Sunnudagsblaðið - 14.03.1965, Blaðsíða 18

Þeir gengu í
grafirnar og
rændu líkin
í ÁRSLOK 1803 komst upp um
furSulegt glæpamál í Kaup-
mannahöfn. Hópur manna hafði
um árabil gengið í grafir í 'einum
helzta kirkjugarði borgarinnar,
Assistens-kirkjugarðinum — eða
Hjástoðar-kirkjugarði eins og
þeirrar tíma íslendingar nefndu
hann, — og rænt skartgripum og
öðru fémætu af likunum. Þetta
mál vakti gífurlega athygli í
borginni og ekki sízt, þegar upp
komst, að ræningjarnir voru engir
aðrir en sex grafarar kirkjugarðs-
ins. Lögreglan mæltist til þess,
að þeir gæfu sig fram, sem vildu
láta kanna fjölskyldugrafir sínar
í kirkjugaröinum, og yfir 500
umsóknir bárust. Rannsókn máls-
ins varð því ákaflega langvinn,
og þó féll dómur síðari hluta
næsta árs, þar sem sökudólgarn-
ir voru dæmdir í margra ára
fangelsisvist.
Grafararnir sex höfðu gengið
hreint til verks. Þeir höfðu ekki
aðeins stolið skartgripum og lík-
klæðmu, heldur stundum kistun-
um líka; þær höfðu þeir selt eða
höggvið upp í cldiviö. Margt kom
fram við rannsókn málsins, sem
vakti að vonum mikla reiði manna,
og líklega hafa fá dómsmál vakið
jafnmikla athygli og þetta.
í sambandi við þetta mál var
þó ekki opnuð gröf, sem ríkasta
ekkja í Kaupmannahöfn hafði
verið jarðsett í aðeins sex árum
áður. Það var gröf Giertrud Bir-
gitte Bodenhoff, sem hafði and-
azt árið 1798 aðeins 22 ára að
aldri. Maður hennar, Andreas
Bodenhoff, þafði dáið aðeins 3
árum áður og verið lagður í sömu
gröfina. Það að gröfin var ekki
opnuð var því undarlegra sem
sögusagnir komu fljótt upp um,
að þessarar grafar hefði verið
vitjað. Samkvæmt þeirri sögu
áttu grafarræningjarnir að hafa
opnað kistu hennar strax og jarð-
arförinni var lokið. En þegar þeir
ætluðu að taka af henni eyrna-
lokka úr gulli, sem hún hafði ver-
ið grafin með, sáu þeir sér til
mikillar skelfingar að líkið reis
upp og sagði: „Farið með mig
úr þessum hræðilega stað.“ Síðan
grátbað hún þá að lofa sér að
fara og á að hafa lofað ræningj-
unum gulli og grænum skógum,
ef þeir frelsuðu sig, en þá brast
kjark til þess og drápu hana með
rekunni, sem einn þeirra bar með
sér.
Þessi saga var ekki að öllu
leyti út í bláinn. Einn ræningj-
anna er sagður hafa játað þenn-
an glæp á banabeðinum mörgum
árum síðar og lýst því, sem gerð-
ist, í smáatriðum fyrir presti, seifi
kallaður var að beði hans. Þetta
var að minnsla kosti fullyrt, og
meðal ættingja Giertrud Birgitte
Bodenhoffs lifði alltaf orðrómur
um að eitthvað hefði verið und-
arlegt við andlát hennar og út-
för. Þessi orðrómur var svo sterk-
ur, að dr. Viggo Stareke, sem um
langt skeið var kunnur stjórn-
málamaður í Danmörku, fékk
leyfi yfirvaldanna árið 1953 til
þess að.láta opna gröfina og rann
saka kistu hennar til þess að af-
sanna eða staðfesta söguna.
Rannsóknin tók þó ekki af skar-
iö. Það kom í ljós, að kistan var
morknuð sundur, en bein konunn-
ar vo»:u óskert. En beinin lágu
dálítið undarlega í kistunni. —
Höfuðkúpan lá með andlitið nið-
ur og hryggurinn var sveigður.
Handleggirnir lágu iþétt niður |
með líkamanum, en voru ekki
krosslagðir á brjóstinu eins og
venja er með lík. Skartgripir
fundust engir í kistunni, ekki
einu sinni giftingarhringur henn-
ar. Vísindamenn, sem rannsök-
uðu beinin, komust að þeirri nið
urstöðu, að ekkert benti til þess
að konan hefði sætt misþyrmingu.
Hins vegar, segir í skýrslunni,
gæti lega beinanna bent til þess,
að eitthvað hafi gerzt, en engin
leið væri að fullyrða, að hún
hefði hreyft sig eftir kistulagn-
inguna og þannig verið lifandi
grafin eða hvort lega þeirra gat
hafa orsakazt af hristíngi.
Opnun grafarinnar vakti mikla
athygli á sínum tíma. Og þótt eng
inn óyggjandi niðurstaða h'afi
fengizt, sannfærði rannsóknin dr.
Starcke um, að ættarsögnin væri
í aðalatriðum rétt: Giertrude
Birgitte Bodenhoff hefði verið
grafin lifandi, hún hefði vaknað
við það, að ræningjarnir opnuðu
kistuna og þeir síðan myrt hana.
Það er vel hugsanlegt, að þessi
skoðun dr. Starekes sé rétt. Þess
eru dæmi, að fólk hafi verið talið
skilið við og það grafið án þess
þó raunverulega að vera dáið. Nú
á tímum er þetta þó óhugsandi,
því að skindauði villir ekki lækna,
en fyrr á öldum, þegar ekki þurfti
að kalla lækna til líka til að gefa
út dánarvottorö, gat þessi hætta
alltaf voíað yfir, og ótti manna
við kviksetningu var mikill. —
Grafarránin í Assistens-kirkju-
garðinum urðu til þess, að Danir
settu nokkrum árum síðar nýjar
reglur um kirkjugarða. Þar var
fyrirskipað að koma upp sérstakri
líkstofu, sem líkin væru látin
standa uppi i um nokkra hríð fyrir
greftrunina. ,,í líkstofunni skal
vera klukka, sem hringir inni í
vistarverum grafaranna. Klukku-
strenginn skal binda við hendur
líksins þannig, að minnsta hreyf-
ing þess komi klukkunni til að
hringja.” Og um svipað leyti voru
í Danmörku bornar fram tíllögur
218 SUNNUDAGSBLAÐ - ALÞÝÐUBLAÐIÐ