Morgunblaðið - 29.06.2003, Blaðsíða 41

Fagmennska, eldmóður og áhugi
Það þarf vart að taka fram að nem-
endur hins víðfræga Harvard-há-
skóla stóðu sig í alla staði frábærlega
með skipulagningu og framkvæmd
ráðstefnunnar. Formenn nefndanna
höfðu í sumar unnið að ítarlegum
leiðbeiningum um viðfangsefnin og
komu þær í góðar þarfir. Ljóst var að
margir fulltrúar höfðu einnig lagt á
sig mikla undirbúningsvinnu og unnu
þeir bestu til verðlauna við ráðstef-
nuslit. Voru þar virtir bandarískir
skólar eins og Yale áberandi sem og
margir frá Venesúela, sem kom á
óvart. Tilgangurinn með slíkum
verðlaunum er hvatning til öflugri
frammistöðu en þau mega þó ekki
verða þess valdandi að allir tali og
enginn hlusti. Minnumst þess að til-
gangur SÞ er að hver hlusti á annan
og sýni framandi fólki skilning.
Þannig þótti óviðeigandi þegar
ónefndur fulltrúi bað útlendinga um
að halda erlendum hreim í lágmarki.
Annað sem olli vonbrigðum var hve
illa hinn virti Brown-háskóli stóð sig
sem Ísland; með tilliti til þess að
langflestir sýndu mikinn áhuga og
vilja.
Það mætti taka hér fram að áð-
urnefndir litlir kallar og kellingar
voru vissulega algeng sjón, en þó var
andrúmsloftið yfirleitt afslappað og
engum gert að skipta um föt eins og
hótað hafði verið í leiðbeiningum!
Enda má spyrja sig hvort dragtir og
jakkaföt með traustvekjandi bláum
bindum séu endilega forsenda árang-
ursríkra samningaviðræðna. Sam-
einuðu þjóðirnar hafa oft legið undir
ámæli fyrir óþarfa formlegheit, skrif-
finnsku og reglugerðir. Í þessu tilviki
virtust reglurnar þó stuðla að skil-
virkum fundahöldum. Ýmist var tal-
að skv. mælendaskrá eða dagskráin
brotin upp og ákveðin atriði rædd í
fyrirframgefinn tíma. Þá komu menn
annaðhvort í pontu í stuttan tíma í
senn eða ræddu málin óformlega í
blokkum. Þetta skipulag gaf mönn-
um visst frjálsræði og tryggði að
hitamál hvers augnabliks væru yfir-
leitt tekin fyrir strax. Þátttakendur
komu ferskir og kappsfullir inn í
vinnuna og á stuttum tíma var miklu
afkastað. Til að létta alvarlegt and-
rúmsloft gátu menn jafnvel gantast
(sbr. þegar fulltrúi Vatíkansins
skammaði fólk fyrir að vera ekki í
kirkju á sunnudagsmorgni!). Þegar á
þetta mót er litið í heild má því
skammlaust óska sér að starf Sam-
einuðu þjóðanna í raun sé innt af
hendi á svipaða vegu.
Framtíðin
Hlutverk Sameinuðu þjóðanna og
alþjóðasamstarfs í heiminum fer tví-
mælalaust vaxandi. Það hlýtur því að
vera nauðsynlegt að hver þjóð búi yf-
ir hæfum einstaklingum og upplýst-
um almenningi um alþjóðamál. Upp-
bygging á grasrótarstarfi eins og því
sem felst í MUN er mikilvæg varða á
þeirri leið. Nú þegar hefur komið
fram að Íslendingar hyggjast auka
þátttöku sína innan SÞ, m.a. með því
að sækja um aðild að Öryggisráðinu
árið 2009–10. Einnig stendur til að
halda „IceMUN“ hér á landi nú í
október, sem verður að teljast
fagnaðarefni. Nánari upplýsingar má
finna á slóðinni
www.felagsameinuduthjodanna.is
Vissulega má margt betur fara
innan hinna Sameinuðu þjóða, því
getur enginn neitað. En hafa ber í
huga að þær endurspegla ástand og
valdajafnvægi heimsins eins og hann
er. Þessi stofnun er sú eina sinnar
tegundar og mikilvægt að leggja
rækt við hana til að skapa betra sam-
starf og frið þjóða á milli.
Höfundur er stúdent frá Mennta-
skólanum í Hamrahlíð.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. JÚNÍ 2003 41
Í SKÝRSLU um gildi hálendissvæða
fyrir ferðaþjónustu og útivist til 2020
er bent á vannýtta möguleika á fimm
ákveðnum svæðum og settar fram
hugmyndir um uppbyggingu á svæð-
unum. Þannig er bent á að auka megi
umfang fljótasiglinga í Skagafirði,
nýta megi betur hið framandi svæði
norðan Vatnajökuls til markaðssetn-
ingar, nýta megi sérstöðu dýralífs
norðaustan Vatnajökuls og benda
megi á fleiri hringleiðir um Torfajök-
ulssvæðið fyrir göngufólk eða á vel
útbúnum farartækjum.
Rögnvaldur Guðmundsson hjá
Rannsóknum og ráðgjöf ferðaþjón-
ustunnar vann skýrsluna ásamt
starfshópi. Er hún gerð í tengslum
við rammaáætlun um nýtingu vatns-
afls og jarðvarma þar sem talið er að
taka þurfi tillit til hagsmuna og
möguleika ferðaþjónustunnar.
Svæðin fimm sem skoðuð voru sér-
staklega eru vatnasvæði Austari- og
Vestari-Jökulsár í Skagafirði og
norðan Hofsjökuls, svæðið norðan
Vatnajökuls frá Öskju að upptökum
Kreppu, Þríhyrningsfjallgarði og
Möðrudalsfjöllum, svæðið norðaust-
an vatnajökuls frá áðurnefndum
mörkum í vestri og að Lónsöræfum,
Síðuvatnasvæði og nágrenni, þ.e. frá
Eldgjá í vestri að Skeiðarárjökli í
austri og Torfajökulssvæði og ná-
grenni, frá Heklu í vestri að Eldgjá.
Hringleið um Skagafjarðardali
Um vatnasvæði jökulsánna í
Skagafirði segir að farþegum í fljóta-
siglingum hafi fjölgað úr 200 gestum
árið 1994 í um 5 þúsund árið 2001.
Bein velta af fljótasiglingum hafi þá
verið um 25 milljónir sem skili sér að
miklu leyti til heimamanna. Austari-
og Vestari-Jökulsár bjóði uppá hag-
kvæmustu útgerðina í þessum efn-
um hvað varði akstur, aðstöðu, ör-
yggi og rekstrartímabil. Þá er lagt til
varðandi þetta svæði að byggt verði
upp svonefnt jaðarsetur innst í
Skagafjarðardölum og vegir báðum
megin ár tengdir saman og opnuð
með því hringleið um Skagafjarðar-
dali. Einnig er lagt til að vegurinn
milli Skagafjarðar og Sprengisands-
leiðar verði gerður fólksbílafær og
að kannaðir verði kostir þess að
leggja jeppaveg milli Skagfirðinga-
vegar og Kjalvegar. Talið er að um
19 þúsund manns hafi ferðast um
svæðið 2001.
Um svæðið norðan Vatnajökuls
segir að einangrun þess ætti að geta
ýtt undir markaðssetningu þess sem
framandi svæðis. Er bent á að ann-
ars vegar muni ferðast um svæðið
kröfuharðir náttúruskoðendur, bæði
gangandi og akandi, sem sætti sig
við tjöld og fjallaskála og hins vegar
dagsferðalangar sem fari akandi um
svæðið og því séu þokkalegar hring-
leiðir æskilegar. Þá er bent á að
menningarauður svæðisins, saga og
minjar svo og Mývatnssveitar sé
vannýtt auðlind. Um 29 þúsund
manns fóru um þetta svæði árið
2001.
Fleiri geta ferðast norðaustan
Vatnajökuls
Svæðið norðaustan Vatnajökuls er
talið tiltölulega lítið nýtt af ferða-
þjónustunni en talið er að árið 2001
hafi um 20 þúsund ferðamenn farið
um svæðið. Talinn er góður mögu-
leiki á því að auka hlut ferðamanna
sem fara um Hérað og Austfirði á
Snæfellssvæðinu og víðar, ferða-
manna sem færu um í dagsferðum en
keyptu þjónustu mikið til á láglendi.
Bent er á að aðgengi að Vatnajökli á
mótum Eyjabakkajökuls og Brúar-
jökuls sé eitt hið besta af jöklum á
öllu landinu. Talið er æskilegt að
sem flestir komist á staðinn og því
lagt til að þangað verði lagður
þokkalega fólksbílafær vegur. Mætti
með slíkri leið selja skipulagðar
dagsferðir á jeppum frá Egilsstöð-
um, yfir stærsta jökul í Evrópu og til
Hornafjarðar og öfugt. Gæti slíkur
möguleiki einnig styrkt flugleiðirnar
milli Reykjavíkur og Hafnar og Eg-
ilsstaða. Er nefnt sem dæmi að
myndu fimm sérbúnir jeppar vera í
reglulegum ferðum yfir jökulinn að
sumarlagi myndi það auka veltu í
gistingu á Höfn og Egilsstöðum um
tugi milljóna.
Lengri sumarvertíð á Síðuvatna-
svæðinu
Um 45 þúsund manns ferðuðust
um Síðuvatnasvæðið árið 2001. Talið
er að með uppbyggingu á svæðinu
megi búast við að árið 2020 geti um
100 þúsund gestir farið um svæðið og
að um helmingurinn verði innlendir
ferðamenn. Á þessu svæði er m.a. að
finna Eldgjá og Lakagíga og mætti
nefna svæðið hálendi Skaftárhrepps.
Sérstaða svæðisins er talin vera í
hamfarasögu sem tengist eldvirkni
þess og minnt er á að Grímsvötn, ein
virkasta eldstöð landsins um þessar
mundir, eru í jaðri svæðisins. Talið
er að möguleiki sé á lengri sumar-
vertíð á þessum slóðum en annars
staðar á hálendinu og unnt að fara
víða um svæðið á fólksbílum. Bent er
á að nýta megi menningu og sögu
svæðisins í ferðaþjónustunni. Talið
er æskilegt að svæðið frá Lakagíg-
um og að Skaftafelli falli eins og
Lakagígar undir fyrirhugaðan
Vatnajökulsþjóðgarð. Þá er einn
framtíðarmöguleiki ferðaþjónustu í
Skaftárhreppi talinn felast í fjöru-
ferðum á hafnlausa ströndina þar
sem jökulár falla til sjávar. „Skoð-
unarferðir á þessar slóðir þar sem
ótal sagnir eru til um skipsströnd og
sjósókn fyrr á öldum gætu öðlast
vinsældir auk þess sem fuglalíf er
þar talsvert fjölbreytt og selur víða.
Ströndin þolir yfirleitt vel mikinn
ágang ferðamanna en þó þarf að fara
þar um með gát á kæpingartíma
sela. Þannig geta hálendið og strönd-
in spilað saman í framtíðarþróun
ferðaþjónustu í Skaftárhreppi,“ seg-
ir m.a. í skýrslunni. Síðuvatnasvæðið
er talið aðlaðandi til vetrarferða af
hvaða tagi sem vera skal ef snjóalög
eru næg. Lagt er til að komið verði
upp meiri gistiaðstöðu í Hólaskjóli
og stefna beri þar að hálfs árs nýt-
ingu. Lagt er til að vegur að
Langasjó verði gerður fólksbílafær
að sumarlagi og að vegurinn um
Fjallabaksleið nyrðri verði lagaður
og áfram fólksbílafær. Mælt er með
því að Fjallabaksleið syðri verði hins
vegar ekki breytt og hún ekki gerð
fólksbílafær.
Þrefalt fleiri um Torfajökulssvæðið
2020
Torfajökulssvæðið er talið hafa
verið vinsælast meðal hálendissvæð-
anna fimm árið 2001, um það fóru um
125 þúsund manns en undir það falla
bæði Landmannalaugar og Þórs-
mörk. Í skýrslunni kemur fram að
miðað við allt að eina milljón er-
lendra ferðamanna til Íslands árið
2020 megi gera ráð fyrir að um þetta
svæði fari þá um 200 þúsund erlendir
ferðamenn og 75 til 80 þúsund Ís-
lendingar. „Margt þarf þó að gera til
að svæðið geti tekið við öllum þess-
um fjölda fólks og þær framkvæmdir
krefjast umtalsverðs fjármagns,“
segir í skýrslunni.
Lagt er til að jaðarsetur svæðisins
verði í Þjórsárdal eða nágrenni
Galtalækjar en á jaðarsetri er gert
ráð fyrir gistimöguleikum og
fræðslustarfi. Myndi það þjóna
ferðamönnum á leið á Sprengisand
eða Fjallabaksleið nyrðri. Ekki er
gert ráð fyrir að vegum um svæðið
verði fjölgað en lagt til að aðgengi
verði bætt á nokkrum stöðum, m.a.
við Heklu. Segir þar að nýr vegur
austan eldfjallsins hafi verið til skoð-
unar undanfarin ár og að meta þurfi
umhverfisáhrif hans.
Eins og á öðrum svæðum voru af-
þreyingar- og útivistarmöguleikar
svæðisins skoðaðir. Talið er að af 22
möguleikum á því sviði geti 13 átt
mikla framtíð fyrir sér. Eru það m.a.
ljósmyndun, náttúruböð, gönguferð-
ir, jarðfræðiskoðun, hestaferðir og
ýmis afþreying tengd sögu og minj-
um svæðisins.
Ýmsar hugmyndir um möguleika í ferðaþjónustu á nokkrum hálendissvæðum
Auka má fljótasiglingar
og nýta sérstöðu dýralífs
Morgunblaðið/RAX
Ýmsir möguleikar eru taldir á eflingu ferðaþjónustu á hálendinu. Er jafnframt talin þörf á nokkurri uppbyggingu. Hér er hollenskur hjólreiðamaður, Nel van den Ho-
ek, á Fjallabaksleið nyrðri og Mýrdalsjökull í baksýn.
Í skýrslu um nýtingu fimm hálendissvæða í framtíðinni
kemur fram að ýmis uppbygging þurfi að fara fram þar til
að taka við auknum fjölda ferðamanna. Jóhannes Tóm-
asson dregur fram nokkur þessara atriða.
joto@mbl.is