbreyttar
frá þvi þær voru samþykktar
vorið 1965. Þær eru i þremur
meginliðum.
Þar segir að i starfi sinu beri
félögum i Blaðamannafélagi Is-
lands „jafnan að hafa I huga eft-
irfarandi meginreglur um sam-
skipti innbyrðis og viö almenn-
ing:
„1. Blaðamaður leitast við að
gera ekkert það, sem til van-
virðu má telja fyrir stétt hans
eða stéttarfélag, blaö eða
fréttastóíu. Honum ber að forð-
asthvað eina, sem rýrt geti álit
almennings á blaðamennsku,
starfi blaðamanns sem sliku,
eða skert hagsmuni stéttar-
innar. Blaðamaður skal jafnan
sýna drengskap í skiptum sin-
um við starfsfélaga.
II. Blaðamanni skal vera ljós
persónuleg ábyrgð hans á öllu,
sem hann skrifar. Honum ber að
virða nauösynlegan trúnað við
heimildarmenn sina. Sama
gildir um skjöl og önnur gögn,
sem honum er trúað fyrir. Hann
skal foröast allt, sem valdið get-
ur saklausu fólki, eða mönn-
um, sem eiga um sárt að binda,
sársauka eða vanvirðu, og sýna
svo sem kostur er tillitssemi I
upplýsingaöflun sinni, úrvinnslu
og framsetningu.
III. Það telst alvarlegt brot,
þiggi blaðamaður mútur eða
hafi I hótunum vegna birtingar
efnis, eða öfugt. 1 frásögnum af
dóms- og refsimálum skulu
blaðamenn viröa þá meginreglu
laga, aö hver maöur er saklaus
þar til sekt hans hefir verið
sönnuö, jafnframt þvi sem þeir
hafi I huga hvenær almennt
öryggi borgaranna, stórfelldir
hagsmunir almennings eða al-
mannaheill krefst nafnbirting-
ar, áður en dómur er felldur I
máli. 1 þessu efni skal eitt yfir
alla ganga.”
Þetta eru sjálfar siðareglurn-
ar, en þeim fylgir siðan sérstak-
ur kafli um meðferð kærumála
og viðurlög.
Ekki opinber mál
Ikaflanum um viðurlög segir:
„Hver sá, sem telur að blaða-
maður hafi brotið framan-
greindar reglur og á hagsmuna
aö gæta I málinu, getur kært
meint brot til Siöareglunefndar
Blaöamannafélags tslands.
Nefndin skal taka kæruna fyrir
á fundi innan viku og kveða upp
rökstuddan úrskurð svo fljótt
sem kostur er á að lokinni nauð-
Þeir eiga nú sæti I Siðareglunefnd Blaðamannafélags islands: séra Bjarni Sigurðsson, Indriöi G. Þor-
steinsson, rithöfundur, og Þorbjörn Guðmundsson, ritstjórnarfulltrúi á Morgunblaöinu.
synlegri gagnasöfnun og athug-
un.
Orskurö Siðareglunefndar,
ásamt rökstuöningi, skal birta i
félagsbréfi B.i. og verður hon-
um ekki áfrýjað. Að öðru leyti
er óheimilt að skýra frá málum
sem þessum opinberlega.
Telji stjórn B.i., að felldum
úrskurði Siðareglunefndar, að
brot blaðamanns á siöareglun-
um ætti að varða brottvisun úr
félaginu um sinn eöa fyrir fullt
og allt, skal hún bera brottvis-
unartillöguna undir félagsfund.
Samþykkt félagsfundar verður
ekki áfrýjaö”.
Tvenns konar mál
Eins og ofangreindar reglur
bera með sér, eru þær leiöbein-
ingar fyrir blaðamenn I starfi,
og ná annars vegar til sam-
skipta við aðila utan stéttarinn-
ar, en hins vegar til samskipta
við stéttarbræður.
Þar af leiðir, að kærur til
Siðareglunefndar hafa verið
tvenns konar. Annars vegar
kærur frá aðilum utan blaða-
mannastéttarinnar, sem telja
að illa hafi verið með sig farið I
skrifum einhvers blaðamanns.
Flestar kærur hafa verið af
þessum toga spunnar. 1 sumum
tilfellum hefur Siðareglunefndin
fellt úrskurð gegn viökomandi
blaðamanni, en i öörum sýknað
hann eða visað málinu frá.
Nokkur kærumál hafa hins
vegar verið vegna samskipta
félagsmanna innbyröis: þ.e.
félagsmaður, sem starfar við
einn fjölmiðil, hefur kært starfs-
bróður sinn á öðrum fjölmiðli.
Meðferð dómsmála
Sérstaklega er fjallað i siða-
reglunum um meðferð dóms-
mála, en það eru yfirleitt mjög
viðkvæm mál og oft erfiö við-
fangs fyrir blaðamenn. Sérstak-
lega getur þar veriö um erfiðar
ákvarðanir að ræða, er snerta
nafnbirtingu i sakamálum áður
en dómur hefur verið felldur i
málinu.
Þvi er ekki að leyna, að þau
ákvæði siðareglanna, að i þvi
efni „skal eitt yfir alla ganga”,
hafa ekki tekist sem skyldi i
framkvæmd. Mikil þörf væri á
itarlegum samræmdum reglum
hjá öllum fjölmiðlum um,
hvernig nafnbirtingum skuli
hagað, til þess aö betur takist aö
tryggja, að eitt gangi yfir alla.
Ekki til birtingar
Rétt er að benda sérstaklega
á, að ekki er gert ráð fyrir opin-
berri umræðu um kærur til
Siðareglunefndar né úrskurði
hennar. Það er tekið skýrt fram,
að slik mál skuli ekki rædd opin-
berlega, en hins vegar skuli
skýrt frá þeim i félagstiðindum
Blaðamannafélagsins.
Þrátt fyrir þetta hefur stund-
um verið skýrtfrá því 1 fjolmiðl-
um, að ákveðnir aðilar hafi —
eða hyggist — kæra til Siða-
reglunefndar. Ekki hefur hins
vegar verið skýrt frá úrslitum
mála hjá nefndinni nema I téð-
um félagstiðindum.
—ESJ.
Stórfyrirtækið Comsat með gerfihnattasjónvarp 1982?:
Hyggst senda efni á sex
rásum beint til notenda
Bandarlska stórfyrirtækið Communications Satellite Corporation
hefur I huga að hefja innan fárra ára sendingar á sjónvarpsefni um
gervihnetti beint til sjónvarpsnotenda I Bandarikjunum. Ef allt fer
samkvæmt áætlun ættu slikar sendingar að geta hafist eftir 2-3 ár,
eða nokkrum árum áður en hugsanlegt norrænt gervihnattasjón-
varp getur komist a laggirnar.
Þróun sjónvarpsmála hefur verið mjög ör I Bandarikjunum á
undanförnum árum. Sala myndsegulbandstækja, og efnis fyrir slik
tæki til sýningar I heimahúsum, hefur aukist hröðum skrefum og
vöxtur kaplasjónvarps hefur veriö gifurlegur. Comsat hefur nú hug
á að ná i hluta af þessum markaði, og telur sig hafa þar mikla
möguleika.
vQo oo
Þessi teikning kemur kunnuglega fyrir sjónir þeim, sem fylgst
hafa með umræðunni um norræna gervihnattasjónvarpið. Þannig
myndi bandariska Comsatsjónvarpskerfið verða uppbyggt. Sjón-
varpsnotendur þyrftu að kaupa tæki fyrir um 80 þúsund og greiöa
6-8 þúsund á mánuði I afnotagjald.
Senda beint til notenda
Comsat á marga gervihnetti,
sem það leigir sjónvarps-
stöðvum til flutnings á efni. Sem
dæmi má nefna að sjónvarps-
efni frá vetrarólympluleikunum
i Lake Placid I næsta mánuði
verður sent út um allan heim
um gervihnetti Comsat. Nú
finnst fyrirtækinu hins vegar
timi til kominn aö koma sér upp
eigin sjónvarpsútsendingum og
framleiða og selja útbúnað sem
geri sjónvarpsnotendum kleift
að taka viö þeim sendingum
beint.
Comsat hefur I þessu skyni
þegar hafið viðræöur viö risa-
fyrirtæki á sviði smásölu-
verslunar I Bandarikjunum,
Sears, Roebuck & Company,
um aðild þess að framleiöslu og
sölu þess tækjabúnaðar, sem
sjónvarpsnotendur þyrftu aö
kaupa til þess að geta tekiö á
móti sjónvarpssendingunum frá
gervihnöttum Comsat, en það er
sérstakt loftnet, tiðnibreytir og
móttakari.
Aætlað er að þessi sérstaki út-
búnaður notenda muni ekki
kosta nema um 80 þúsund krón-
ur Islenskar á núverandi verð-
lagi. Auk þess myndu notendur
þurfa að gr.eiða afnotagjald sem
yrði 6-8 þúsund krónur á
mánuði. Hægt verður að loka
fyrir móttakarann ef ekki er
greitt á svipaðan hátt og hægt er
að loka fyrir sjálfvirkan slma sé
reikningurinn ekki greiddur.
Allt að sex dagskrár
Aætlanir Comsat gera ráð
fyrir, að sendingar þeirra nái tu
48rlkja Bandarlkjanna. Til þess
verði notaðir þrlr gervihnettir,
þar af einn til vara.
Hugmyndin er, að notendur
geti valið efni á 2-6 rásum. Þar
verður lögð áhersla á skemmti-
efni alls konar, kvikmyndir,
iþróttaþætti, fræösluþætti af
ýmsu tagi og stuttar kvik-
myndir. Talsmenn Comsat
segja að þeir ætli að verða eins
konar „timarit ljósvakans”, þar
sem allir geti fundið eitthvað við
sitt hæfi.
Tekur 18 mánuði
Comsat hefur ekki enn lagt
fram formlega beiöni til banda-
riskra stjórnvalda um leyfi til
þessara sjónvarpssendinga, en
bandarísk yfirvöld hafa samt
sem áður þegar sett á fót vinnu-
hóp til að f jalla um væntanlega
beiðni.
Talið er sennilegt, að banda-
rlsk yfirvöld taki ákvörðun i
málinu i lok þessa árs. Verði
leyfið veitt telja talsmenn Com-
sat, að það muni taka 18 mánuði
að koma kerfinu á svo að hefja
megiútsendingar siðla árs 1982.
Gervihnattasjónvarp svipaðr
ar gerðar er þegar fyrir hendi I
Japan og Kanada, en I minni stil
en fyrirhugað er hjá Comsat.
Ýmsir aðrir hafa haft slikt sjón-
varpskerfi til athugunar, m.a.
Norðurlönd.sem fljótlega þurfa
að taka ákvörðun um, hvort af
norræna gervihnattasjónvarps-
kerfinu á að verða eða ekki.
—ESJ