Morgunblaðið - 18.01.2002, Blaðsíða 23

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 2002 23
Létt & laggott er viðbit með litlu fituinnihaldi og bragðast
líkt og smjör. Nú á 20% afslætti í næstu verslun.
N
O
N
N
I O
G
M
A
N
N
I •
5
1
3
2
/ sia
.is
CAMILO José Cela, Nóbelshöf-
undurinn spænski sem nú er látinn
85 ára að aldri, var alla tíð um-
deildur höfundur.
Hann fékk snemma viðurnefnið
vandræðabarn spænskra bók-
mennta.
Cela var frá Galisíu, sonur
enskrar móður og spænsks föður.
Hann varð snemma hrifinn af
hinni svokölluðu spænsku pík-
aresku, hrekkjasögunni sem ættuð
er frá Lazarillo de Tormes (1554),
verki óþekkts höfundar.
Áhrifanna gætir í kunnustu
skáldsögu Cela, Fjölskyldu Pasc-
ual Duarte (1942), sem gerist með-
al bænda og fjallar um mann sem
endar með því að fremja morð til
þess að geta sjálfur ráðið örlögum
sínum. Þetta er litrík og ofsafull
saga um spænska einstaklings-
hyggju eða sjálfstæðisþráhyggju
sem nærist á vanþekkingu og fá-
kunnáttu og sögupersónurnar búa
í skjóli eymdar. Bókin er ádeilu-
saga þótt leynt fari.
Önnur frægasta saga Cela er
Býflugnabúið (1951) sem prentuð
var í Argentínu og um tíma bönnuð
á Spáni. Bókin er til í íslenskri
þýðingu Kristins R. Ólafssonar.
Það var með þessari skáldsögu
sem orðið tremendismo varð til en
það merkir harðsoðna beinskeytta
frásögn og ómengað raunsæi.
Sjálfur mótmælti Cela orðinu.
Býflugnabúið er hópsaga, per-
sónur eru kringum 170 svo að
margar sögur eru í sögunni. Á
köflum verður erfitt að fylgjast
með og ná söguþræði en sagan er
meistaralega skrifuð og hefur ver-
ið líkt við James Joyce og Dos Pas-
sos, en rökréttara er að nefna
landa Cela, Baroja.
Stíll Cela í þessari sögu er grót-
eskur og hann verður að kallast
kjaftfor í ádeilu sinni. Íbúar í
Madríd stíga fram í hversdagslífi
sínu og tengjast, ekki síst í samtöl-
unum sem Cela er töframaður í.
Cela vakti ekki síst athygli fyrir
smásögur sínar og ritgerðir og
einnig ferðalýsingar sínar á liðnum
áratugum og blaðaskrif, en hann
skrifaði vikulega í dagblaðið ABC
þar sem hann fjallaði m.a. lofsam-
lega um norræna ljóðlist einu
sinni.
Vandræðabarnið spænska átti
það til að koma fólki úr jafnvægi
með yfirlýsingum sínum og einka-
líf hans var stormasamt. Að mörgu
leyti stóð hann sér í spænsku
menningarlífi.
Býflugnabú-
ið í Madríd
Reuters
Camilo Jose Cela með Cervantes-bókmenntaverðlaunin sem Jóhann
Karl Spánarkonungur afhenti honum í apríl 1996.
Spænski rithöfundurinn Camilo José Cela
er látinn, 85 ára að aldri. Jóhann Hjálmars-
son rifjar upp nokkrar staðreyndir úr lífi
þessa umdeilda Nóbelshöfundar.
johj@mbl.is
MYNDLISTARMAÐURINN
Tetsuya Yamada heldur fyrirlestur í
LHÍ, Laugarnesi, á mánudag, kl.
12.30, stofu 024.
Yamada hlaut menntun sína í Jap-
an og Bandaríkjunum þar sem hann
hefur búið og starfað að undanförnu,
nú síðast sem prófessor við leir- og
skúlptúrdeild Knox College Gales-
burg, Illinois. Hann hefur hlotið við-
urkenningar fyrir verk sín og haldið
sýningar víða um heim. Fyrirlestur-
inn verður fluttur á ensku og þar
fjallar Yamada um eigin verk.
Ólafur Jóhann Engilbertsson,
sagnfræðingur og leikmyndahöfund-
ur, flytur fyrirlestur í LHÍ, Skipholti
1, stofu 113, nk. miðvikudag kl. 12.30.
Í fyrirlestrinum verður fjallað um
sögu íslenskrar leikmyndlistar og
átök þjóðerniskennds natúralisma
og nútímavæðingar í greininni.
Námskeið
Myndvinnsla I. Stafræn ljósmynd-
un, grunnnámskeið, hefst 4. febrúar.
Kennari er Sigurður Stefán Jónsson
ljósmyndari.
Farið verður m.a. í uppsetningu
vélbúnaðar og kennd myndataka á
stafræna myndavél og innfærsla
mynda í tölvu.
Markmiðið er að nemendur öðlist
grunnþekkingu til að vinna með
helstu þætti Photoshop-hugbúnað-
arins.
Fyrirlestr-
ar og nám-
skeið í LHÍ
Skaftfell, Menningarmiðstöð
Seyðisfjarðar Guðrún Hallfríður
Bjarnadóttir, Hadda, heldur fyr-
irlestur og slidesmyndasýningu um
þjóðlegt handverk kl. 20. Umræður
um stöðu íslensks handverks verða
eftir fyrirlesturinn.
Í DAG
TÉKKÓSLÓVAKÍA, sérstaklega
Bæheimur, hefur oft verið nefnd tón-
listarskóli Evrópu og þaðan komu
tónskáldin Gluck og Stamitz. Gluck
hafði afgerandi áhrif á þróun óper-
unnar og gaf Mozart í raun tóninn en
sá síðarnefndi, Stamitz, lagði grund-
völlinn að skipan sinfóníuhljómsveit-
arinnar. Þeir voru samt ekki þjóð-
legir í tónmáli sínu, eins og Smetana,
sem telst vera fyrstur þeirra sem
kalla má tékkneskt tónskáld. Hann
átti mjög erfitt með að lifa við austur-
ríska ánauð og fór því í eins konar
sjálfviljuga útlegð til Svíþjóðar.
Hann sneri ekki heim fyrr en 1861 og
vann þá að framgangi menningarlegs
sjálfstæðis þjóðar sinnar. Sex tón-
ljóðin, sem bera nafnið Föðurland
mitt, og óperurnar Libuse og Selda
brúðurin eru gott sýnishorn þessarar
menningarviðleitni hjá Smetana.
Annað tónaljóðið í Föðurlandið
mitt er óðurinn um Moldá, sem var
fyrsta viðfangsefnið á tónleikum Sin-
fóníuhljómsveitar Íslands í gær-
kvöld. Þetta fallega og áhrifamikla
tónverk var vel flutt undir stjórn An-
issimov, sem náði að gefa þessu verki
skýrleika og fallega áferð.
Annað verkið var Sinfóníetta, lítil
sinfónía, op. 60 eftir Janacek, eitt
sérkennilegasta tónskáld Tékka.
Hann leitaði í blæbrigði tungumáls-
ins og notkun fólks á tungumálinu til
túlkunar á margbreytilegu skapferli
þess og trúði því að öll samskipti
mannsins við náttúruna væru hinn
eini og sanni listsköpunarkraftur.
Sagt var að hann hefði skráð hjá sér
tónbrigði í fossnið og einnig reynt að
tónfesta talsmáta fólks. Sinfóníettan
er sérkennilegt verk og eins konar
tónsettar minningar, sérkennilega
skýrar og oft áhrifamiklar í mótun
blæbrigða og hljómmikilla átaka,
eins og t.d. lúðrakallið í upphafi
verksins sem einnig bregður fyrir í
lokakaflanum. Þetta verk var mjög
vel flutt og þar kom fram hæfileiki
stjórnandans til að ná fram skýru
tónferli í mótun tónhendinga og blæ-
brigða.
Lokaverk tónleikanna var selló-
konsertinn frægi í h-moll eftir Dvo-
rák. Þessi konsert er meðal mestu
sellóverka sögunnar og afburðagóð
tónsmíð, geislandi af snjöllum stefj-
um eins og t.d. hornstefið, sem lík-
lega er ein fegursta tónhending rituð
fyrir horn og var sérlega fallega flutt
af Jósef Ognibene.
Einleikarinn Bryndís Halla Gylfa-
dóttir lék konsertinn frábærlega vel
með syngjandi tóntaki, töluverðum
tilþrifum og af öryggi. Það þarf í
raun ekki að tiltaka neitt sérstakt því
að verkið í heild er svo viðburðaríkt
en með frábærum leik sínum í þessu
stórbrotna verki sýndi Bryndís Halla
að hún er glæsilegur sellisti og var
uppfærsla hennar í einu orði sagt
mikill „success“.
Hljómsveitin, undir stjórn Alex-
anders Anissimovs, lék mjög vel, svo
að tónleikarnir í heild, ekki síst fyrir
glæsilega frammistöðu Bryndísar
Höllu, verða tónleikagestum eftir-
minnilegir.
Eftirminnilegir tónleikar
TÓNLIST
Háskólabíó
Flutt voru verk eftir Smetana, Janacek
og Dvorák.
Einleikari: Bryndís Halla Gylfadóttir.
Stjórnandi: Alexander Anissimov.
Fimmtudagurinn 17. janúar, 2002.
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Jón Ásgeirsson
Morgunblaðið/Ásdís
„Bryndís Halla Gylfadóttir lék
konsertinn frábærlega vel, með
syngjandi tóntaki, töluverðum
tilþrifum og af öryggi.“
KARLAKÓRNUM Stefni hefur
verið boðið að taka þátt í Alþjóð-
legu tónlistarhátíðinni í Llangollen í
Wales í júlí næstkomandi og keppa
þar í flokki karlakóra. Keppni þessi
hefur verið haldin árlega í 55 ár og
er lögð áhersla á að fá þátttakendur
víðs vegar að úr heiminum. Auk
karlakóra keppa kvennakórar,
barnakórar, blandaðir kórar,
kammerkórar, einleikarar, ein-
söngvarar, þjóðlagahópar og þjóð-
dansahópar.
Stefnir mun á ferð sinni til Wales
einnig heimsækja nokkra kóra og
halda með þeim tónleika.
Aðaltónleikar kórsins hér á landi
á þessu starfsári verða í Grafar-
vogskirkju 14. og 16. mars n.k.
Stefnir
til Wales