Morgunblaðið - 18.12.2001, Page 53

Morgunblaðið - 18.12.2001, Page 53
UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 2001 53 Á NÝLEGU fyrir- spurnaþingi kom fram spurning sem í styttri mynd er eftirfarandi: Ekki var farið eftir ráðgjöf eftir 1975 og þorskstofninn gaf meiri afla á eftir. Ætti þá ekki líka að veiða stíft núna til að fá meiri afla? Undirrit- aður svaraði þessari fyrirspurn Kristins Péturssonar á þinginu á þá leið að 1976 og næstu ár hefði bæst í veiðistofninn stór ár- gangur sem fæddist árið 1973 og uppsveifla í afla hefði því ekkert með síðari veiðistjórnun að gera. Greinilegt er af nýlegri grein Kristins Péturssonar í Mbl. að þörf er á að skýra þetta nánar. Þorskárgangar eru misstórir og aðeins lítinn hluta breytileika ný- liðunarinnar er hægt að útskýra með t.d. hitastigi, seltu, stofn- stærð, sókn eða fæðuframboði. Vanda þarf til ályktana sem dregnar eru og fá ár gefa ekki vís- bendingar um, hverjar eru orsakir breyttrar nýliðunar, heldur þarf að skoða marga áratugi (með vali á stuttu tímabili má hins vegar velja hag- stæða niðurstöðu). Í greininni spyr Kristinn, hvort stofn auki framleiðslu sína við hátt veiðiálag. Fyrir allmörgum ár- um þurfti undirritað- ur að sitja annan fund með Kristni og svara sömu spurningu. Kristni var þá bent á að almenna reglan væri sú, að þegar stofn hefur lengi verið veiddur stíft minnkar hann og gefur minna af sér heldur en þegar minna er veitt og stofninn því stór. Gögn um þorsk á Íslandsmiðum frá 1928 til 2001 sýna minni nýliðun við litla stofnstærð og að meiri sókn leiði til minni stofnstærðar. Öll sú töl- fræði sem undirritaður þekkir styður þessa túlkun. Á fyrir- spurnaþinginu lá fyrir, vegna til- komu aukinna gagna, að lægri tíðni góðrar nýliðunar við lítinn stofn er orðinn hámarktæk. Aftur skal áréttað að ályktanir sem eru dregnar af fáum mælingum á breytilegu kerfi eru oft rangar og sú ályktun Kristins, að nýliðun verði góð við mikla sókn, er ein- mitt þvert á heildarmynd sögunn- ar eins og honum hefur oft verið bent á. Mestalla síðustu öld fór þorsk- stofninn minnkandi, fyrir utan skammtíma uppsveiflur vegna til- tekinna góðra árganga. Stofninn tók þó þrisvar kipp vegna breyt- inga á heildardánartíðni, fyrst í síðari heimsstyrjöldinni, næst þeg- ar landhelgin var færð út í 200 mílur, en þriðja tilvikið er áhuga- verðast og það er svona: Þegar unnið er að rannsóknum er reynt að prófa kenningar með tilraunum, en erfitt er vitanlega að gera mikl- ar tilraunir með grundvöll und- irstöðuatvinnuvega. Árið 1994 var þó ákveðið að draga mjög mikið úr sókn í þorskstofninn og árangur- inn árin á eftir var fullkomlega í samræmi við spár sem gerðar voru áður en „tilraunin“ var gerð. At- huga ber, að óvissa við mat á stofnstærð er allt annað mál (og efni í aðra grein) en grundvall- aratriði varðandi nýtingu stofns- ins, sem eru vel þekkt. Taka má dæmi af sveit þar sem afréttin hefur þolað 1.500 fjár um aldir, ekki er neinn skortur á fóðri, jafn fjöldi lamba kemur undan hverri á og ekki sjást aukin afföll á afrétt, en undanfarna áratugi hef- ur bústofninn hins vegar minnkað í 200 fjár í sveitinni. Ef stöðugt hefur verið slátrað hærra hlutfalli á hverju hausti væri fróðlegt að hitta þann bónda sem legði til að slátra nú enn hærra hlutfalli til þess að fjölga fénu. Þorskstofninn er einmitt í mikilli lægð, engin merki fæðuskorts en afföll vegna veiða mikil. Aðferðafræði sú sem hér liggur að baki er kennd sem hluti af grunnnámi í líffræði og aðgengileg í kennslubókum, en gögn og úr- vinnsla hafa komið fram innan- lands og erlendis, á fundum, í dag- blöðum og vísindaritum. Hins vegar liggja ekki fyrir neinar vís- indalegar niðurstöður sem rök fyr- ir stífri sókn þegar menn vilja að veiðistofninn stækki svo afli á sóknareiningu vaxi. Því er ansi merkilegt að fá fyrirspurn Kristins Péturssonar nú, rétt eftir að þess- um atriðum var svarað ítarlega á fyrirspurnaþinginu. Eitt sinn tíðkaðist að tyggja mat í ungabörn og allir kennarar kann- ast við að stundum virðist þurfa að tyggja útskýringar í nemendur. Þegar forsendur fiskveiðiráðgjafar eru kynntar í grunnskólum, skilja börnin þó ágætlega að fullorðinn fiskur drepst ef hann er veiddur og honum fækkar við það. Blessuð börnin skilja líka að ef ekki er til neinn hrygningarstofn verður eng- in nýliðun. Gerð er sú krafa til opinberra starfsmanna að þeir taki þátt í kynningum á störfum sínum og taki tillit til gagnrýni, enda sjálf- sagður hluti af lýðræði. Í um- ræðum þarf hins vegar á stundum að svara ítrekað sömu fyrirspurn- unum frá einstaklingum sem greinilega vilja fá önnur svör. Fyrr eða síðar þarf að íhuga, hve- nær slík vinna er orðin þvílík sóun á opinberu fé að henni beri að hætta. Undirritaður mun ekki taka frekari þátt í þessari umræðu, en vill benda Kristni Péturssyni á að í Bóksölu Stúdenta er til kver sem heitir „Stærðfræðileg fiskifræði“ þar sem má lesa sér til um und- irstöðuatriði fiskifræðinnar. Ætli fiskur drepist þegar hann er veiddur? Gunnar Stefánsson Tölfræði Þorskárgangar eru mis- stórir, segir Gunnar Stefánsson, og aðeins lítinn hluta breytileika nýliðunarinnar er hægt að útskýra með t.d. hita- stigi, seltu, stofnstærð, sókn eða fæðuframboði. Höfundur er tölfræðingur. Gleðileg jól Hólagarður         w w w .t e xt il. is Klapparstíg 44, sími 562 3614 Kokkabókastatív Litir: Svart, blátt, grænt, grátt Verð 3.995 kr. Faxafeni 5 • 108 Reykjavík • Sími 588 8477 • betrabak@betrabak.is • www.betrabak.is w w w .d es ig n. is © 20 01 Heilsunnar vegna „Við meðhöndlun hálsvandamála er einn mikilvægasti þátturinn að gefa réttan stuðning við hálssvæðið þegar legið er í hvíldarstellingum, til að ná náttúrulegri stöðu hryggjarsúlunnar. Hið erfiða í þessari meðhöndlun er að ná þrýstingslétti á hálssvæðið og ná um leið fram slökun í hinum margvíslegu svefnstellingum. TEMPUR heilsukoddinn er eini koddinn að mínu viti sem uppfyllir allar þessar kröfur.“ Röng höfuðlega er erfið fyrir háls, herðar og bak og leiðir til meiðsla og verkja. Góður koddi veitir stuðning og þægindi þannig að þú getur sofnað án allrar spennu. James H. Wheeler, M.D. Dr. Wheeler er stjórnar- formaður félags bæklunar- skurðlækna í USA, og aðili að Amerísku Bæklunar- læknaakademíunni Jólagjöf sem lætur þér og þínum líða betur Yfir 32.000 sjúkraþjálfarar, kírópraktorar og læknar um heim allan mæla með Tempur Pedic, þ.á.m. á Íslandi. VARISTeftirlíkingar!!! I i lí i !!! Silfurskottan sem þrífur með þér! Severin Electronic 1400 watta ryksugan er hlaðin kostum: + Létt og handhæg + Stór hjól + Stillanlegur sogkraftur + Stillanleg lengd á röri + Haus fyrir teppi og parket + 4 föld ryksía + 2 lítra rykpoki + Fótrofar Verð aðeins kr. 7.490 stgr. Öðruvísi jólaskreytingar Sjón er sögu ríkari Jól 2001 Skólavörðustíg 12, Bergstaðastrætismegin, sími 551 9090

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.