Pressan - 02.07.1992, Blaðsíða 46

6
FIMMTUDAGUR PRESSAN 2. JÚLÍ 1992

VESTURLAND
GISTING
Gistihúsib
Gimli
Hellisandi
Sími 93-66825
VERSLUN
Verslunin Bitinn
Reykholti
BENSINSALA
Hreðavatnsskáli
Borgarfirði
Sími 93-50011
VEITINGAR
Hreðavatnsskáli
Borgarfirði
Sími 93-50011
GISTING
Hreðavatnsskáli
Borgarfirði
Sími 93-50011
GISTING
Hótel EDDA
Reykholti
Sími 93-51260
ÞJÓÐSACAN UM KOLBEIN OC
KÖLSKA
Einu sinni var sagt að kölski hefði
veðjað við mann þann er Kolbeinn hét
og nokkrir ætla að hafi verið Kolbeinn
Jöklaskáld. Skyldu þeir báðir sitja hvor
hjá öðrum á Þúfubjargi undir JökJi þeg-
ar brim gengi þar hæst og kveðast á
þannig að kölski gerði fyrri hluta næt-
urinnar fyrri helming vísnanna, en Kol-
beinn skyldi botna hjá honum. Seinni
hluta nætur skyldi kölski botna hjá Kol-
beini, en hann kveða fyrri hluta vísn-
anna, og var það skilið undir smnningi
þessum að hvor þeirra sem ekki gæti
botnað vísu hins skyldi steypast ofan af
bjarginu og vera þaðan í frá í valdi hins.
Þeir tóku sig svo til og settust út á bjarg
eina nótt er tungl óð í skýjum; kveðast
nú á sem ætlað var fyrri hluta nætur og
verður enginn stanz á Kolbeini að
botna vfsur kölska. Svo tekur Kolbeinn
við og kveður upphöfin seinni hluta
næturinnar, og gengur kölska allvel að
slá botninn í hjá honum unz Kolbeinn
tekur hníf upp úr vasa sínum og heldur
honum fyrir framan glymumar á kölska
svo eggina bar við tunglið og segir um
leið:
„Horfðu í þessa egg egg
undirþetta tungl tungl. “
Þá varð kölska orðfall þvf hann fann
ekkert orð íslenzkt sem yrði rímað í
móti tungl og segir því í vandræðum
sínum: „Það er ekki skáldskapur að
tama, Kolbeinn." En Kolbeinn botnar
þegar vísuna og segir:
„Eg steypi þér með legg legg
lið sent hrœrir ungl-ungl. “
En þegar kölski heyrði þetta beið
hann ekki boðanna og steyptist ofan
fyrir bjargið í eina brimölduna þar sem
hún brotnaði, og bauð ekki Kolbeini til
kappkvæða eítir þetta.
(Úr Þjóðsögum Jóns Árnasonar)
Á BÚPUM
Svæðið undir Snæfellsjökli á ysta
hluta Snæfellsness nefnist „undir
Jökli“. Þetta svæði er eitt vinsælasta
útivistarsvæði landsins, enda landslag
fjölbreytt, fjöldi sögufrægra staða auk
sérstæðrar náttúmfegurðar.
Margir ferðalangar koma að Búðum
á leið sinni um nesið. Búðir em á sunn-
anverðu Snæfellsnesi í austurjaðri
Búðahrauns við Búðaós, gegnt Fróðár-
heiði, en um heiðina liggur þjóðvegur-
inn norður yfír Snæfellsnes til Olafs-
víkur.
Á landnámsöld var mikil hafskipa-
höfn á Búðum og tíðar skipakomur frá
útlöndum. Þá nefndist staðurinn Hraun-
höfn, eða Hraunhafnarós. Síðar var gert
út frá Búðum og var þar mikil útgerð
og jafnframt stundaður stórbúskapur.
Búskapur lagðist niður á fjórða áratugi
þessarar aldar. Sumarhótel hefur verið
rekið á Búðum í meira en fjömtíu ár.
Hér verður bent á tvær skemmtilegar
gönguleiðir ffá Búðunt.
Frambúðir
Á Frambúðum versluðu Brimakaup-
menn á 16. öld og síðar varð staðurinn
þekktur fyrir útræði. Frá Búðum er um
þriggja kílómetra gönguleið að Fram-
búðum, með ströndinni. Þetta er
skemmtileg gönguleið því á ströndinni
skiptast á dökkir skuggalegir klettar og
Ijós fjörusandur. Þar em á góðviðris-
dögum hin ákjósanlegustu skilyrði til
að baða sig í sjónum. Á Frambúðum
getur að líta rústir af verbúðum, hlöðn-
um gijótgörðum og fískreitum þar sem
fískurinn var lagður til þerris. Einnig
má þar finna leifar lýsis- og lifrai’gryfja,
þar sem menn geymdu lýsi. Þetta em
holur sem grafnar vom í jörð og var
lifrinni síðan fleygt í þær þegar skortur
var á lýsistunnum.
Búðaklettur
Hin gönguleiðin frá Búðum er um
Búðahraun á Búðaklett sem rís úr
miðju hrauninu nokkum spöl fyrir vest-
an hótelið. Búðahraun, sem rann úr
Búðakletti, er talið vera fimm til átta
þúsund ára gamalt. Hraunið er rnjög úf-
ið og illt yfirferðar, en þrátt fyrir það lá
alfaraleiðin vestur Snæfellsnes þvert yf-
ir það og er gatan nefnd Klettsgata.
Hún er mjög krókótt og þröng. Gangan
á Búðaklett er leikur einn. Gígurinn er
66 metra yfír sjávarmáli. Gróðurfar í
Búðahrauni er afar sérstætt og fjöl-
breytt. Þar er að finna einhveija blóm-
legustu jurtaflóru sem um getur á
gjörvöllu landinu. í djúpum og skjól-
góðum hraunkötlum vaxa meira en 130
tegundir plantna. Þar á meðal em ellefu
af sextán tegundum burkna sem vaxa á
íslandi. Einkenni plantna í Búðahrauni
er hversu stórar þær geta orðið.
EICI SKAL 6RÁTA BJÖRN
BÓNDA
A Rifi á Snæfellsnesi er að finna
stein nokkum, en sagan segir að á hon-
um hafi Englendingar hálshöggvið
Bjöm ríka Þorleifsson hirðstjóra árið
1467. Vígið varð tilefni mikilla eftir-
mála og rekja margir ófrið Dana og
Englendinga 1468, sem stóð í nokkur
ár, til þessa vígs á Rifi á Snæfellsnesi.
Bjöm ríki hirðstjóri, sem kvæntur var
Olöfu, dóttur Lofts ríka, stóð lengi í
stappi við Englendinga. I bók Gunnars
M. Magnúss, Landhelgisbókinni, segir
m.a. um þessa atburði:
- Eftir að Bjöm ríki var orðinn hirð-
stjóri hér, lét hann enska hvergi í ffiði
þarsern hann til spurði um ólöglegar at-
hafnir þeirra. Þau hjón hafa búið á
Skarði á Skarðsströnd. Hið strengilega
bann er Kristján konungur gaf út hið
síðasta ár, og afturköllun verslunarleyfa
handa Englendingum, virðist hafa verk-
að í gagnstæða stefnu. Enskir hafa siglt
hingað eftir sem áður, meðal annarra
hafa á þessu ári komið hingað Englend-
ingar frá Lynn. Bjöm hirðstjóri mælti
þeim á Rifi á Snæfellsnesi. Áttust þcir
þar illt við og féll þar Björn og sjö
menn aðrir með honum, en Þorleifur
sonur hans varð handtekinn, en Ólöf
komst undan með tuttugu menn, og þó
sem nauðulegast, því þeir veittu henni
eftirfor; hún kom til Rauðamels ytra.
Berast hinar hroðalegustu fregnir af
viðureign þessari, sú er ein, að Eng-
lendingar hafi höggvið líkama Bjöms í
stykki og sökkt þeim í sjó. Þetta er haft
eftir Ólöfu konu hans eftir atburðinn:
- Eigi skal gráta Bjöm bónda, heldur
safna liði.
Lét hún síðan leysa út Þorleif son
sinn, en eftir það hefur hún leitað
grimmilegra hefnda; eru nú enskir
hvergi óhultir fyrir henni og hennar
mönnum. Hefur hún látið drepa þá,
hvar sem þeir hafa náðst, en vestur á
Isafirði hefúr hún látið taka þrjár dugg-
ur með áhöfh allri. Ganga nú hinar stór-
fenglegustu sögur af framgöngu Ólafar,
enda skelfast enskir, er þeir fregna af
ferðum hennar.
ÓLAFSVÍK— ELSTI LÖÚGILTI
VERSLUNARSTADUR Á
ÍSLANDI
Ólafsvík stendur á norðanverðu
Snæfellsnesi, innanvið Ólafsvíkurenni.
Þar er góð lending frá náttúrunnar
hendi og stutt á gjöful fiskimið. Því
hefur talsverð byggð verið í Ólafsvík
um aldir og tíðum mikil umsvif í útgerð
og fiskvinnslu, svo og í verslun.
Ólafsvík er elsti löggilti verslunar-
staður hérlendis og hlaut löggildingu
árið 1687. A sautjándu og átjándu öld
vom beinar siglingar milli Ólafsvíkur,
Danmerkur og Spánar.
Þegar vélbátaöldin gekk í garð
hnignaði útgerð frá Ólafsvík rnjög
vegna hafnleysis. Eftir miðja tuttugustu
öldina fór að rofa úl og hafa öflug út-
gerðar- og fiskvinnslufyrirtæki jafnan
starfað í Olafsvík.
STYKKISHÓLMUR
Verslun hefur verið rekin í Stykkis-
hólmi frá því um 1600. Ámi Thorlacius
var umsvifamikill útgerðar- og verslun-
armaður í Stykkishólmi á nítjándu öld.
Hann reisti meðal annars Norska húsið,
fyrsta tvfiyfta íbúðarhúsið sem reist var
á Islandi og stærsta íbúðarhús síns tíma.
Húsið er friðað og hefur verið endur-
byggt í upprunalegri mynd. Þar er nú
rekið byggðasafn.
Öflug útgerð og fiskvinnsla er rekin f
Stykkishólmi, meðal annars skelfisk-
veiðar og -vinnsla. Nokkur iðnfyrirtæki
em starfrækt í kaupstaðnum, stórt hótel
og ennfremur sjúkrahús á vegunt
Fransiskussysö-a.
Mikill straumur ferðamanna er jafn-
an tii Stykkishólms á sumrin, m.a. í
tengslum við ferðir Flóabátsins Bald-
urs.
Úr Stykkishólmi er siglt með ferða-
menn um Breiðafjarðareyjar, sem em
einstakar frá náttúmfræðilegu sjónar-
miði. M.a. er komið við í Flatey.
FLATEY
Eyjan er stærst Vestureyja á Breiða-
firði og viðkomustaður Flóabátsins
Baldurs. Hún á sér langa og merka
sögu allt frá landnámstíð. Unt árið
1100 var munkaklaustur í Flatey sem
síðar fluttist að Helgafelli. Verslun hef-
ur verið í Flatey ffá því um miðja 18.
öld og allt fram til dagsins í dag. Löng-
um hefur athafnalíf verið með miklum
blónta í Flatey og um tfma var hún eitt
mesta menningarsetur landsins.
í Flatey er einn elsti og best varð-
veitti byggðakjami landsins. Nú leitar
fólk þangað á vit fortíðar og friðsældar
þar sem tíminn er afstæður og and-
streymi hversdagsins gleymist.