Morgunblaðið - 30.06.2003, Síða 12

ERLENT
12 MÁNUDAGUR 30. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
TALSMAÐUR Ísraelsstjórnar
sakaði í gær BBC, breska ríkisút-
varpið, um andgyðinglegan áróður
líkan þeim, sem
stundaður var í
Þýskalandi nas-
ismans. Var til-
efnið sjónvarps-
þáttur þar sem
fullyrt var, að
Ísraelar ættu
mikið af kjarn-
orku- og efna-
vopnum.
Daniel Seaman, blaðafulltrúi
Ísraelsstjórnar, sagði, að BBC-
þátturinn, „Leynivopn Ísraela“,
væri aðeins síðasti BBC-þátturinn
af mörgum þar sem efast væri um
tilverurétt Ísraelsríkis. Hann vildi
hins vegar ekki tjá sig um fréttir
þess efnis, að Ísraelsstjórn hygðist
beita BBC einhverjum refsiað-
gerðum. Talsmaður BBC sagði, að
staðið væri við allt, sem í þættinum
hefði komið fram.
Þátturinn var sýndur í Bretlandi
í mars en í kapalsjónvarpi í Ísrael
síðastliðið laugardagskvöld. Þar er
það haft eftir mörgum sérfræðing-
um, að Ísraelar ráði yfir „sjötta
stærsta kjarnorkuvopnabúri í
heimi að því er tekur til skamm-
drægra vopna og eiga að auki með-
aldrægar kjarnorkuflaugar, sem
unnt er að skjóta af láði eða legi og
frá flugvélum“.
Í þættinum segir einnig, að Ísr-
aelar eigi lífefna- og efnavopn og
hafi notað óþekkt gas gegn Palest-
ínumönnum á Gaza í febrúar 2001.
Þá voru 180 menn fluttir á sjúkra-
hús með mikil uppköst. Ísraelar
neituðu þá að hafa notað eiturgas.
„Þessi áróður er gyðingahatur af
verstu sort,“ sagði Seaman, „og
minnir helst á Der Stürmer.“ Það
blað var gefið út í Þýskalandi á tím-
um nasista og birti ofstækisfullan
andgyðinglegan áróður.
BBC gert lífið leitt
The Jerusalem Post sagði í gær,
að Ísraelsstjórn hygðist takmarka
vegabréfsáritanir fyrir starfsmenn
BBC, banna embættismönnum að
ræða við stöðina og gera starfs-
mönnum hennar með öðrum hætti
lífið leitt. Vildi Seaman ekkert um
þetta segja en gaf þó í skyn, að eitt-
hvað yrði aðhafst.
Almennt er talið, að Ísraelar ráði
yfir kjarnavopnum en yfirlýsingar
stjórnvalda eru mjög loðnar. Þau
hafa þó sagt, að þau ætluðu ekki að
verða fyrst ríkja í Miðaustur-
löndum til að koma sér upp slíkum
vopnum. Ísraelar hafa hins vegar
neitað að undirrita samninginn um
bann við útbreiðslu kjarnavopna
vegna þess, að þeir vilja ekki sætta
sig við alþjóðlegt eftirlit.
Mordechai Vanunu, fyrrverandi
tæknimaður í Dimona-kjarnorku-
verinu í Ísrael, gaf dagblaði í Lond-
on upplýsingar um kjarnorkuvopn
þar 1986 en Ísraelar höfðu hendur í
hári hans og nú afplánar hann 18
ára fangelsisdóm fyrir njósnir og
drottinsvik.
Ekki fyrsta sennan
Áður hefur kastast í kekki milli
BBC og ísraelskra stjórnvalda.
Þau mótmæltu harðlega þætti,
sem sýndur var í júní 2001, en þar
sögðu ýmsir sérfræðingar í lögum,
að dæma ætti Ariel Sharon, for-
sætisráðherra Ísraels, fyrir að
hafa ekki komið í veg fyrir blóð-
baðið í palestínsku flóttamanna-
búðunum Sabra og Chatilla í Líb-
anon 1982 en þá voru mörg
hundruð Palestínumanna, karla,
kvenna og barna, myrt með köldu
blóði.
Nokkru áður höfðu Ísraelar ráð-
ist inn í Líbanon og réðu þar öllu er
morðin voru framin. Stóðu að þeim
kristnir falangistar, bandamenn
Ísraela. Niðurstaða ísraelsks dóm-
stóls var sú, að Sharon bæri óbeina
ábyrgð á morðunum og því neydd-
ist hann til að segja af sér sem
varnarmálaráðherra.
Ísraelsstjórn sakar
BBC um nasistaáróður
Fullyrt í sjónvarpsþætti að Ísraelar eigi kjarnavopn
Jerúsalem. AP.
Ariel Sharon
FJÓRAR af átta 25 m háum skraut-
súlum úr tré, sem hver vegur um
þrjú tonn, sjást hér á ráðhústorgi
suður-ítalska bæjarins Nola í gær, á
Hátíð heilags Paolinos. Tuttugu
manns dansa og syngja uppi á
grunnpalli hverrar súlu, en 140
manns bera hana. Í nær 1400 ár
hefur björgunar bæjarins undan
innrás Tyrkja verið minnzt í lok
júní. Hefðin fyrir smíði skrautsúln-
anna hófst fyrir um 200 árum.
Reuters
Súludans á Ítalíu
BRESKA og bandaríska ríkisstjórn-
in horfðu vísvitandi framhjá upplýs-
ingum um, að gögn um tilraunir
Íraka til að kaupa úran í Níger, væru
fölsuð. Kom þetta fram í The Indep-
endent on Sunday í gær og er haft
eftir Bandaríkjamanni, fyrrverandi
sendiherra og starfsmanni CIA,
bandarísku leyniþjónustunnar.
Í skýrslu, sem breska stjórnin
lagði fram í september 2002 um ger-
eyðingarvopn Íraka, var því haldið
fram, að Íraksstjórn hefði reynt að
kaupa mikið af úrani frá Níger í Afr-
íku. Heimildamaður blaðsins, sem
vill leyna nafni sínu enn um sinn,
segist aftur á móti hafa skýrt frá því
hálfu ári áður, að gögnin um úran-
kaupin væru fölsuð.
„Skýrsla mín um þetta var alveg
afdráttarlaus,“ segir heimildamað-
urinn en að sögn blaðsins sat hann í
þjóðaröryggisráði Bandaríkjanna í
forsetatíð Bills Clintons.
Pólitískar ástæður?
Maðurinn segist hafa hvatt CIA til
að kanna hvort breska skýrslan væri
byggð á fölsuðu skjölunum og ef svo
væri að láta þá bresk stjórnvöld og
breskan almenning af fölsuninni
vita. Það hefði þó ekki verið gert svo
hann vissi. „En með það í huga hvað
samstarf ríkjanna er náið, svo ekki
sé minnst á, að við vorum að fara í
stríð vegna gereyðingarvopna, þá
get ég ekki trúað því, að upplýsing-
um af þessu tagi hafi verið haldið
leyndum,“ er haft eftir heimilda-
manninum. Er hann var spurður
hvort pólitískar ástæður kynnu að
hafa valdið því að ekki var á hann
hlustað, svaraði hann: „Það liggur
nærri að draga þá ályktun.“
Hann segir, að skjölin hafi verið
með falsaðri undirskrift forseta Níg-
ers. Alþjóðakjarnorkumálastofnunin
komst einnig að því síðar, að skjölin
væru fölsuð.
Úrankaup Íraka í Níger
Lengi vitað
að skjölin
voru fölsuð
London. AFP.
EKKERT stríð, sem háð hefur verið
í heiminum frá því heimsstyrjöldinni
síðari lauk, hefur kostað jafn mörg
mannslíf og átökin í Kongó. Þau hafa
staðið síðastliðin fimm ár og þær töl-
ur, sem nefndar eru um mannfallið,
að vísu mjög ónákvæmar, eru frá um
tveimur milljónum og upp 4,7 millj-
ónir. Ef miðað er við lægri töluna
jafngildir hún því, að í 666 daga sam-
fleytt hafi jafn margir látist í Kongó
dag hvern og í hryðjuverkunum í
Bandaríkjunum 11. september 2001.
Í átökunum í Kongó er ekki notast
við gereyðingarvopn, heldur hafa
fórnarlömb átakanna fallið eitt af
öðru. Flestir af völdum sjúkdóma,
sem blossa upp í stríði sem þessu, en
aðrir hafa fallið í átökum þar sem
notast er við boga og örvar, sveðjur
og riffla og undanfarið hafa hand-
sprengjur valdið mestum usla.
Mörg fórnarlambanna eru munað-
arlaus börn, sum yngri en tíu ára,
sem ekki hafa átt annars kost en að
slást í lið með stríðandi fylkingum.
Þrátt fyrir mörg vopnahlé, sem
miðuðu að því að binda enda á ætt-
bálkaerjur og átök uppreisnar-
flokka, varð stríðið enn miskunnar-
lausara seint á árinu 2002 og
snemma árs 2003 í austur- og norð-
austurhluta Kongó.
Áhugaleysi alþjóða-
samfélagsins
Hörmungarnar í Kongó hafa ekki
hreyft mikið við alþjóðasamfélaginu
hingað til en líklega væri annað uppi
á teningnum ef landið þætti hern-
aðarlega mikilvægt valdamiklum
ríkjum á borð við Bandaríkin.
Scott Pegg, fræðimaður sem berst
fyrir málefnum Afríku, sagði í viðtali
við AP-fréttastofuna, að ástandið
minnti sig á aðstæðurnar seint á síð-
ustu öld þegar athygli heimsbyggð-
arinnar beindist að stríðinu í Bosníu
á meðan stríðið í Angóla, einhver
mannskæðustu átök,sem átt hafa sér
stað í heiminum, fóru nánast framhjá
henni. „Stríðið í Kongó er það versta,
viðbjóðslegasta og blóðugasta í
heimi, það er engin spurning. At-
hyglin, sem það hefur fengið, er hins
vegar hverfandi,“ segir hann.
Það var aðeins nýverið, að átökin í
Kongó vöktu utanaðkomandi at-
hygli. Snemma í júní heimilaði ör-
yggisráð Sameinuðu þjóðanna (SÞ)
að alþjóðlegt herlið undir franskri
stjórn yrði sent til Bunia, höfuðstað-
ar Itunia-héraðs í NA-Kongó.
Hefur herliðið leyfi til að beita
vopnum til að verja óbreytta borgara
í vargöldinni sem þar ríkir og verður
fullmannað um 1.500 manns. Það eru
aðildarríki Evrópusambandsins
(ESB), sem leggja til mannskap í
verkefnið, og Frakkar mest eða
helming liðsins. Það hefur hins vegar
einungis umboð til að starfa í hér-
aðinu fram til 1. september en þá er
fyrirhugað að liðsafli SÞ frá
Bangladesh taki við. Sameinuðu
þjóðirnar brugðust við með þessum
hætti eftir að minnst 400 manns féllu
í átökum um yfirráð yfir Bunia í maí.
Þá náði 750 manna gæslulið SÞ, sem
hefur verið í borginni frá því í apríl,
ekki að róa ástandið enda hefur það
aðeins heimild til að beita vopnum í
sjálfsvörn.
Í Bunia, líkt og víðar í Kongó, hafa
bardagar blossað upp vegna erja
ættbálka um gull og aðrar auðlindir
auk þess sem afskipti nágrannaríkja,
bein og óbein, hafa virkað eins og ol-
ía á eld. Síðustu vikur hafa íbúar It-
unia-héraðs og fulltrúar kirkjunnar
sagt ástandið vera orðið þannig, að
mannát sé orðið útbreitt meðal stríð-
andi fylkinga. Að mati Alþjóðlegs
samstarfshóps um hættuástand (Int-
ernational Crisis Group), hóps, sem
hefur eftirlit með átökum um heim
allan, er aðeins hægt að koma á var-
anlegum friði í Kongó með umfangs-
mikilli íhlutun SÞ.
Bandaríkjastjórn forðast
afskipti af átökum í Afríku
Bandaríkin hafa reynst treg til að
hafa afskipti af deilum í Afríku auk
þess sem hernaðarúrræði Banda-
ríkjamanna eru nánast fullnýtt í
Írak, Afganistan og víðar. Þar að
auki drógu Bandaríkin úr íhlutun í
álfunni er 18 bandarískir hermenn
voru myrtir í Sómalíu í október 1993.
Enginn Bandaríkjamaður er þátt-
takandi í alþjóðlega herliðinu sem nú
starfar í Kongó.
Baráttan við alnæmi er orðið aðal-
áherslumál Bandaríkjastjórnar í
mannúðarmálum. Þannig hefur
George Bush Bandaríkjaforseti ný-
verið undirritað lög þar sem gert er
ráð fyrir að framlag Bandaríkjanna
til baráttunnar gegn alnæmi í heim-
inum þrefaldist og verði 15 milljarð-
ar dollara næstu fimm árin.
Íbúar Kongó eru um 50 milljónir,
landið er auðugt af ýmsum efnum, þ.
á m. gulli, kopar, demöntum og
úrani. Það er heldur stærra en
Grænland að flatarmáli, var lengi
belgísk nýlenda en hlaut sjálfstæði
1960. Síðan hafa borgarastyrjaldir
og spilling einkennt sögu landsins. .
Mannskæðasta stríð frá
síðari heimsstyrjöld
Minnst tvær milljónir manna sagðar
hafa fallið í borgarastríðinu í Kongó
Washington. AP.
Reuters
Milljónir manna eru fallnar og enn fleiri á flótta og vergangi vegna átak-
anna í Lýðveldinu Kongó. Þetta fólk er að snúa aftur til heimabæjar síns,
Bunia, en þar er nú alþjóðlegt herlið, aðallega franskt, við gæslu.