Nýja dagblaðið - 13.09.1934, Blaðsíða 2

2
N f J A
DASBLABIS
Mýir kaupendixr
að Nýja dagbladinu
fá það ókeypis til 1. okt. og DVÖL,
sem enn fæst frá upphafi, fá þeir með
sérstökum kostakjörum.

'mimzwÁ
Akureyri
Hvítt band einfalt kr. 2,90 pr. V, kg.
tvinnað — 3,75 n 77 77
Blágrátt band þrinnað — 3,90 n 77 77
— — tvinnað — 3,75 n 77 77
Rauðk. — — — 3,75 n 77 77
Grátt — þrinnað — 3,55 n 77 77
Mórautt — — — 3.55 n 77 77
Sauðsv. — — — 3,55 77 77 77
Svart, litað band — — 4,65 77 77 77
Nærfatalopar . . — 1,65 77 77 77
Sokkalopar . . — 1,50 77 77 77
Sjóvettlingalopar .... — 1,25 * 77 77 77
Verzlið við Gefjuni, með því gerið þér beztu og hagkvæmustu inn-
kaupin um leið og þór styrkið innl. iðnað.
. Tökum ull í skiptum fyrir vörur.
Vörur sendar gegn póstkröfu um land allt, beint frá verksmiðjunni eða
útsölunni í Reykjavík. Q kl F J U N, L&ng&veg 10, simi 2838

Klæðaverksmiðian GEFJDN f
framleiðir beztu innlendu fataefni, sem völ er á. Á saumastofu Grefjunar
í Reykjavík er saamaður allskonar karlmannafatnaður og frakkar eftir
nýjustu tízku. Drengjaföt og telpukápur oru afgr. með mjög stuttum
fyrirvara. Ávallt iyrirl. allar stærðir af drengjafötum og pokabuxum.
Qetjvmar b&nd og lopar er unnið úr valinni fyrsta flokks norð-
lenzkri vorull. Allar tegundir fyrirliggjandi. Verðið hvergi lægra.
$

%%%%%%%%%%%%%%%%w.
Verður þokan sigruð ?
Vísindamaðurinn Marconi hefir fundið upp tæki,
sem gera skipum fært að sigla í blindþoku eða
náttmyrkri um þröngar og hættulegar leiðir. Og
amerískur iðnfræðingur telur sig hafa smíðað vél,
er dreifir þykkustu þokumökkum, t. d. yfir lend-
ingarstöðvum flugvéla.
Fáir fjendur eru sjófarend- !
um hættulegri en þokan. Hún
umlykur hann myrku, hrá-
slagafangi, byrgir honum sýn
og birtu, vefur úlfgráum héðni
óvissunnar að höfði honum og
teygir hann stundum út á ref-
ilstigu feigðarinnar.
Og vegfarandanum á fjöll-
um uppi er hún ekki síður
hvimleið og tafsöm.
Sjómönnum við strendur Is-
lands er þokan næsta kunn og
að illu einu. Og ótalin eru skip-
in,sem rennt hafa upp á sanda
og sker- víðsvegar umhverfis
! landið og aldrei farið lengra
— af hennar völdum.
öllum óvelkomin — nema
flýjandi skipum úr orustu —
„læðist þokuvofan yfir hafið“.
Þá stendur flugmanninum
ekki minni uggur og ótti af
þokunni. Leiðir loftsins eru
ekki síður torrataðar í húmi
hennar en óravíddir hafsins.
Hún breiðir dökka vængi um
götur og stíga. Alstaðar fálma
menn sig fram, að segja má,
til lands og sjávar og í lofti.
Leiðarljósum vitanna drekkir
hún jafnvel að fullu í hyldýpi
sínu. Baráttan við þokuna er
jafngömul ferðalögum m’ann-
anna. En á síðustu tímum er
snilli mannvitsins búin að
koma auga á tím!a og tæki,
þegar þessi óvinur allrar far-
mennsku verður sigruð.
Á þeim svæðum í sjó og í
lofti, sem þoka er algeng, hafa
helztu vamaðartækin að þessu
verið hljóðmerki, áttaviti og
radíó-miðun.
Hljóðmerkin og áttavitann
kannast allir við. Þau eru að
vísu — í þessu efni — til
ómetanlegs gagns, en hvergi
nærri örugg. Radíómiðunin er
tiltölulega nýleg- uppfynding.
Flugmaður, sem er á leið t. d.
frá Kaupmannahöfn til Berlín-
ar, í blindþoku, fer í fyrsta
lagi eftir áttavitanum, en
stendur auk þess í stöðugu
radíó-sambandi við flughöfn-
ina, sem hann flaug frá.
Þrátt fyrir þetta getur ,hann
vel villzt af réttri stefnu, með-
an hann t. d. er á leið upp í
gegnum skýjalög. Þá biður
hann um „krossmiðun“. Radíó-
gæzlumaðurinn í flughöfninni,
sem heyrt hefir kall flug-
mannsins, stillir nú tæki sín
þannig, að sjá má stefnuna
milli þeirra og senditækis flug-
vélarinnar. Því næst tilkynnir
hann stefnuna til flugmanns-
ins. Á landabréfinu fyrir fram-
an sig getur hann dregið línu,
er sýnir stefnuna til flughafn-
arinnar. En gallinn er enn sá,
að honum er ókunnugt um,
hvar vélin er stödd á þessari
línu. Til þess þarf aðstoð ann-
arar sendistöðvar. Stöðin, sem
gerði fyrstu miðunina, kallar
því upp aðra stöð, t. d. Berlín,
og biður hana að „miða“ flug-
manninn- Þegar hann hefir
fengið frétt af þeirri miðun,
getur hann dregið aðra línu á
kortið sitt, frá Berlín, og þar
að sem hún sker miðunarlínu
Kaupmannahafnar, þar er flug-
vélin stödd, og nákvæmlega
þar. Þar með veit flugmaður-
inn upp á hár yfir hvaða stað
hann er staddur og breytir
stefnu eftir því á ákvörðunar-
staðinn.
Nákvæmlega á sama hátt
getur skip áttað sig, er liggur
úti á hafi í sótþoku. En oft
vill til, að skipstjórinn hættir
sér samt ekki inn til hafna,
um þröng sund og skerjótt,
þar sem ljósdufl og leiðsögu-
merki liggja falin í sorta þok-
unnar.
Uppfynding Marconi’s.
Hinn óþreytandi, yfirburða
snjalli vísindamaður, Marconi,
hefir nýlega gert mikilvæga
uppfyndingu á þessu sviði — í
viðbót við sínar fyrri uppgötv-
anir. Hann hefir látið skip-
stjóra stýra skipi sínu í höfn,
án þess að sjá út úr stýrishús-
inu. Hann sat þar inni, bak við
lokaða glugga og leiddi þó
skipið örugglega í lægi.
Fyrir framan sig hafði hann
einungis áttavita. Skífan skipt-
ist í tvo jafna hluta, rauðan
og grænan. Skipstjórinn að-
gætti einungis hreyfingar nál-
arinnar og sagði jafnótt fyrir
um snúning stýrishjólsins, eft-
ir því sem nálin benti inn yfir
1 auða eða græna helming skíf-
unnar — alveg á sama 'hátt og
hann hefði staðið úti á stjóm-
pallinum og gefið nákvæmar
gætur að leiðarmerkjum! öllum
inn þröngt sund hafnarinnar.
Leyndarmálið við þessa ein-
kennilegu sigiingu var það, að
vegna uppfyndingar Marconi’s
vissi skipstjórinn hvar leiðar-
merkin vom, án þess að líta
á annað en áttavitann. Það
sýndi segulnálin.
Grunndufl hafnarinnar voru
með útbúnaði Marconi’s. Þau
sendu ekki út ljósgeisla eins og
venjan er, heldur ósýnilega
rafgeisla. Segulnálin verður
þeirra vör. Hún sýnir nálægð
leiðarmerkjanna, jafnt í björtu
sem dimmu, þoku eða stormi.
En til enn frekara öryggis,
hefir Marconi sett í samband
við hið rafhlaðna duflkerfi eins
konar útvarpsmiðun, þar sem
skipherra sér á tækjum sínum,
hvert sinn er stefni skipsins
víkur af réttri línu siglinga-
leiðarinnar.
óteljandi eru þau mannslíf,
sem1 Marsoni hefir bjargað
með þessum og öðrum upp-
fyndingum sínum.
Þokan yfirunnin.
En víðar hefir verið barizt
við vald þokunnar en á Italíu
— og með glæsilegum árangrí.
Ungur maður í Vesturheimi,
Henry G. Houghton, aðstoðar-
maður við iðnfræðiskólann í
Massachusetts, hefir gefið sig
við rannsóknum á þokunni,
eðli hennar og gerð. —
Hann er kominn»að þeirri nið-
urstöðu, að vatnsdroparnir,
sem þokan er gerð úr, hljóti að
hafa einhvern burðarflöt, ann-
an en loftið eitt. I algert
hreinu lofti mýndast ekki
þoka. Hinir örsmáu dropar eru
bornir uppi af einhverju. Það
geta verið lítil rykkorn, og það
geta einnig verið undurfín salt-
korn og það er oftast yfir
sjónum, þar sem afarsmáar
saltagnir kastast upp í loftið
við öldubrotið. Mr. Houghton
ályktaði, að væri hægt að losa
þokuna frá hinum áminnstu
kornum, mundi hún hverfa.
Og þokan hvarf eftir skipun-
um Houghton’s.
Nýverið gerði hann tilraun
um þetta í viðurvist margra
háttsettra embættis. og fræði-
manna. Sú tilraun fór fram á
flugvellinum Round Hill. 'Kaf-
þykk þoka grúfði yfir staðn-
um, svo að jafnvel flugskýlin
sáust ekki af vellinum.
Vél Houghton’s var komið
fyrir. Hún er einskonar kast-
vél, er þeytir þar til gerðum
vökva — sem uppfyndinga-
maðurinn einn veit, hvernig er
samsettur — út í loftið af
miklu afli. Vélinni var hleypt
í gang. Og þokan hjaðnaði og
hvarf eins og fyrir töfrum.
Alstaðar þar, sem úði vélar-
innar náði til, þéttist þokan og
vatnið féll til jarðar. Eftir fá-
einar mínútur hafði myndast
breið geil í þokuhafið og um-
hverfi vallarins kom í ljósmál.
Að lokum lá flugvöllurinn, sem
nýverið var birgður í sót-
myrkri þokunnar, ljós og bjart-
ur og auðveldur til lendingar.
Þessi volduga og dimma
„dóttir lofts og vatns“ hafði
hlýtt boðum mannsins og horf-
ið.
„Það tekst ekki, þoka, að þú
gerir oss geig,
þótt grúfirðu á ströndum
og vogum;
þú situr nú voldug, en samt
ertu feig,
því sól fer að austan með
logum“.
Þannig kvað Þorst. Erlings-
son um þokuna, er hann var
að koma af hafi og hún birgði
honum útsýn til ættjarðar-
innar.
Bak við bókstaflega mérk-
ingu snjallrar lýsingar, liggur
annar víðtækari og andlegri
skilningur á mannlegri baráttu:
bjartsýn og spakviturleg spá
um úrslitaglímu andstæðra
afla. Það er geislamagn sólar,
sem sundrar hafþokunni. En í
víðtækari merkingu er það og
geislastafur vitsmunanna, sann-
Framh. á 4. síðu