Morgunblaðið - 26.09.2002, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 26. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
TALSVERT skortir á að rétt sé
brugðist við slysum sem verða á
lóðum grunnskóla og skráningu á
þeim er oft á tíðum ábótavant, að
mati Herdísar Storgaard, fram-
kvæmdastjóra Árvekni. Dæmi eru
um að nemendur hafi slasast alvar-
lega en starfsfólk ekki áttað sig á
hversu alvarleg meiðslin voru og
því ekki hringt eftir sjúkrabíl. Þá
hefur slæleg skráning slysa leitt til
erfiðleika þegar leita á bóta frá
tryggingafélögum. „Það hefði átt
að vera búið að laga þetta fyrir
löngu,“ segir Herdís.
Eitt svæsnasta dæmið sem Her-
dís þekkir er af nemenda sem lær-
brotnaði þegar hann datt úr rólu á
malbikaða skólalóðina. Herdís seg-
ir að þar sem bein barna séu mýkri
en fullorðinna hafi nemandinn
staðið í fótinn og engan grunað að
hann væri lærbrotinn. Tveimur
tímum síðar, þegar líðan nemand-
ans var orðin mjög slæm, var
hringt í foreldra sem fóru með
hann á slysadeild þar sem áverk-
arnir komu í ljós. Herdís segir að
starfsmaður skólans, sem annaðist
nemandann, hafi ekki tilkynnt at-
vikið til skólastjóra, ekki var gerð
skýrsla um slysið og lögregla ekki
kölluð til. Þegar tryggingafélagið
óskaði eftir lögregluskýrslu var
engin slík skýrsla til og varð lög-
regla að leita upplýsinga um slys-
ið, nokkrum vikum eftir að það átti
sér stað. Herdís ítrekar að þetta sé
eitt versta dæmi sem hún þekki
þar sem reglum um viðbrögð við
slysum var ekki fylgt eða reglur-
nar einfaldlega ekki fyrir hendi.
Mýmörg önnur dæmi séu þó til og
ljóst að þörf sé á samræmdum
reglum um slysavarnir í skólum.
Herdís segir mikilvægt að við-
brögð starfsmanna skóla við slys-
um séu í föstum skorðum. Kenn-
arar þurfi að kunna sérhæfða
skyndihjálp fyrir börn, undantekn-
ingalaust verði að hringja í for-
eldra eftir slys og í alvarlegri til-
fellum eigi að kalla lögreglu á
vettvang. Brýnt sé að öll slys séu
skráð, bæði vegna hugsanlegra
tryggingamála en ekki síður til að
auðvelda forvarnir.
Ekki farið eftir tillögum
Í mars 1999 kom út skýrsla
starfshóps menntamálaráðuneyt-
isins og Sambands íslenskra sveit-
arfélaga um slysavarnir í skólum
þar sem lagðar voru fram ýmsar
tillögur um úrbætur. Herdís var
ein þeirra, sem voru skipuð í
starfshópinn, en hún segir að
skýrslan hafi haft lítil áhrif. Um
3½ ári eftir að henni var dreift til
allra sveitarfélaga í landinu hafi
fáir skólar farið að ráðum starfs-
hópsins. Aðeins í einu sveitarfé-
lagi, Mosfellsbæ, hafi reglurnar
verið teknar upp í heild. Í skýrslu
starfshópsins er bent á að fyrir all-
mörgum árum hafi verið settar
leiðbeinandi reglur um öryggi á
sundstöðum. Þær reglur hafi
reynst vel og flestir sundstaðir
gert reglurnar að sínum. Engar
sambærilegar reglur eru til um ör-
yggi í grunnskólum en þar verða
þó mörg slys á hverju ári, sum al-
varleg. Að sögn Herdísar taldi
menntamálaráðuneytið á sínum
tíma að ekki væri mögulegt að
setja reglur eða lög um slysavarnir
í skólum. Starfshópnum hafi verið
ætlað að koma með tillögur um
slysavarnir en Herdís segir greini-
legt, miðað við reynslu síðustu ára,
að ekki sé nóg að benda mönnum á
leiðir til úrbóta – skýrar reglur
verði að vera til.
Í fyrra hafi Árvekni aftur leitað
til menntamálaráðuneytisins sem
hafi skipað annan starfshóp sem
vinni nú að því að útbúa reglur í
samræmi við aðalnámskrá grunn-
skóla frá 1999. Í námskránni segir
m.a.: „Brýnt er að skólahúsnæði,
búnaður skólans, tækjakostur,
skólalóð og leið barna í skólann sé
örugg. Reglulega þarf að hafa eft-
irlit með tækjabúnaði skólans,
slysavörnum, eldvörnum og al-
mennum hollustuháttum.“ Herdís
segir að fæstir grunnskólar hafi
farið eftir þessum fyrirmælum í
námskránni.
Mikið kvartað
undan skólaakstri
Árvekni berast fjölmargar
ábendingar um öryggi skólabarna
og eru athugasemdir m.a. gerðar
við frágang á skólalóðinni, ótraust
leiktæki og undirlag þeirra, að-
komu vöruflutningabíla að skól-
anum og laus fótboltamörk. Í eldri
skólabyggingum eru handrið
stundum of lág eða of langt á milli
rimla sem hefur orðið til þess að
börn hafa fallið milli hæða. Herdís
segir að í haust hafi mikið verið
kvartað vegna skólaaksturs. Oft á
tíðum tengist kvartanirnar sam-
einingu skóla sem hefur orðið til
þess að aksturinn verður lengri.
Kvartað hafi verið undan hrað-
akstri ökumannanna, belti vanti í
bílana og að börnin séu sett út úr
bílunum hundruð metra frá heim-
ilum sínum.
„Af hverju hafa stjórnendur
grunnskóla ekki hugsað til enda
hvernig þeir ætla að taka á slysa-
vörnum líkt og þeir hafa skapað
sér stefnu um hvernig eigi að
framfylgja fyrirmælum um
kennslu í stærðfræði og dönsku?“
segir Herdís. „Ástandið er misjafnt
milli skóla en miðað við frásagnir
og ábendingar foreldra þá finnst
mér þessir hlutir vera í talsverðu
ólagi svo ekki sé meira sagt.“
Herdís Storgaard, framkvæmdastjóri Árvekni, segir slysavarnir í grunnskólum í ólagi
„Hefði átt að vera búið
að laga þetta fyrir löngu“
Morgunblaðið/Ásdís
ÖRYGGISVIKA sjómanna hefst
með hornablæstri í dag, fimmtudag,
þegar öll íslensk skip þeyta
skipslúðra sína.
Á þessum alþjóðlega siglingadegi
verður í nógu að snúast hjá sam-
gönguráðherra, sem mun auk þess
að setja athöfnina taka þátt í björg-
unaræfingu á frífallandi björgunar-
báti af flutningaskipi Eimskipa með
formanni samgöngunefndar Alþing-
is, formanni Siglingaráðs og sigl-
ingamálastjóra.
Þetta er í fyrsta skipti sem efnt
er til öryggisviku sjómanna og
verður hún héðan í frá haldin í
september ár hvert. Ætlunin er að
vikan verði nýtt til að vekja menn
til umhugsunar um öryggismál sjó-
manna, hvetja áhafnir íslenskra
skipa til björgunaræfinga og um-
ræðna um hvar úrbóta sé þörf í
þjálfun og meðferð öryggisbúnaðar
skipa. „Öryggisvikan er sett á lagg-
irnar í tengslum við alþjóðasiglinga-
daginn,“ segir Sturla Böðvarsson
samgönguráðherra.
„Við höfum verið að vinna að
langtímaáætlun um öryggismál sjó-
farenda og vildum leggja áherslu á
íslenska sjómanninn og öryggi
hans. Siglingamálastofnun var falið
að hrinda því í framkvæmd sem
kom út úr þessari vinnu, en þá
hafði verið unnið skipulega að áætl-
anagerðinni í samgönguráðuneyt-
inu, niðurstöður þeirrar vinnu lagð-
ar fyrir þingið og samþykktar þar.
Ennfremur var lögð fram skýrsla
með samantekt á þeirri vinnu sem
þegar hefur verið unnin í þágu ör-
yggis sjómanna.“
Sturla segist hafa tekið ákvörðun
um að leggja mikla áherslu á þenn-
an málaflokk haustið 1999 og skip-
að sérstaka verkefnisstjórn til að
undirbúa jarðveginn, en öryggisvik-
an er samstarfsverkefni margra að-
ila sem koma að ör-
yggismálum sjó-
manna. Auk sam-
gönguráðuneytisins
eru það Siglingastofn-
un, Slysavarnaskóli
sjómanna, Landhelg-
isgæslan, Samband ís-
lenskra kaupskipaút-
gerða, Landssamband
íslenskra útvegs-
manna, Landssam-
band smábátaeigenda,
Farmanna- og fiski-
mannasambandið,
Vélstjórafélagið, Sjó-
mannasambandið og
Reykjavíkurhöfn.
Höfuðáhersla á
þjálfun og fræðslu
„Það sem stendur upp úr eru
þær aðgerðir sem verið er að vinna
á grundvelli langtímaáætlunarinnar
og lúta allar að því að auka öryggi
sjófarenda,“ segir Sturla. „Höfuð-
áhersla er lögð á þjálfun og
fræðslu, t.d. nýliða. Þá tengist öll
menntun sjómanna öryggismálum.
Einnig er fjallað um tæknileg at-
riði, s.s. stöðugleika skipa. Gefnir
eru út fræðslubæklingar og gerðar
myndir um öryggismál og áhersla
er lögð á æfingar um borð í skip-
unum. Fjallað er um öryggi farþega
í farþegaskipum og starf öryggis-
fulltrúa, t.d. eiga farþega- og flutn-
ingaskip sem eru yfir 500 brúttó-
tonn að vinna eftir sérstöku
öryggisstjórnunarkerfi.“
Að sögn Sturlu hafa verið lagðir
töluverðir fjármunir í að hrinda í
framkvæmd þeirri stefnu sem
mörkuð hefur verið eða 10 milljónir
árið 2001, 15 milljónir árið 2002 og
gert er ráð fyrir að alls verði 45
milljónir lagðar í það á tímabilinu,
sem stendur til ársloka 2003. „Ég
mun leggja til að verk-
efninu verði fram hald-
ið eftir það og gerð
verði grein fyrir
áherslum í því starfi
árið 2003. Starfsum-
hverfi sjómanna er ein-
stakt og kallar á það
stranga skipulag sem
langtímaáætlunin gerir
ráð fyrir, þannig að ör-
yggi sjómanna sé
tryggt. En með þjálfun
tryggja þeir það auð-
vitað best sjálfir.“
Hátíðarhöld
fyrir almenning
Efnt verður til hátíð-
arhalda á Miðbakka í Reykjavík á
laugardag, öryggisdegi sjómanna.
Þann dag æfir þyrla Landhelgis-
gæslunnar björgun úr sjó, auk þess
sem Sæbjörgin verður opin gestum
og Slysavarnadeild kvenna í
Reykjavík selur kaffi og kökur.
Einnig verður varðskip á staðnum
auk annarra skipa og báta úr ís-
lenska bátaflotanum. Er þetta gert
í því skyni að vekja athygli bæði
sjómanna og almennings á þessum
mikilvæga málaflokki, að sögn
Sturlu.
„Almenningur þarf að átta sig á
þessu hlutverki sjómanna og þeirri
stöðugu hættu sem sjómennskunni
fylgir,“ segir hann. „Þess vegna er
mikilvægt að sinna þjálfuninni vel.
Flesta daga verður eitthvað í boði
og þriðjudaginn 1. okt. kl. 13 er til
dæmis mælst til þess að allir ís-
lenskir sjómenn taki höndum sam-
an um björgunaræfingar í skipum
sínum, hvar sem þau eru stödd. Síð-
an lýkur æfingavikunni með ráð-
stefnu, þar sem fjallað verður um
stöðu mála, og þau áform sem uppi
eru um aukið öryggi.“
Sturla segir skipta miklu máli
hversu breiður hópur bakhjarla
standi að öryggisvikunni. „Allir
þessir aðilar koma með einum eða
öðrum hætti að siglingum og sjó-
mennsku, þannig að samstarfið hef-
ur verið mjög gott og hefur það
mikla þýðingu fyrir samgönguráðu-
neytið að allir þessir aðilar séu fús-
ir til samstarfs, bæði hvað viðvíkur
framkvæmd öryggisvikunnar og
undirbúningi ráðstefnunnar, sem
verður haldin í lok öryggisvikunnar,
fimmtudaginn 3. október nk. Við
vonum að á þessu verði framhald
og þannig verði hægt að hvetja til
hvers konar öryggisaðgerða sem
fækki slysum.“
Mikið verk óunnið
Miklar framfarir hafa orðið í ör-
yggismálum sjómanna með aukinni
þjálfun, að mati Sturlu, en hann
segir að miðað við slysatíðni á sjó
sé ljóst að mikið verk sé óunnið.
„Það kemur fram í skýrslu Rann-
sóknarnefndar sjóslysa að alltof
mörg slys verða á sjó, t.d. komu 87
mál til kasta nefndarinnar árið
1999, þar af 39 slys á mönnum. Það
er alveg ljóst að það hefur orðið ár-
angur af því starfi sem hefur verið
unnið á undanförnum árum, en bet-
ur má ef duga skal og þess vegna
er svona rík áhersla lögð á það af
hálfu ráðuneytisins.“
Sjálfur segist Sturla ekki hafa
unnið á sjó, en hann hafi alist upp í
sjávarbyggð og fylgst bæði með
ættingjum og vinum sem sóttu sjó-
inn, þannig að hann sé vel kunn-
ugur þeim veruleika sem þar sé við
að glíma. „Það má segja að þessi
ákvörðun mín á sínum tíma um að
hrinda af stað þessum öryggisáætl-
unum sjófarenda sé sprottin af lífs-
reynslu þess sem er alinn upp í
sjávarbyggð,“ segir hann að lokum.
Öryggisvika sjómanna hefst með hornablæstri skipa í dag
Sturla
Böðvarsson
Stefnt að þátttöku allra
sjómanna í æfingunum
Nýr forstöðu-
maður
Þjóðmenn-
ingarhúss
FORSÆTISRÁÐHERRA hefur fal-
ið Guðríði Sigurðardóttur, ráðuneyt-
isstjóra, að gegna embætti forstöðu-
manns Þjóðmenningarhúss frá 27.
september til 15. mars nk.
Jafnframt hefur forsætisráðu-
neytið gefið út reglugerð um Þjóð-
menningarhúsið.
Embætti forstöðumanns Þjóð-
menningarhúss hefur verið laust frá
því að Sveinn Einarsson, fyrrv. þjóð-
leikhússtjóri, lét af því um miðjan
ágúst sl.
Ný reglugerð fyrir Þjóðmenning-
arhús gerir ráð fyrir nokkrum breyt-
ingum á tilhögun þeirrar starfsemi,
sem fram fer í húsinu, og hefur Guð-
ríði verið falið að fylgja þeim breyt-
ingum eftir, en starfsemi Þjóðmenn-
ingarhúss tengist mjög stofnunum
menntamálaráðuneytis segir í frétt
frá forsætisráðuneytinu.
Þá hefur menntamálaráðherra
sett Guðmund Árnason, skrifstofu-
stjóra í forsætisráðuneyti, til að
gegna embætti ráðuneytisstjóra í
menntamálaráðuneyti í fjarveru
Guðríðar. Guðmundur er stjórn-
málafræðingur að mennt.
♦ ♦ ♦
Seðlabankinn
Settur í starf
bankastjóra
tímabundið
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
hefur sett Ingimund Friðriksson að-
stoðarbankastjóra tímabundið í
embætti bankastjóra Seðlabankans
frá og með 1. október.
Í gær varð forsætisráðherra við
beiðni Finns Ingólfssonar um að
veita honum lausn frá embætti seðla-
bankastjóra frá og með 30. septem-
ber, en eins og greint hefur verið frá
tekur Finnur við starfi forstjóra Vá-
tryggingafélags Íslands 1. nóvember
nk.