Morgunblaðið - 30.06.2003, Qupperneq 5

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 30. JÚNÍ 2003 5
HAGSTÆTT VERÐ
RAFSTÖÐVAR
m/HONDA MÓTOR
www.markid.is • Sími: 553 5320 • Ármúla 40
H
ön
nu
n:
G
un
na
r
S
te
in
þ
ór
ss
on
/
M
ar
ki
ð
/
06
. 2
00
3
Mikið úrval af reiðhjóla-
hjálmum,
barna og fullorðins,
einföld stilling.
CE merktir og íslenskur
leiðarvísir.
Verð frá kr. 2.200 barna
og 2.900 fullorðins
Barnastólar
Verð frá
kr. 7.410 stgr.
Hjólin eru afhent tilbúin til notkunar,
samsett og stillt á fullkomnu
reiðhjólaverkstæði. Ábyrgð og frí
upphersla eftir einn mánuð.
Vandið valið og verslið í sérverslun.
5% staðgreiðslu afsláttur. Upplýsingar
um raðgreiðslur veittar í versluninni
BOSTON 26“
21 gíra dömuhjól með þægilegum Shimano gírum,
háu stillanlegu stýri með körfu
og breiðum dömuhnakk
með dempara.
Verð aðeins
kr. 26.505
stgr.
WINDSOR 26”
3 gíra með fótbremsu,
Klassiskt dömuhjól
með háu stillanlegu stýri
með körfu
og breiðum
hnakk með
dempara.
Verð kr.
25.555
stgr.
BOSTON 26”
21 gíra
Shimano Easy-
Fire herrahjól
með háu
stillanlegu stýri
og mjúkum
hnakk með
dempara
Verð aðeins
kr. 26.505 stgr.
WINDERMERE 28”
Ekta dömuhjól, létt með
ál stelli, hátt stillanlegt
stýri og breiður
hnakkur
með dempara.
21 gíra eða 3 gíra
með fótbremsu,
verð kr. 32.775 stgr.
APOLLO 26”
21 gíra demparahjól
á mjög góðu verði.
Shimano gírar,
V-bremsur
og álgjarðir.
Verð aðeins
kr. 25.555 stgr.
Frábær fjallahjól
Alls konar
útfærslur,
verð frá
kr 25.555 til
293.550 stgr.
REFSINGAR fyrir manndráp hér-
lendis þyngdust á tímabilinu 1991
til 2000 og voru að meðaltali 13 ára
og 5 mánaða fangelsi en voru væg-
ari 20 árin þar á undan, eða 11 ára
fangelsi. Annað hvert manndráp
hérlendis er framið innan veggja
heimilisins og eggvopn er algeng-
asta morðvopn í íslenskum mann-
drápsmálum. Þetta er meðal þess
sem fram kemur í rannsóknarritinu
Ákvörðun refsingar eftir Sigurð
Tómas Magnússon, dómara við
Héraðdsóm Reykjavíkur, og dr.
Hildigunni Ólafsdóttur afbrota-
fræðing. Ritið kom nýlega út hjá
Bókaútgáfu Orators.
Í ritinu er greint frá niðurstöðum
rannsóknar á refsiákvörðunum
Hæstaréttar vegna manndrápa,
rána og líkamsmeiðinga á síðari
helmingi 20. aldar og refsiákvörð-
unum héraðsdómstóla í sömu
brotaflokkum árin 1993 til 2000.
Til rannsóknar voru þrjú tímabil
þar sem mál voru dæmd í Hæsta-
rétti, þ.e. 1951 til 1970, 1971 til 1990
og 1991 til 2000. Höfundar komast
m.a. að þeirri niðurstöðu að refs-
ingar fyrir alvarlegar líkamsárásir
þyngdust á tímabilinu 1971 til 1990
en urðu mildari fyrir önnur ofbeld-
isbrot. Meginskýringin á þyngri
refsingum á umræddu tímabili er
einkum sú að þá voru til umfjöll-
unar í Hæstarétti tiltölulega marg-
ar alvarlega líkamsárásir sem bani
hlaust af. Refsingar fyrir manndráp
á þessu tímabili urðu vægari en
þyngdust aftur til fyrra horfs á
tímabilinu 1991 til 2000. Líkleg
skýring á vægari meðalrefsingu
milli 1971 og 1990 er sú að hlutfalls-
lega fleiri ungir afbrotamenn áttu
þá hlut að máli en á næsta tímabili,
1991 til 2000.
Flest manndráp á árunum
1971 til 1990
49 manns voru ákærðir hérlendis
fyrir manndráp frá 1951 til 2000 og
34 þeirra var refsað, þar af þrem
konum. Langflestir voru ákærðir á
árunum 1971 til 1990 eða 31 og fékk
21 þeirra dóm. Fæstir þeirra, eða
fjórir, fengu þó 16 ára fangelsi, en á
árunum 1991 til 2000 þyngdust
refsingar með því að fimm af sjö
sakborningum fengu 16 ára fang-
elsi og hinir minna. Á öllu tíma-
bilinu 1951 til 2000 dæmdi Hæsti-
réttur 13 manns í 16 ára fangelsi og
22 sakborninga í 12 ára fangelsi eða
meira.
Höfundar vekja athygli á því
hversu hátt hlutfall manndrápa er
framið með eggvopnum, eða um
44% yfir allt rannsóknatímabilið. Á
árunum 1991 til 2000 var hlutfallið
enn hærra, eða 71%. Skotvopn voru
lítið notuð eða í 17% tilvika yfir allt
tímabilið.
Höfundar komast m.a. að því við
skoðun á refsiákvörðunum í öllum
tegundum ofbeldisbrotamála að af-
brotamaður og fórnarlambið þekkj-
ast yfirleitt ekki eða lítillega. Þá
var meirihluti brotamanna undir
áhrifum áfengis eða annarra vímu-
efna þegar brotið var framið.
Meðalaldur sakfelldra á öllu
rannsóknartímabilinu var 27 til 28
ár og hefur haldist óbreyttur allt
tímabilið. Í hópi dæmdra hefur
hlutfall hinna yngstu (15 til 19 ára)
hækkað.
Refsingar fyrir rán mildast
Hvað snertir rán, hafa refsingar
fyrir þau mildast á rannsóknar-
tímabilinu og skilorðsbundin refs-
ing er algengari en áður. Lækkandi
meðalaldur brotamanna er talinn
hafa nokkur áhrif á lækkandi refs-
ingar. Þá getur það haft sitt að
segja að minna er um að miklu of-
beldi sé beitt við rán, en ógnun með
hnífi er hins vegar algengari. Þá
kunna breytt viðhorf til hættu og
tjóns af ránum að vera ein skýring
á vægari refsingum að mati höf-
unda.
Refsiákvarðanir sýna að rán í
verslunum og söluturnum hafa
færst í vöxt en dregið hefur úr rán-
um á heimilum fólks. Flest voru
ránin lítið undirbúin og lítil verð-
mæti tekin.
Mest um dóma vegna
líkamsárása 1998 til 2000
Fram kemur að meðalaldur
brotamanna hefur lækkað og hlut-
fall kvenna var lægra en í öðrum
brotaflokkum. Hafa brotamenn oft-
ast verið virkir í annarri brotastarf-
semi.
Í umfjöllun höfunda um meiri-
háttar líkamsárásir kemur m.a.
fram að dómum fyrir slík brot hef-
ur fjölgað á öllu tímabilinu. Dómum
fjölgaði í héraði frá 1993 til 2000,
mest á árunum 1998 til 2000. Al-
gengast var að fórnarlömbin væru
kýld, barin og sparkað í þau. Nef-,
tann- eða kjálkabrot voru algeng-
ustu afleiðingar líkamsárása og í
langflestum tilvikum var brota-
maður einn að verki. Fram kemur
að tilefnislausum árásum hafi ekki
fjölgað hlutfallslega. Þannig voru
þær 26,3% frá 1951 til 1970 og
16,7% frá 1971 til 1990. Frá 1991 til
2000 var hlutfallið 25,5%. Höfundar
segja að þar sem hlutfallslega hafi
verið sjaldnar vísað til þess að um
tilefnislausa árás hafi verið að ræða
á tímabilinu 1971 til 1990 miðað við
önnur tímabil, verði þyngri refsing-
ar á því tímabili ekki skýrðar með
hliðsjón af þessari ólögfestu refsi-
ákvörðunarástæðu. Segja höfundar
að við næstu endurskoðun á al-
mennum hegningarlögum sé rétt að
huga að því að lögfesta þessa refsi-
ákvörðunarástæðu.
Rannsókn á refsingum vegna manndrápa og líkamsmeiðinga 1951 til 2000
Refsingar fyrir manndráp
þyngdust síðasta áratuginn
Morgunblaðið/Júlíus
Frá vettvangsrannsókn manndrápsmáls í Reykjavík á síðasta ári.
34 dæmdir
fyrir manndráp
á 50 árum
NÝ stofnun á sviði orkurannsókna,
Íslenskar orkurannsóknir, tekur til
starfa á morgun en þá taka einnig ný
lög um Orkustofnun gildi. Fram til
þessa hafa orkurannsóknir farið fram
á rannsóknarsviði Orkustofnunar en
tæplega helmingur starfsliðs og veltu
stofnunarinnar hefur verið á því sviði.
Nýja stofnunin mun taka við þeirri
starfsemi og starfsfólki sviðsins.
Ástæðan fyrir þessum breytingum
er sú að með nýjum raforkulögum,
sem einnig taka gildi á morgun, fær
Orkustofnun aukið stjórnsýsluhlut-
verk en stofnuninni er meðal annars
falið að annast eftirlit með sérleyfis-
þáttum raforkugeirans, flutningi og
deifingu. Það þykir ekki samrýmast
þeirri ráðgjafar- og rannsóknarþjón-
ustu sem hún hefur til þessa sinnt.
Orkurannsóknir Íslands munu
veita alhliða rannsóknar- og ráðgjaf-
arþjónustu á sviði orkumála, náttúru-
farsrannsókna og auðlindamála, eink-
um þó á sviði jarðfræða og
jarðhitafræða. Hjá stofnuninni munu
starfa um 50 manns og hefur Ólafur
G. Flóvenz verið ráðinn forstjóri en
Þorkell Helgason orkumálastjóri
verður áfram forstöðumaður Orku-
stofnunar.
Ný lög um Orkustofnun
taka gildi á morgun
Ný stofnun
í orkurann-
sóknum
www.nowfoods.com