Pressan - 13.04.1989, Blaðsíða 4

4

lítilrædi
Af kynferðislegri áreitni
Það er mjög í tísku um þessar mundir að
reifa, rannsaka og gaumgæfa, með félags-
vísindalegri aðferð, kynferðislegt atferli nú-
tímamannsins í blíðu og stríðu.
Sú var tíðin að fólki þóttu þessi fræði
heldur einföld. Strákar og stelpur, kallar og
kellingardrógu sig saman og úrþví urðu svo
krakkar sem fólki þótti óumdeilanlega meg-
inforsenda eilífs lífs á jörðinni.
Menn og konurvoru í því dægrin löng að
„stíga í vænginn" eða „gefa undir fótinn“
og, ef ég man rétt, allir í endalausu keleríi
við alla þar til stelpurnar fundu rétta strák-
inn og strákarnir réttu stelpuna.
Þessi endanlegu málalok voru þó ekki í
sjónmáli, hvaðþá þau næðu fram að ganga,
fyrren eftirumtalsverðarþreifingarum allar
trissur.
Stundum var hnappheldan líka hvorki til
frambúðar né fólk sátt við að vera við eina
fjölina fellt og þá hélt mannfólkið áfram að
stíga í vænginn og gefa undir fótinn og at-
ferlið kallað „lauslæti11, eða jafnvel haft um
það Ijótari orð.
Nú er það svo að þegar menn eru að stíga
í vænginn við konur, eða öfugt, þá er það
ekkert sjálfgefið að báðir séu til í tuskið.
Þegar sú staða kemur upp, að annar aðil-
inn erhaldinn girndarlostaen hinn alls ekki,
skapast stundum afar óþægilegt ástand,
sérstaklega fyrir þann sem enga löngun
hefur til samneytis við þann sem lostanum
er haldinn.
Ætli maður kannist ekki við það.
Ég man þó ekki betur en það hafi verið
einsog innbyggt í atferlis- og sálarpró-
grammið hjá okkur sem vorum með kven-
fólk á heilanum í dentíð, að vera ekki að
djöflast í stelpum sem „ekkert vildu með
menn hafa að gera“, einsog það var orðað
uppá dönsku.
Þærvoru — og eru vonandi enn — látnar
í friði.
Þeir sem neyttu aflsmunar, tildæmis í
skjóli valds á vinnustað, voru — og eru von-
andi enn — vægast sagt ekki hátt skrifaðir
fremur en aðrir valdníðingar og fæstir
kærðu sig um að eiga samneyti við þá
„tegund".
Síst af öllu stelpurnar.
Mér svona einsog dettur þetta í hug núna
afþví að uppá síðkastið hefur átt sér stað
merkileg umræða um kynferðislega áreitni
á vinnustöðum.
Þessi umræða er áreiðanlega bæði þörf
og gagnleg, en hefur að mínum dómi orðið
dálítið flókin eftir að farið var að taka á mál-
inu með félagsvísindalegum hætti.
Satt er það að vísu að „vísindin efla alla
dáð“, en stundum hefur mér fundist að
félagsvísindin væru sú grein vísinda, sem
öðru fremur fengist við að flækja einfalda
hluti svo sem flestir fengju djobb við að
greiða úr flækjunni aftur.
Sem eðli málsins samkvæmt aldrei tekst,
í þjóðfélagi sem hefur það að meginmark-
miði að sporna gegn atvinnuleysinu.
Nú hef ég fyrir framan mig vísindalega
könnun á kynferðislegri áreitni á vinnustöð-
um, gerðaaf tveim mætum konum fyrirjafn-
réttisnefnd Reykjavíkur.
Beitt er hinni hávísindalegu aðferð sem í
dag virðist talin vænlegri en aðrar til að
komast að kjarna málsins og leiða endan-
legan sannleika í Ijós.
Skoðanakönnun.
Hringt er í fjölda manns og spurt sem svo:
— Hefur þú orðið fyrir kynferðislegri
áreitni?
Og svörin láta ekki á sér standa.
13% kvennannahafaorðiðfyrirkynferðis-
legri áreitni ávinnustað.
Fóstrur eru áreittar með þessum hætti
meira en aðrar starfsstéttir og kemur það
venjulegu fólki dálítið spánskt fyrir sjónir
því karlmenn eru engir á þeirra vinnustað.
Meginniðurstaðan er sú að eftir því sem
konur eru hærra settar í starfsstéttapíra-
mídanum, þeim mun meiri kynferðislegri
áreitni þurfi þær að sæta.
Þær sem eitthvað eiga undir sér fá bara
engan frið.
Ég hef sagt það áður og segi það enn.
Af öllu því fánýti sem samtíðin hefuruppá
að bjóða er, held ég, ekkert marklausara en
skoðanakannanir.
Auðvitað er það matsatriði hvers og eins
hvað hann eða hún telur kynferðislega
áreitni.
Mergurinn málsinsereinfaldlegasáað ef
kynferðisleg áreitni erekki skilgreind í smá-
atriðum þá getur enginn svarað því hvort
hann hefur orðið fyrir henni.
Mér er nær að halda að allt eðlilegt fólk
hafi orðiðfyrirkynferðislegri áreitni,en mál-
ið er bara það að slík áreitni hættir að vera
áreitni þegar báðir aðilar eru hjartanlega
sammála um að láta til skarar skríða.
Svo mikið ervíst að um fengitímann verð-
ur engin sauðkind fyrir kynferðislegri
áreitni, en guð hjálpi þeim fola sem fer að
gera sig líklegan við meri sem ekki er í
hestalátum.
Vandinn er bara sá að fengitími mann-
skepnunnar er árið um kring, dægrin löng,
og þessvegna ef til vill skiljanlegt að skrif-
stofumenn og forstjórarskuli stundum vera
ruglaðri ávinnustað helduren hrútarnir í stí-
unum um jólaleytið.
Og vafalaust á það sér einfalda og
óvísindalega skýringu að samkvæmt
vísindalegri skoðanakönnun skuli skrif-
stofudömur og einkaritarar sárasjaldan
verða fyrir kynferðislegri áreitni.
Ekki meira um það.
• Aflmikil 12 ventla vél.
• Framdrif.
• Rafmagnsrúður og læsingar og
annar lúxusbúnaður
• Vökvastýri og sjálfskipting m/overdrive
• Hagstætt verð og greiðslukjör
• Allt aó 7 sæti.