Morgunblaðið - 19.07.2002, Blaðsíða 24

LISTIR
24 FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ kann að hljóma ótrúlega í eyr-um margra, en í dag er listamað-urinn Erró – Guðmundur Guð-mundsson – sjötugur. Hann
fæddist 19. júlí 1932 í læknisbústaðnum vest-
ur í Ólafsvík, þar sem móðir hans vann hjá
læknishjónunum. Það segir sína sögu um
trygglyndi Errós að þó hann hafi flutt að
vestan ómálga barn heldur hann nafni stað-
arins ætíð á lofti, og enn heldur hann góðu
sambandi við dóttur læknishjónanna, jafn-
öldru sína.
Erró komst til manns austur á Kirkjubæj-
arklaustri, þar sem hann ólst upp í umhverfi
sem hlaut að heilla öll börn, þar sem saman
komu ævintýraheimar hrauns og sanda, og
stórbýli í þjóðbraut, þar sem margir áttu leið
um.
Það er ekki ástæða til að rekja feril Errós
hér, enda ekki tilgangurinn að skrifa ævi-
sögu, heldur að fagna merkum áfanga og
óska honum allra heilla í framtíðinni. Þeir
sem hafa kynnst Erró og fjölskyldu hans á
Klaustri eru þó væntanlega ekki í vafa um að
atorkusemin, fjörið, forvitnin, uppá-
finningasemin, félagslyndið og fölskvalaus
lífsgleðin sem hafa einkennt listamanninn
alla tíð eiga líklega að drjúgum hluta rót sína
að rekja þangað austur.
Erró valdi sér ungur listabrautina, og nú
eru tæplega fimmtíu ár frá því hann hélt út í
hinn stóra heim, þar sem hann hefur haslað
sér völl meðal hinna fremstu á sínu sviði.
Hann hefur búið í París frá 1958, en hefur þó
ætíð haldið fast í tengslin heim til Íslands
þar sem vinir og fjölskylda eru ætíð ofarlega
í huga hans, ekki síst hin síðari ár. Í síðasta
mánuði var haldið ættarmót á Kirkjubæjar-
klaustri til að halda upp á 100 ára afmæl-
isdag móður hans, Soffíu Kristinsdóttur,
hinn 16. júní, og þar var Erró hrókur alls
fagnaðar, mættur með systkinum og afkom-
endum til að fagna þessum áfanga á heima-
slóðum.
Það þarf ekki að fjölyrða um stöðu Errós
sem listamanns og gildi hans fyrir íslenskt
listalíf. Gjöf hans til Reykjavíkurborgar er
einstök í sinni röð, og hefur haldið áfram að
vaxa allt frá 1989, en Errósafnið innan Lista-
safns Reykjavíkur telur nú rúmlega 3.000
listaverk af ýmsu tagi – málverk, vatns-
litamyndir, grafíkmyndir, teikningar og sam-
klippur, skissubækur, ljósmyndir, högg-
myndir og kvikmyndir, svo eitthvað sé nefnt.
Þessi mikla gjöf verður seint fullþökkuð, þó
vart megi nefna slíkt þakklæti við listamann-
inn; sé gerð tilraun til þess er eins líklegt að
hann sendi um hæl einhver ný verk, sem
honum þykir vanta í safnið!
Þó Erró hafi ekki starfað sem listamaður
hér á landi hefur hann látið sér annt um ís-
lenskt listalíf og greitt götu fjölmargra lista-
manna, sem til hans hafa leitað í París. Þeg-
ar hann kemur í sínar stuttu heimsóknir til
landsins reynir Erró að kynnast því sem
ungt listafólk er að fást við, og sýnir því mun
meiri áhuga en eigin verkum. Það lýsir
manninum einnig vel að þegar Guðmunda
Kristinsdóttir, móðursystir hans, arfleiddi
hann að lítilli íbúð ákvað Erró að selja íbúð-
ina og stofna frekar sjóð, sem ætlað væri það
hlutverk að hvetja ungar listakonur til dáða.
Nú hefur verið úthlutað fimm sinnum úr
þessum sjóði, og er fróðlegt að fylgjast með
ferli þeirra listakvenna, sem notið hafa
styrks úr honum.
Það er ekki ofsögum sagt að Erró hefur
reynst starfsfólki Listasafns Reykjavíkur
mikill vinur, og eru ætíð fagnaðarfundir þeg-
ar hann kemur til landsins. Enn minnumst
við ýmissa atburða í kringum opnun safnsins
í Hafnarhúsinu, allt frá sýningunni 1998,
þegar skyndilegt haglél kom dönsku drottn-
ingunni í opna skjöldu við opnun Listahátíð-
ar, til þeirra gleðidaga sem haldnir voru með
fjölmörgum erlendum og innlendum vinum í
kringum opnun yfirlitssýningar Errósafns-
ins í júní 2001. Lengra aftur í tímanum eru
sýningarnar 1994 og 1989, þegar fyrst var
tilkynnt um gjöf listamannsins til safnsins.
Erró hefur einnig reynst óþreytandi tengilið-
ur við aðra listamenn og stofnanir erlendis,
og þannig á bak við tjöldin átt drjúgan þátt í
að fá hingað til lands merkar sýningar og
forvitnilega listamenn, sem hafa auðgað
listalífið hér á landi hver með sínum hætti.
Fyrir réttu ári lenti Erró í vélhjólaslysi í
nágrenni við sumarhús sitt á Formentera, og
var hætt kominn um tíma. Með óbilandi
styrk og hjálp góðs fólks hefur hann hins
vegar náð sér fullkomlega eftir það áfall, og
væntanlega hefur það verið geislandi lífs-
nautnin, athafnasemin og gleðin yfir góðum
félagsskap sem hefur átt drýgstan þátt í
þessum góða bata. Það er algjörlega í anda
Errós að hann fagnar tímamótunum í dag á
Formentera sérstaklega í hópi hjúkr-
unarfólks, lækna, leigubílstjóra, flugmanna,
nágranna og vina, sem hjálpuðu honum á síð-
asta ári, sem taka nú þátt í nýrri afmæl-
isveislu vini sínum til heiðurs.
Fyrir hönd starfsfólks Listasafns Reykja-
víkur vil ég senda Erró innilegar afmæl-
iskveðjur í þennan hóp í dag; ég er þess full-
viss að fjölmargir hér heima á Íslandi taka
undir og árna Erró allra heilla í dag, með
þökkum fyrir glaðværar stundir á liðnum ár-
um, og í von um að þær verði enn fleiri í
framtíðinni.
Fölskvalaus lífsgleði
Eftir Eirík Þorláksson
Morgunblaðið/RAX
Erró gaf Reykjavíkurborg tvö þúsund listaverk árið 1989. Davíð Oddsson, þáverandi borgarstjóri, naut leiðsagnar listamannsins þegar
hann skoðaði málverk úr gjöfinni í geymslum Kjarvalsstaða. Myndin á milli þeirra heitir Ljárinn og er frá árinu 1956.
Morgunblaðið/Arnaldur
Erró – Guðmundur Guðmundsson.
Höfundur er forstöðumaður Listasafns
Reykjavíkur.
ÞRJÁR bækur eru komnar út í kilju hjá
Vöku-Helgafelli.
Nokkrir góðir dagar án Guðnýjar
eftir Davíð Oddsson. Þetta safn smá-
sagna inniheldur níu sögur Davíðs
sem sækir efniviðinn víða bæði í tíma
og rúmi. Bókin kom fyrst út 1997.
Bókin er 140 blaðsíður en Ragnar
Helgi Ólafsson hannaði kápu.
Tvær skáldsögur rithöfundarins
Jean M Auel: Þjóð bjarnarins mikla í
íslenskri þýðingu Fríðu Á. Sigurð-
ardóttur og Mammútaþjóðin í þýð-
ingu Ásgeirs Ingólfssonar og Bjarna
Gunnarssonar.
Þjóð bjarnarins mikla er saga Aylu,
stúlku af ættstofni nútímamannsins.
Barn að aldri verður hún viðskila við
fólk sitt og elst upp hjá fornri og
staðnaðri kynkvísl neanderdals-
manna. Þjóð bjarnarins mikla var fyrst
gefin út hér á landi 1986.
Bókin er 492 blaðsíður.
Mammútaþjóðin er sjálfstætt fram-
hald bóka Jean M. Auel um stúlkuna
Aylu og lífsbaráttu hennar fyrir
35.000 árum. Þegar hér er komið
sögu er hún orðin fulltíða kona og
sest að hjá mammútaveiðimönnum
af sömu ættkvísl og hún sjálf. Þar
mætir Aylu tortryggni og fordómar
vegna uppvaxtar hennar hjá neander-
dalsmönnum.
Bókin er 618 bls.
Kiljur
TVEIR gáfaðir nemendur af auð-
ugu foreldri, Richard Haywood
(Ryan Gosling) og Justin Pendleton
(Michael Pitt), fá í allsnægtum sínum
og sjálfumgleði þá vafasömu hug-
mynd að hægt sé að fremja hið full-
komna morð. Í lífsleiðanum láta þeir
hugdettuna ekki nægja heldur fram-
kvæma drápið eftir öllum þeim
kúnstarinnar reglum sem þeir álíta
að dugi til að blekkja löggæslumenn.
Lögregluforinginn Cassie May-
weather (Sandra Bullock) stýrir
morðrannsóknininni og sér til halds
og trausts fær hún Sam Kennedy
(Ben Chaplin), nýjan vaktfélaga sinn.
Þau rannsaka morðmálið samkvæmt
hefðbundnum aðferðum til að byrja
með en fljótlega fer Mayweather að
fara eigin leiðir sem hún byggir að
nokkru leyti á hrikalegri lífsreynslu
sem hún sjálf varð fyrir, fáum árum
áður. Sú sama reynsla hefur gert
hana einræna og ósamvinnuþýða í
starfi og fær nýliðinn Kennedy
óspart að kenna á kostum hennar og
göllum.
Um miðja mynd virðist sem tví-
menningunum hafi lukkast skugga-
leg áformin en Mayweather er ekki
tilbúin til að kyngja framburði þeirra
og heldur áfram að skyggnast undir
flekklaust yfirborð félaganna.
Barbet Schroeder
leikstýrir af ósvikinni
kunnáttusemi og heldur
framvindunni gangandi
þrátt fyrir óþarflega
langan sýningartíma. Á
hinn bóginn er morðgát-
an nokkuð hroðvirknis-
leg, við fáum að vita í
upphafi hvernig verkn-
aðurinn er framinn
þannig að spennan í
myndinni snýst um hvort
hin ógeðfelldu ungmenni
komast upp með svið-
setninguna og sleppa frá
glæpnum. Kunnuglegt
viðfangsefni úr eldri myndum, líkt og
Compulsion og Rope, en nær aldrei
hinu rafmagnaða andrúmslofti meist-
ara Hitchcocks. Er þó þokkalegasta
afþreying og á það einkum að þakka
hinum bráðefnilegu Gosling og Pitt
sem vafalaust eiga eftir að láta að sér
kveða í framtíðinni. Bullock og
Chaplin komast einnig vel frá sínu.
Handritið er veiki hlekkurinn, áhorf-
andinn er aldrei í vafa um fyrirsjáan-
leg endalokin.
Ekkert er fullkomið
KVIKMYNDIR
Sambíóin Reykjavík, Keflavík og
Akureyri
Leikstjóri: Barbet Schroeder. Handrit:
Tony Gayton. Kvikmyndatökustjóri: Lu-
ciano Tovoli. Tónlist: Clint Mansell. Aðal-
leikendur: Sandra Bullock, Ben Chaplin,
Ryan Gosling, Michael Pitt, Chris Penn,
Agnes Bruckner. Sýningartími 120 mín.
Warner Bros. Bandaríkin 2002.
MURDER BY NUMBERS

1⁄2
Sæbjörn Valdimarsson
Bullock kemst vel frá sínu, segir í umsögn.
Stúdentakjallarinn Tríó Ásgeirs
Ásgeirssonar leikur bebop og stand-
arda kl. 22. Að þessu sinni er tríóið
auk Ásgeirs skipað þeim Hauki
Gröndal á saxófón og Morten
Lundsby á kontrabassa.
Haukur Gröndal hefur verið við nám
við Rytmiska tónlistarháskólann í
Kaupmannahöfn að undanförnu.
Hann hefur m.a. leikið með Stórsveit
Reykjavíkur og Sinfóníuhljómsveit
Íslands.
Morten Lundsby er frá Kaup-
mannahöfn þar sem hann útskrif-
aðist frá Rytmiska tónlistarháskól-
anum vorið 2002.
Ásgeir útskrifaðist frá tónlistarskóla
FÍH 1999 þaðan sem leiðin lá í tón-
listarháskólann í Amsterdam. Þar
nam Ásgeir í tvö ár.
Þar kom hann fram með m.a. Jesse
van Ruller, auk þess að leika í hol-
lenska útvarpinu.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Tríó Ásgeirs Ásgeirssonar.