NT - 17.11.1985, Blaðsíða 6

6 Sunnudagur 17. nóvember NT
Nú fyrir jólin kemur út
hjá bókaklúbbnum Veröld
bókin Ég vil lifa, líf á blá-
þræöi eftir þá félaga Ön-
und Björnsson og Guö-
mund Árna Stefánsson.
Þetta er önnur bókin sem
þeir vinna aö í sameiningu,
en þeir sendu frá sér bók-
ina Horfst í augu viö dauð-
ann fyrir tveimur árum. í
nýju bókinni halda þeir á-
fram aö fjalla um viökvæm
mál sem sjaldan er rætt
um tæptungulaust í fjöl-
miölum.
Aö þessu sinni taka þeir
fyrir reynslu fólks sem lent
hefur í alvarlegum áföllum
og ræöa viö það og að-
standendur þeirra um af-
leiöingar þeirra.
Einn af viömælendunum
er Doris Sigríður Magnús-
dóttir eða Dollý eins og
hún kýs aö kalla sig. I
desember fyrir fjórum
árum þegar hún var fimmt-
án ára var ráöist á hana á
götu og henni misþyrmt
illþyrmilega. Hún vardreg-
in inn í húsasund í Þver-
holtinu og þar gekk árás-
armaðurinn hastarlega í
skrokk á henni. Hann skildi
hana síðan eftir liggjandi í
blóöi sínu og þaö var ekki
fyrr en nokkrum klukku-
stundum síðar aö hún
fannst og þá fyrir hreina
tilviljun.
Flesta rekur minni til þessa atburö-
ar og þess umtals sem hann skapaði
manna á milli. Mikið flóð blaðaskrifa
fylgdi í kjölfar hans um hvernig koma
mætti í veg fyrir að slíkt gæti endur-
tekið sig og um aðbúnað geðsjúkra
afbrotamanna. Síðar leið þessi um-
ræða undir lok og féll í gleymsku.
En þrátt fyrir að minna færi fyrir
þessu máli í blöðunum hélt líf Dollýar
áfram. Hér til hliðar er birtur kafli úr
frásögn hennar og föður hennar
Magnúsar Pálssonar af eftirköstum
árásarinnar og baráttu Dollýar fyrir
eðlilegu lífi þrátt fyrir hana.
Blaðamaður náði tali af Dollý í
tilefni af útkomu bókarinnar á heimili
hennar í Breiðholtinu þar sem hún
býr ásamt eiginmanni sínum, Val-
garði Guðjónssyni, og tveimur börn-
um þeirra, Andrési Helga og Guðjóni
Hreiðari. Eg spurði hana fyrst að því
hvort það hefði verið erfið ákvörðun
að samþykkja það að rifja upp árás-
ina og eftirköst hennar og leyfa að
gefa það út á bók.
„Nei, það var það ekki,“ svaraði
Dollý, „þetta kom bara af sjálfu sér.
Önundur og Guðmundur höfðu haft
samband við pabba og hann dreif
mig með sér til þeirra einn daginn.
Mér fannst þetta ágætt tækifæri til
þess að segja fólki í eitt skipti fyrir öll
hvernig mér líður í dag. Ég vona að
viðtalið svari endanlega öllum spurn-
ingum fólks um þennan atburð og
afleiðingar hans fyrir mig.
En hinsvegar sá ég þegar ég las
viðtalið í fyrsta skipti síðast liðinn
föstudag að í öllum asanum, hafði
gleymst að koma fram þakklæti mínu
til þess fólks sem reyndist mér vel
allan þann tíma sem ég var að ná
mér. Þar á ég við lækna og hjúkrunar-
fólk, fjölskyldu mína og þá kunningja
mína sem reyndust vera vinir þegar
á reyndi. Sumir lögðu á sig mikið
erfiði, söfnuðu handa mér peningum
og studdu á annan hátt við bakið á
mér“.
„Verður þú enn þá vör við að fólk
taki þér fyrst og fremst sem fórnar-
lambinu úr „Þverholts-árásinni“?“
„Nei, ekki nú orðið, en það var
vissulega svo lengi eftir slysið. Þetta
lá þungt á fólki og því fannst það
þurfa að tala um þetta þegar það sá
mig. Þetta tók dálítið á mig og á
tímabili var ég komin með samvisku-
bit út af því að hafa bakað öllu þessu
fólki svona miklar áhyggjur. En það
fólk sem reyndist mér einna best
talaði alltaf við mig á venjulegan hátt
þó svo ég hafi verið haldin þeirri
ofsóknarkennd að halda að það
hugsaði þess meira.
En þessu tímabili er sem betur fer
lokið og þó svo það segi í bókinni að
það líði varla sá dagur og sú vika að
ég hugsi ekki til slyssins þá líða núna
mánuðir án þess það leiti á hugann.
Og þegar ég las viðtalið þegar bókin
kom út þá fannst mér eins og þessi
saga tilheyrði einhverri annarri stúlku.
Þannig að það virðist hafa orðið eins
og ég vonaði að þetta viðtal yrði
endapunkturinn á þessa reynslu
mína.“
„Varðst þú vör við skrif fjölmiðla
eftir árásina?"
„Nei ég var svo vel vernduð þegar
ég var á spítalanum. Ég sá reyndar
ÉG VIL EKKI
Dollý: „Það getur vel verið að það
DEYJA,
Hér er birtur hluti af kaflanum um Dollý úr bókinni
Ég vil lifa eftir þá Önund Björnsson og Guðmund
Árna Stefánsson. í honum segja Dollý og faðir
hennar Magnús Pálsson frá árásinni og eftirköst-
um hennar.
Kaflinn er hér birtur með góðfúslegu leyfi
aðstandenda bókarinnar
Lífiö sigrar
Dollý: „Eg fékk ekki meðvitund fyrr
en um kvöldið, þennan laugardag,
nærri einum sólarhring eftir að ráðist
var á mig. Og ég gleymi því aldrei,
hvað þaö var, sem fyrst náði meðvit-
und minni. Það var lyktin af mömmu.
Hver og einn hefur sína lykt og þessa
lykt þekkti ég; þetta var mamma, þá
rétt nýkomin utan af flugvelli, sem
stóð við rúmið mitt. Og síðan sá ég
þau bæði, mömmu og pabba, þarna
við rúmið. Ég var dálítið undrandi að
sjá mömmu þarna við rúmið, því hún
átti auðvitað að vera í útlöndum. Og
ég spurði því: „Ertu komin heim?"
Magnús: „Ég hafði fengið að sjá
Dollý þarna um morguninn, þegar
hún var talin úr lífshættu. Þá var hún
enn án meðvitundar. Mér brá mikið
þegar ég sá það með eigin augum
hvernig árásarmaðurinn hafði farið
með hana. Hann hafði barið hana
með steinum, stungið hana með
skrúfjárni í brjóstin, lærin og andlitið,
þar með talið annað augað. Auk þess
hafði hann notað kveikjara til að
brenna hörund hennar. Á lærum og
bringu voru þriðja stigs brunasár.
Ég fór á árásarstaðinn þennan
sama dag. Alveg frá veginum þar
sem hann réðst fyrst að henni voru
holufullir steinar af blóði. Allt umhverf-
is var nánast blóðlitað. Ég veit varla
af hverju ég vildi sjá verksummerki.
En ég fór og þetta var hrikaleg sjón.
Árásarmaðurinn hafði tætt af henni
allar flíkur og troðið einangrunarplasti
ofan í vit hennar til að koma í veg fyrir
að frá henni heyrðust neyðaróp.
Læknarnir voru lengi að ná þessu
einangrunarplasti úr vitum hennar.
Þá sást ekki í hendur hennar um
langan tíma fyrir kaunum, því hún
■ hafði reynt að verja sig fyrir steinkast-
inu og barsmíðunum með höndun-
•gm. Hendur hennar voru því húðlitlar
veftir, auk þess sem bein brotnuðu
allan skrokk. Höfuðbeinið var
kað, en að því komust læknarnir
Ki fyrr en nokkru síðar, þegar reynt
var að lagfæra lömun sem gerði vart
við sig í andliti Dollýar. Ástæðan fyrir
andlitslömuninni reyndist sú, að bein-
in lögðust inn á stöðina í heilanum,
sem stjórnar hreyfingum i andliti.
Dollý hafði misst mikið magn af blóði
og aftan úr hnakkanum fór heill
kjötbiti og læknunum gekk illa að loka
fyrir slagæð sem hafði farið í sundur
á hnakkanum.
En þótt Dollý væri farin jafn illa og
ég hefi hér lýst, þá tókst henni að
segja frá atburðum strax og hún kom
til meðvitundar. Hún vildi endilega að
við fengjum að vita alla málavöxtu
meðan atburðarásin væri Ijós í huga
hennar."
Dollý: „Ég var öll dofin þegar ég
vaknaði til lífsins á nýjan leik. Hafði
verið sprautuð niður, þannig að sárs-
aukinn var ekki svo mikill. En vanlíð-
an var til staðar, ekki síður sálarleg
en líkamleg. Áverkarnir voru miklir á
öllum skrokknum, í andliti og á
höndum. En verstir þóttu mér mar-
blettirnir á handleggjunum, því þeir
voru eftir fingur hans og hendur. Mér
fannst eins og fingraför árásar-
mannsins væru á líkama mínum,
skítug og ógeðsleg. Ég man hvað ég
beið þess að marblettirnir á hand-
leggjunum hyrfu, því þeir minntu mig
svo á árásarmanninn. Ég var ein-
hvern veginn óhrein á meðan þessi
handaför voru á mér.
En ég gerði mér vitanlega Ijóst,
þegar ég vaknaði til meðvitundar, að
ég hafði verið hætt komin. Pabbi
hefur sagt mér, að það fyrsta sem ég
hafi sagt, þegar ég var að koma til
iífsins á nýjan leik, hafi verið „ég vil
ekki deyja, ég vil ekki deyja“. Ég man
ekki gjörla eftir þessu, en held þó
endilega að ég hafi verið að reyna að
koma þeim skilaboðum til pabba og
mömmu, að ég myndi ekki deyja,
heldur lifa áfram.“
Magnús: „Dollý sagði líka stundum
í mókinu, milli meðvitundarleysis og
vöku, „ég er að deyja, ég er að
deyja".
hafi verið það síðasta sem ég hugs-
aði, áður en ég missti meðvitund í
árásinni sjálfri; að ég hafi verið svo
viss um að þetta væri allt búið.
Ég fann strax greinilega á pabba
og mömmu að þau voru mjög hrædd
um hinar andlegu afleiðingar árásar-
innar, því á sunnudeginum, daginn
eftir að ég vaknaði úr rotinu, sagði ég
við þau að bráðum ætti ég afmæli.
Þetta var tóm vitleysa hjá mér, en
voru hrein mismæli, ekki rangminni.
En mamma tók þetta þannig upp, að
það væri farið að slá útí fyrir mér og
flýtti sér að spyrja um afmælisdaga
annarra fjölskyldumeðlima svona til
að kanna minnið hjá mér. Og ég flýtti
mér auðvitað að þylja upp alla helstu
afmælisdaga, til að sýna þeim fram á
að allt væri í lagi með andlegu hliðina
hjá mér. Og ég stóðst það próf.“
Magnús: „Já, það var mikil sælutil-
finning að sjá að Dollý myndi hafa
þetta af og hugur hennar var
óskaddaður, þótt líkaminn væri illa
farinn. Og henni fór vel fram á spítal-
anum. Dugnaðurinn í henni vargífur-
legur. Og þrjóskan mikil. Hún byrjaði
á því að heimta að allir kölluðu sig
Dollý á spítalanum. Svo heimtaði
hún að fá að reykja stuttu eftir að hún
kom af gjörgæslu.
Ég er fullviss um að það hjálpaði
Dollý alveg geysilega mikið hversu
stíf hún var, þrjósk og dugleg. Hún var
alveg harðákveðin í því að komast
yfir þetta allt saman. Þeir sögðu það
líka læknarnir í Ameríku, þegar við
fórum þangað nokkrum mánuðum
síðar til meðferðar og þeir höfðu gert
sársaukafulla aðgerð á henni, að
skapfestan hjá henni hjálpaði mikið.
Hún grét raunar af sársauka þar ytra,
eftir aðgerðina, en vildi ekki fá lyf.
Dollý vildi ganga í gegnum þetta sem
mest án lyfja.
Dollý: „Já, í Ameríku er ætlast til
aö hver og einn einasti maður eigi að
fá lyf viö hinu og þessu. Ég er ekki
inni á þeirri línu.
En ég var sex vikur á gjörgæslu
eftir árásina og eftir það fór ég á
almenna deild, skurðardeild. Var þar
mikið í röntgenmyndatökum vegna
augans. Læknarnir höfðu áhyggjur af
bólgu í öðru auganu og ennfremur af
andlitslömuninni. Þeir höfðu hins veg-
ar vonir um að þetta myndi lagast að
sjálfu sér. Ég fann hins vegar sjálf
fyrir sífelldum slætti í höfðinu. Mér
fannst ég heyra þegar blóðið
streymdi inni í höfðinu á mér. Og
bólgurnar í öðru auganu minnkuðu
ekkert lengi vel, heldur versnuðu
þvert á móti. Þær urðu svo svakaleg-
ar að við lá, að augað færi út úr
augnatóttinni.
Eftir langvarandi rannsóknir kom í
Ijós að það var stórt gat á slagæðinni,
sem gerði það að verkum að blóð lak
alveg inn á augað og út í eyrun. Mér
var sagt það síðar að þetta ástand
hefði verið mjög alvarlegt, því ef ég
hefði dottið eða rekið mig harkalega
í, þá hefði hættan á heilablóðfalli
orðið mikil.
Ég var útskrifuð af spítalanum, en
þegar gatið á slagæðinni kom í Ijós
þá þurfti ég að leggjast inn aftur. Það
var í febrúar, um það bil tveimur
mánuðum eftir árásina. Þá iá ég í
nokkrar vikur og fór í gegnum alls
kyns rannsóknir, en um mánaðamót-
in mars/apríl fékk ég aö losna. Fljót-
lega upp úr því fór ég til Bandaríkj-
anna í frekari aðgerðir vegna andlits-
lömunarinnar og bólgunnar í kringum
augað.
Eg neita því ekki að á stundum var
ég orðin ansi þreytt eftir allar þessar
aðgerðir og rannsóknir á sjúkrahús-
um. Ég man t.d. eftir því, þegarég átti
að fara í þriðju aðgerðina á höfði, að
ég sagði bara nei, ég fer ekki neitt.
Læknarnir höfðu verið að reyna að
koma fyrir kjötbita í hnakkanum til að
loka slagæðinni, en fyrstu tvær að-
gerðirnar höfðu misheppnast; æð-
arnar sprengdu út frá sér. Ég var því
orðin dálítið vonlaus um að þetta
tækist nokkurn tíma og neitaði því
hreinlega að leggjast undir skurðar-
hnífinn enn og aftur. Sagði bara: „Nú
er þetta búið, nú vil ég fá pásu.“ Þetta
var daginn áður en aðgerðin átti að
fara fram. En daginn eftir, á sjálfan
uppskurðardaginn, var ég þó eilítið
rólegri og sagði þá við læknana:
„Ókei. Ég fer í þessa aðgerð, ef ég
fæ að reykja eina sígarettu." Og eftir
dálítið stapp komumst við læknarnir
að þessari málamiðlun. Þeir leyfðu
mér að reykja eina sígarettu frammi
á gangi um það bil fimm mínútum
áður en ég fór í aðgerðina. Það hefur
vafalaust verið skondin sjón að sjá
mig úti á gangi þúandi sígarettu með
blóðpoka öðrum megin, næringu í
æð hinum megin; sígarettupakkinn
var í öðrum vasanum og þvagpokinn
í hinum.
Árásin, löng sjúkrasaga, aðgerðir,
sársauki, slæmar minningar; allt
þetta var ekki vandamál fyrir mér
þegar ég tók að jafna mig. Öllu verra
var hið starandi auga almennings
þegar ég kom af spítalanum og fann
hvernig allra augu voru á mér. Allir