Pressan - 04.08.1994, Qupperneq 6

DAVÍÐ ODDSSON:
Stöðugleiki og endurnýjað umboð.
JÓHANNA SIGURÐARDÓTTIR:
Gæti fengið fyrsta sætið hjá Alþýðubandalagi í Reykjavík.
JÓN BALDVIN:
ESB verður stóra málið.
Titringur vegna haustkosninga
KOSNINGAR
Allir flokkar eru farnir að undirbúa haustkosningar.
Ef að líkum lætur verða ekki miklar breytingar á
framboðslistum nema þar sem aldur þingmanna ræð-
ur. Jóhanna Sigurðardóttir getur fengið fyrsta sætið
hjá Alþýðubandalaginu í Reykjavík.
Eitthvað stórvægilegt þarf að
breytast næstu sólarhringa til
að Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra rjúfi ekki þing og boði til
kosninga í haust. Hann hefúr
ákveðið að kalla leiðtoga hinna
stjórnmálaflokkanna á fund við sig
til að ráðgast við þá um kosningar
og verða þeir fúndir nú næstu
daga.
Helst er rætt um að hafa kosn-
ingar fyrstu tvær helgarnar í októ-
ber, laugardaginn fyrsta eða átt-
unda. Fyrir vikið er ljóst að
skammur tími er til stefnu. Ef þess-
ar dagsetningar eiga að standast
verður Davíð að beita þingrofs-
heimild sinni á milli 15. og 20. ág-
úst, en kjósa þarf til þings eigi síðar
en 45 dögum eftir þingrof. Miðað
við þetta þyrftu framboðslistar
flokkanna að liggja fyrir í kringum
10. september. Það er því ljóst að
þar sem prófkjör verða þarf að
hafa hraðar hendur og því ekki að
undra þó margir þingmenn séu
heldur kátir þessa dagana enda erf-
iðara að velta sitjandi mönnum
þegar fyrirvarinn er svo skammur.
Þetta gætu því orðið „kosningar
flokkseigendanna" eins og einn
viðmælandi blaðsins kallaði það.
Ástæðan fyrir því að Davíð kýs
að kalla aðra stjórnmálaleiðtoga á
sinn fund er sú að hann vill ffeista
þess að ná almennu samkomulagi
milli flokkanna. Vitað er að stjórn-
arandstaðan fagnar kosningum, en
meiri óvissa hefur verið um af-
stöðu Alþýðuflokksins. Þar setur
hugsanlegt sérffamboð Jóhönnu
Sigurðardóttur strik í reikninginn
svo og óljós staða Evrópumálanna
sem munu verða eitt helsta kosn-
ingamálið. Margir hafa orðið til að
benda á að staða Alþýðuflokksins
þar gæti orðið önnur og betri ef
búið væri að afgreiða aðild í þjóð-
aratkvæðagreiðslum á hinum
Norðurlöndunum. Þær atkvæða-
greiðslur verða ekki fyrr en eftir
hugsanlegar haustkosningar.
Reikna má með að Alþýðuflokk-
urinn verði tregur í taumi til kosn-
inga og leggi þá línu, að rétt sé að
stjórnin „ljúki verkinu“ og sitji út
kjörtímabilið. Ákvörðun um
haustkosningar getur því að miklu
leyti ráðist af afstöðu Jóns Bald-
vins Hannibalssonar. Honum
gæti þó reynst erfitt að standa á
móti þverpólitísku samkomulagi
um að kosningar séu tímabærar,
en hitt er jafnvíst að Davíði yrði
óljúft að rjúfa þing gegn harðri
andstöðu Alþýðuflokksins.
Jóhanna til liðs við Alþýðu-
bandalag?
Enn er ekkert vitað fyrir víst um
framboðsmál Jóhönnu Sigurðar-
dóttur, en þó þykir víst að hún
býður ekki ffam á landsvísu. Enn
eru inni í myndinni framboð í
Reykjavík og á Reykjanesi, en hið
síðara er þó talið ólíklegra eftir því
sem á líður. Þó á Jóhanna enn
annarra kosta völ.
Sá fyrsti og ólíklegasti er að fara
fram fyrir Alþýðuflokkinn í
Reykjavík. Hvort tveggja kemur til,
að hún mun aldrei taka sæti á
sama lista og Jón Baldvin og að
prófkjör verður ekki viðhaft.
Annar er samstarf við Alþýðu-
bandalagið, sem hefur eitt flokka
tekið undir áskoranir hennar um
„samfylkingu jafnaðarmanna". Þar
yrði aldrei um að ræða neins konar
Reykjavíkurlista, þar sem bæði
Kvennalisti og Framsólcnarflokkur
neita slíkri samfylkingu í þing-
kosningum nú. Eftir stendur að
Alþýðubandalagið hefur áhuga á
samstarfi og eru forystumenn jafh-
vel tilbúnir að eftirláta henni efsta
sæti á lista flokksins í Reykjavík.
Þar sitja fyrir Svavar Gestsson og
Guðrún Helgadóttir.
Einn möguleiki enn er AA-
framboð í Reykjavík, þar sem at-
kvæði myndu nýtast Alþýðu-
flokknum við úthlutun uppbótar-
sæta. Flestir floklcsmenn vildu
gjarna að þessi leið yrði farin, en
málflutningur Jóhönnu upp á síð-
kastið þykir ekki benda til þess að
hún hyggi á ffekara samstarf við
Alþýðuflokkinn.
Yfirreið Jóhönnu um landið
virðist ekld hafa tekið á sig skýrari
mynd að því leyti, að enn er óvist
eftir hverju hún er að sækjast. Tal
um samfylkingu mun augljóslega
ná skammt og sú viðleitni hennar
að halda öllum dyrum opnum hef-
ur komið niður á marlcvissu ffam-
boðsstarfi í hennar nafni.
Breytingar hjá Sjálfstæðis-
flokki
Lítum á ffamboðsmál Sjálfstæð-
ismanna. Ljóst er að noklcrar
breytingar verða þótt ekki væri
nema fyrir aldurs sakir. Leiðtogi
þeirra á Vestfjörðum, Matthías
Bjamason, hefur lýst því yfir að
hann ætli ekki að bjóða sig ffam
affur. Almennt er gert ráð fyrir því
að Einar Kristinn Guðfinnsson
þokist upp í 1. sætið en ekki er víst
að það verði þrautalaust. Heimildir
blaðsins meðal sjálfstæðismanna á
Vestfjörðum segja að Einar Oddur
Kristjánsson hafi fyllsta hug á sæt-
inu. Hann á nokkurn stuðning vís-
an sem gamalreyndur refúr í kjör-
dæminu, en meðal sjálfstæðis-
manna á ísafirði er meiri áhugi á
Einari Kristni. Ef Einar Oddur
heldur áhuga sínum til streitu gæti
því komið til uppgjörs þeirra á
milli.
Ekki er gert ráð fyrir að sjálf-
stæðismenn verði með prófkjör í
öllum kjördæmum en þó líklega í
Reykjavík og á Reykjanesi. Greini-
legt er að mörgum finnst of
skammt urn iiðið frá sveitarstjórn-
arkosningum til að hefja prófkjör;
flolckskerfið þreytt og erfitt verði
að kreista út fjármagn til að standa
undir nýju prófkjöri aðeins sex
mánuðum ffá því síðasta.
í Reykjavík munu þeir Davíð,
Friðrik Sophusson og Bjöm
Bjamason halda þremur efstu sæt-
ununt. Þingflokksformaðurinn
Geir H. Haarde ætti einnig að fá
örugga kosningu. Þrír fyrrverandi
borgarstjómarfulltrúar hafa lýst yf-
ir framboði sínu. Þeir Vilhjálmur
Þ. Vilhjálmsson og Markús Öm
Antonsson eru taldir hafa spilað
þannig úr spilunum að þeir fái
nokkurt brautargengi. Strax í próf-
kjöri Sjálfstæðismanna fyrir borg-
arstjórnarkosningar í vor var ljóst
að Vilhjálmur var kominn með
þingmann í magann og hann fór
því friðsamlega í gegnum prófkjör-
ið. Var því reyndar haldið fram að
hann hafi samið um það við suma
ffambjóðendur að hann ætti
stuðning þeirra vísan þegar hann
flytti sig í landsmálin.
Það er augljóst af viðræðum við
sjálfstæðismenn að þeir vilja í
hjarta sínu trúa því að Markús Örn
hafi sýnt mikinn og óeigingjarnan
drengskap með því að víkja sæti
fyrir Áma Sigfússyni fyrir kosn-
ingarnar í vor. Á meðan aðrir
brosa í kampinn líta sjálfstæðis-
menn svo á að Markús eigi inni
greiða. Það er síðan önnur spurn-
ing hve þungt það vegur þegar
byijað verður að leita að sigurveg-
urum næstu kosninga.
Katrín Fjeldsted skildi ekki sátt
við borgarstjómarkosningarnar og
ljóst að hún fer aðra leið en félagar
hennar. Katrín hefúr þó löngum
átt nokkurt persónulegt fylgi og
hugsanlegt að hún geti höggvið í
kvenþingmenn sjálfstæðismanna,
þær Lám Margréti Ragnarsdóttur
og Sólveigu Pétursdóttur.
Og þá er það Eykon. í samtali
við blaðið sagðist Eyjólfur Konráð
Jónsson ekki taka ákvörðun um
áframhaldandi þingmennsku með
löngum fyrirvara: „Ég tek svona
ákvörðun með skyndingu," —
sagði hann og vildi ekki útskýra
það ffekar. Af samtölum við menn
má ráða að margir telja að Eykon
eigi að draga sig í hlé en skýrari
skilaboð um það má finna gagn-
vart Inga Bimi Albertssyni. Þessi
fyrmm afkomandi Borgarafloklcs-
ins hefur alltaf rekist illa í Sjálf-
stæðisflokknum, reyndar eins og
faðir hans. í samtali við blaðið
sagðist Ingi Björn telja mjög eðli-
legt að halda prófkjör enda ljóst að
hann fengi ekki mikla náð fyrir
augum uppstillingarnefndar. Ingi
Björn sagðist ekki gera ráð fyrir
öðm en að vera í framboði.
Á Reykjanesi er gert ráð fyrir
áffamhaldandi ffamboði sitjandi
þingmapna eins og Ólafs G. Ein-
arssonar menntamálaráðherra,
Árna R. Ámasonar og Áma Mat-
hiesen. Meira spurningarmerki er
hins vegar sett við ffamboð Sal-
ome Þorkelsdóttur forseta Alþing-
is sem yrði 71 árs þegar næsta kjör-
tímabili lýkur. Almennt er gert ráð
fyrir að Gunnar I. Birgisson odd-
viti sjálfstæðismanna í Kópavogi
bætist nú einnig í hópinn.
En á Suðurlandi er nokkurra
tíðinda að vænta. Þorsteinn Páls-
son sjávarútvegsráðherra verður
að sjálfsögðu í 1. sæti listans og
einnig er talið að Ami Johnsen sé
búinn að festa sér 2. sætið. Það er
hins vegar mum óljósara hvað
6 PRESSAN FIMMTUDAGURINN 4. ÁGÚST 1994