Morgunblaðið - 22.09.2002, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 22. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞJÓÐVERJAR ganga aðkjörborðinu í dag í ein-hverjum jöfnustu kosn-ingum, sem hér hafa veriðhaldnar í langan tíma ef
marka má skoðanakannanir. Kosn-
ingabaráttu stjórnmálaflokkanna
lauk á föstudag og í gær fengu kjós-
endur frið frá stjórnmálamönnum
eftir að hafa haft andlit þeirra fyrir
augum á nánast öllum sjónvarps-
stöðvum svo vikum skiptir, ef frá eru
skilin þögul skilaboð risavaxinna
auglýsingaspjalda, sem hvarvetna
blasa við og flest sýna andlit fram-
bjóðenda.
Síðustu skoðanakannanir fyrir
kosningar birtust seint á föstudag.
Samkvæmt könnun Allensbach-
stofnunarinnar höfðu sósíaldemó-
kratar, SPD, naumt forskot á kristi-
legu flokkana, CDU/CSU, og mæld-
ust hinir fyrrnefndu með 37,5% fylgi,
en hinir síðarnefndu 37%. Þetta var í
fyrsta skipti, sem sósíaldemókratar
komust framúr kristilegu flokkunum
samkvæmt könnunum Allensbach,
en stofnunin komst næst úrslitunum
í kosningunum fyrir fjórum árum.
Samkvæmt könnun stofnunarinnar
Forsa er forskot sósíaldemókrata
ívið meira. Stofnunin mældi fylgi
SPD 38,5–39,5% og fylgi CDU/CSU
37–38%. Samkvæmt Forsa er fylgi
græningja 6,5–7,5% og fylgi frjálsra
demókrata, FDP, 7–8%. Sósíalista-
flokkur Þýskalands, SPD, myndi
samkvæmt könnun Forsa ekki fá
nægilegt fylgi til að komast á þing.
Sviptingar og sveiflur
Það var ekki fyrr en á síðustu vik-
um kosningabaráttunnar að hiti tók
að færast í leikinn. Stjórnarandstað-
an hafði mestan hluta ársins haft
drjúgt forskot á stjórnarflokka sós-
íaldemókrata og græningja. Í upp-
hafi ársins virtust sósíaldemókratar
vera komnir á beinu brautina. Eftir
stormasama byrjun kjörtímabilsins
komu tvö góð ár þar sem stjórnar-
andstaðan virtist vart vera fyrir
hendi. Þar kom ýmislegt til, en það
hjálpaði ekki stjórnarandstöðunni
þegar uppvíst varð að kristilegir
demókratar hefðu tekið á móti
ólöglegum kosningaframlögum.
Hneykslið náði í efstu raðir og í des-
ember 1999 játaði Helmut Kohl,
kanslari sameiningarinnar, að hafa
tekið á móti framlögum. Mánuði síð-
ar sagði hann af sér embætti heið-
ursformanns CDU. Flokkurinn virt-
ist vera í molum og margir sáu fyrir
sér að hans biðu svipuð örlög og
kristilegra demókrata á Ítalíu, sem
nánast þurrkuðust út vegna hneyksl-
ismála og spillingar. Eyðimerkur-
gangan stóð hins vegar ekki lengi yf-
ir. Flokkurinn gerði Angelu Merkel,
sem kemur frá austurhluta Þýska-
lands, að formanni og boðaðir voru
nýir tímar.
Í byrjun árs sigldu kristilegu
flokkarnir síðan fram úr sósíaldemó-
krötum, nánast á sama tíma og Ed-
mund Stoiber, forsætisráðherra
Bæjaralands, var gerður að kansl-
araefni þeirra. Þar ræður CSU ríkj-
um og hefur flokkurinn áður haft
kanslaraefni, en Stoiber yrði fyrstur
til að ná kjöri. Um svipað leyti sýndi
Pisa-könnun að þýsk skólabörn
stæðu sig illa. 4,3 milljónir manna í
Þýskalandi reyndust vera á atvinnu-
leysisskrá, en Gerhard Schröder
kanslari hafði í kosningabaráttunni
1998 lofað því að draga úr atvinnu-
leysi og koma því niður fyrir 3,5
milljónir manna. Í þokkabót var mik-
il óánægja með verðhækkanir, sem
urðu á öllum sviðum þegar evran tók
við af markinu. Ekki hjálpaði sósíal-
demókrötum að þeir reyndust síður
en svo vera með hreinan skjöld þeg-
ar fjármál flokksins og kosninga-
framlög voru annars vegar. Í lok júlí
lýsti yfirmaður Allensbach-stofnun-
arinnar, sem áður er nefnd, yfir því
að Stoiber myndi vinna öruggan sig-
ur í kosningunum 22. september.
Forskot kristilegra demókrata á
sósíaldemókrata mældist þá fimm
prósentustig, Schröder virtist hafa
misst móðinn og haft var eftir
Joschka Fischer utanríkisráðherra
að hann skildi ekki hvað kanslaran-
um gengi til. Í herbúðum kanslarans
veltu menn fyrir sér af hverju kjós-
endur hefðu snúið baki við stjórninni
og æ oftar mátti heyra að Þjóðverjar
væru einfaldlega íhaldssamir inn við
beinið eins og sagan eftir stríð hefði
sýnt. Um kristilegu flokkana var
hins vegar sagt að þeir væru farnir
að hugsa eins og kosningarnar væru
aðeins formsatriði og þegar farnir að
skipuleggja valdaskiptin.
Áhersla á efnahagsmálin
Kristilegu flokkarnir lögðu
áherslu á efnahagsmálin í kosninga-
baráttunni og það var engin spurn-
ing að í þeim efnum var ýmislegt að.
Þýskalandi er ekki spáð nema 0,5%
hagvexti næsta árið og eru Þjóðverj-
ar þar með mun aftar á merinni en
grannþjóðirnar. Þá hefur Schröder
ekkert gengið að vinna á atvinnu-
leysinu þrátt fyrir fögur fyrirheit.
Iðulega heyrist að Þýskaland sé ríg-
bundið á klafa hafta á vinnumarkaði,
sem sé í gíslingu stéttarfélaga og
stjórnina skorti hugrekki til að gera
nauðsynlegar umbætur til að leysa
fjötrana af atvinnulífinu. Með því að
hamra á efnahagsástandinu virtist
CDU/CSU hafa tekist að vinna al-
menning á sitt band, þótt í raun
mætti einnig segja að þegar litið
væri til áforma kristilegu flokkanna í
efnahagsmálum mætti sjá að ekki
stæði til að gera neinar grundvall-
arbreytingar, enda bárust þau skila-
boð frá þýsku kauphöllinni að fyrir
hlutabréfamarkaðinn mætti einu
gilda um það hvor flokkurinn yrði við
völd eftir kosningar. Þá má ekki
heldur gleyma því að stjórnvöld hafa
mjög takmarkað svigrúm til að hafa
áhrif á efnahagslífið, hvort sem um
er að ræða atvinnuleysi eða hagvöxt.
Bæði er erfitt að spyrna fótum við
sveiflum í hinu alþjóðlega efnahags-
lífi í opnu hagkerfi og um leið setja
skilyrðin, sem fylgja aðild að evr-
unni, stjórnvöldum mjög þröngar
skorður.
Flóðin sneru gæfuhjólinu
Um miðjan ágúst beindist athygl-
in hins vegar frá efnahagsmálunum.
Um alla Evrópu varð gríðarlegt tjón
þegar ár flæddu yfir bakka sína. Í
Þýskalandi varð skaðinn mestur
vegna flóðanna í Saxelfi og sagði
Schröder að þau hefðu sópað burt
allri uppbyggingu eftir sameiningu
Þýskalands. Kanslarinn þótti hafa
brugðist hárrétt við neyðinni, sem
myndaðist í flóðunum. Hann var
sýnilegur, heimsótti flóðasvæðin og
hlaut mikið lof kjósenda fyrir. Ed-
mund Stoiber var hins vegar hvergi
nærri í upphafi og heimsóknir hans á
flóðasvæðin voru fremur vandræða-
legar. Það er vitaskuld ekki hægt að
horfa fram hjá því að Schröder var
einfaldlega að gera skyldu sína sem
kanslari með því að bregðast við eins
og hann gerði og það hefði verið erf-
itt fyrir Stoiber að reyna að hrifsa til
sín sviðsljósið án þess að virðast vera
að nýta sér neyð fólks til atkvæða-
veiða. Um slíkt er hins vegar ekki
spurt og viðsnúningurinn var hafinn.
En flóðin áttu ekki aðeins þátt í
því að stjórnin fékk vind í seglin að
nýju. Yfirlýsingar Schröders um að
Þjóðverjar myndu ekki taka þátt í
árás á Írak og það myndi engu
breyta þar um þótt hún yrði gerð
með fulltingi Sameinuðu þjóðanna
áttu hljómgrunn meðal kjósenda.
Stjórnarandstaðan gagnrýndi
Schröder harklega fyrir að einangra
Þjóðverja í samfélagi þjóðanna og
sakaði hann um að fórna vináttunni
við Bandaríkin á altari lýðskrums.
Andúðin á stríði á hins vegar djúpar
rætur hér í Þýskalandi og kristilegu
flokkarnir vildu greinilega einnig
höfða til þeirrar tilfinningar í mál-
flutningi sínum með yfirlýsingum
um að ekki einn einasti Þjóðverji
yrði sendur til Íraks og ekki yrði liðið
að Bandaríkjamenn létu einir til
skarar skríða.
Seinna sjónvarpseinvígi Schröd-
ers og Stoibers fór fram 8. septem-
ber. Í fyrra einvíginu þótti lítið bera
á milli, en viðkvæðið var að kansl-
arinn hefði haft yfirburði í því síðara.
Hvernig sem það má vera snerist
dæmið við og samkvæmt flestum
skoðanakönnunum voru sósíaldemó-
kratar komnir með yfirhöndina.
Schröder gekk í endurnýjun lífdaga
og öll kosningabaráttan lifnaði við.
Síðustu tvær vikurnar hafa flokkarn-
ir keppst um að yfirbjóða hver annan
og draga fram ný málefni og um leið
hefur umræðan orðið óvægnari.
Innflytjendamál í brennidepli
Sérstaklega hafði verið til þess
tekið að innflytjendamál höfðu ekki
verið til umræðu í kosningabarátt-
unni eftir að hafa verið í brennidepli í
undanfara kosninga í nágrannalönd-
unum. Í herbúðum kristilegra demó-
krata var sagt að það væri með ráði
gert til þess að andstæðingar Stoib-
ers gætu ekki dregið upp þá mynd af
honum að þegar öllu væri á botninn
hvolft væri hann lengst til hægri. Nú
voru hins vegar góð ráð dýr og viku
fyrir kosningar gerði Stoiber inn-
flytjendamálin að kosningamáli. Út-
sendari Morgunblaðsins sótti kosn-
ingafundi með Stoiber bæði í Bonn
og Stuttgart og á báðum fundum
sagðist kanslaraefni kristilegu flokk-
ana ætla að stöðva straum innflytj-
enda frá löndum utan Evrópusam-
bandsins. Hann prédikaði um leið
umburðarlyndi gagnvart þeim út-
lendingum, sem fyrir eru í landinu,
en ekki var hægt að verjast þeirri til-
finningu að hann beitti ýkjum til að
spila á ótta og óöryggi almennings á
Hnífjafnt eftir harða
kosningabaráttu
AP
Risastór auglýsingaskilti hafa sett mark sitt á kosningabaráttuna í Þýskalandi og hefur verið haft á orði að sjaldan eða aldrei hafi áherslan á persónur frambjóð-
enda verið meiri. Því hefur skipulega verið haldið að kjósendum að Gerhard Schröder kanslari (t.h. á myndinni) geti einn tryggt stöðugleika en hægri menn hafa lagt
áherslu á þann árangur sem Edmund Stoiber (t.v.) hefur náð á vettvangi efnahagsmála í Bæjaralandi.
Svo jafnt er milli fylkinga
fyrir kosningarnar í
Þýskalandi í dag að vart
má á milli sjá. Eftir dauft
sumar tók kosninga-
baráttan kipp á loka-
sprettinum. Karl Blöndal
skrifar um átökin í aðdrag-
anda tvísýnna kosninga.
’ Skoðanakannanirsýna að meirihluti
vill að Schröder
verði áfram
kanslari. ‘
’ Þegar spurt er ummálefni virðast kjós-
endur treysta bæ-
verska forsætisráð-
herranum betur. ‘