Tíminn - 02.04.1970, Qupperneq 9

i'XMMTUDAGUR 2. aprfl 1970.
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvajmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar Þórarinn
Þórartnsson (áb). Andés Kristjánsson. Jón Helgason og Tómas
Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gístason Ritstjórnar-
skrifstofur 1 Edduhúsinu. símar 18300—18306 Skrifstofur
Bankastræti 7 — Afgreiðslusimi: 12323 Auglýsingasiml- 19523.
Aðrar skriístofur simi 18300 Áskrifargjald kr 165.00 a mán-
nðl, innamlands — í lausasölu kr. 10.00 eint. Prentsm Eddj bf.
Skollaleikur Sjálfstæð-
isflokksins í verðlags-
málum
Bjami Benediktsson, forsætisráðherra, og Sjálfstæðis-
flokkurinn undir hans stjórn, leikur nú einhvem mesta
skollaleik, sem settur hefur verið á svið í íslenzkum
stjómmálum fyrr og síðar.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur sett það vígorð númer
eitt í áróðri sínum á undanförnum ámm, að hann sé
fyrst og fremst flokkur hvers konar viðskiptafrelsis,
berjist með kjafti og klóm gegn hvers konar höftum,
þar á meðal, og ekki sízt verðlagshöftum og opinbemm
verðlagsákvæðum. Hann sé eini flokkurinn, sem vilji
skapa í þjóðfélaginu aðstæður til að nýta hagræði hinnar
frjálsu samkeppni á sviði viðskipta, þjónustu og fram-
leiðslu. Stóryrðin hafa ekki verið spörað um leið og
öðrum flokkum hafa verið gerðar upp skoðanir 1 þessum
málum og þeir taldir óalandi og óferjandi. Margoft hafa
forystumenn Sjálfstæðisflokksins barið sér á brjóst og
sagt: Þessar háleitu hugsjónir okkar og sjálfan gmnd-
völl „sjálfstæðisstefnunnar" munum við ekki verzla með
við einn eða neinn. Á þennan skjöld okkar mun aldrei
blettur falla!
Þá hefur þeim áróðri einnig verið haldið sleitulaust
að landsmönnum, að þeir, sem að atvinnurekstri hvers
konar stæðu, ættu ekki og gætu hvergi annars staðar
átt h«ima en í Sjálfstæðisflokknum. Ömurleg saga síðustu
10 ára um uppdráttarsýki í atvinnumálum, þegar nær
engin framleiðniaukning hefur orðið í íslenzkum at-
vinnurekstri á sama tíma og hún hefur tvöfaldazt í ná-
grannalöndum, er bezta sönnunin um það. Annað vitni
um það er sú staðreynd, að íslenzkur atvinnurekstur hef-
ur nú ekki bolmagn til að greiða laun, sem séu sámbæri-
leg að kaupmætti og þau vora þegar „flokkur atvinnu-
rekstursins“ hóf ,,umbótastarf“ sitt, heldur miklu lægri
laun og stjmur þó undan.
Stefnuskráratriðið númer eitt í verðlagsmálum er nú
vart orðið læsilegt á „skildi sjálfstæðisstefnunnar“ eftir
11 ára stjómarforustu Sjálfstæðisflokksins. Svo margir
svartir og ljótir blettir hafa nú fallið á skjöldinn.
Ef forustumönnum sjálfstæðisstefnunnar hefði verið
hugsjónin runnin í merg og blóð — og jafnvel þótt hún
hefði bara sæmilega kjölfestu í þeim, þá skal engum
koma það til hugar, að þeir hefðu borið fram stjómar-
frumvarp um verðlagsmál, sem í rauninni var hvorki
fugl né fiskur og átti þar að auki að taka gildi eftir dúk
og disk. Svo þegar að var gáð, þá var frumvarpið fyrst
og fremst um það, að framlengja þau ákvæði í lögum,
sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur lýst sig mest á móti!
Samt sem áður hafði forastumönnum Sjálfstæðis-
flokksins tekizt að sannfæra þá aðila, sem fyrst og fremst
höfðu áhuga á þessum málum, um það, að í þessu nú
fallna stjórnarframvarpi væri allt annað en lesa mátti
úr því samkvæmt orðanna hljóðan, þ.e. stjórnarfrum-
varp um verðgæzlu og samkeppnishömlur — og töldu
æði margir að frumvarpið speglaði „stefnu Sjálfstæðis-
flokksins.“
Þ.essi skollaleikur náði svo hámarki í því, að forastu-
menn stjómarflokkanna ákváðu að láta einn ráðherra
greiða atkvæði á móti framvarpinu og fella það til að
styrkja stjórnarsamstarfið. Svo er vondum Framsóknar-
mönnum auðvitað kennt um allt saman. TK
TIMINN
ERLENT YFIRLIT
Færíst Vietnam-styrjoldiii til
Kambodiu eftir fall Sihanouks?
Hinir nýju valdhafar eru ótraustir í sessi
ÞAB VIRÐIST enn óljóst,
hvort nýju valdhöfunum í
Kamibodia tekst að halda velli.
Bersýnilegt er, aS Sihanouk
prins nýtur mikils persónufylg-
is og her sá, sem Norður-Viet-
nam og Viet Cong hafa í land-
inu er nær helmingi fjölmenn-
ari ea her sá, sem Kambodiu-
stjórn ræður yfir, og senni-
lega er hann efldd allur trygg-
■jt henni. Ef Norður-Vietnamar
og Viet Oong létu til skarar
stríða, gæti Bandaríkjastjórn
bomizt í mikinn vanda. Um það
gæti þá veriS að ræða, að
kammúnistar tækju völdin í
Kambodíu eða að Bandaríkja-
stjórn veitti núv. stjórn Kamb-
odiu beinan hernaðarlegan
stuðning. Bandaríkin hefðu þá
fært út styrjaldarsvæði sitt í
Suðaustur-Asíu og þær líkur
minnkuðu, að þeir gætu flutt
heim lið sitt. Þess vegna er
það nú vaxandi krafa þeirra
bandarfsku stjórnm'álamanna,
sem eru andvígir Vietnam
stríðinu, að Bandaríkin grípi
ekki á neinn hátt inn í atburða-
rásina í Kambodíu.
STEFNA Sihanouks hefur
byggzt á þeirri trú, að fyrr en
síðar yrði Kína áhrifamesta
stórveldið í Suðaustur-Asíu.
Smáríki eins og Kambodia,
sem hefur um 6.5 millj. ibúa,
fengi því aðeins staðizt, að það
gæti haft vinsamlega sambúð
við Kína. f samræmi við þetta
hefur Sihanouk fylgt hlutleysis
stefna, sem hefur verið hliðholl
ari Kína en Bandaríkjunum, en
þó hefur hann reynt að halda
vissu sjálfstæði gagnvart komm
únistum. Þá hefur Sihanouk
reynt að undirbúa breytingai-
inoanlands, sem stefna í sósíal-
iska átt, t. d. þjóðnýtt mikið af
verzluninni.
Því fer fjarri, að það hafi
verið vandalaust fyrir Sihan-
ouk að fylgja þessari stefnra.
Hann hefur orðið að fára bil
beggja. Hægri öflin hafa jafn-
an tortryggt stefnu hans, en
ekki þorað að rísa beint gegn
honum. Hann hefur þurft að
treysta á þau rneira og minna,
en reynt þó að láta þau hafa
sem minnst raunveruleg áhrif,
en hins vegar meira af áhrifa-
litlum virðingarstöðum. í sam-
ræmi við það gerði hann Lon
Nol hershöfðingja að forsætis-
ráðherra á síðastl. ári. Lon Nol
■ r'I~ ' , " .-5
Sihanouk
hafði verið talinn tryggur fylg-
ismaður Sihanou-ks, en samt
þótt hœgri sinnaður. Forsæt-
isráðherraembættið hafði
fram að þeSsu verið fyrst og
fremst virðingarstaða. Lon Nol
lét sér hins vegar ekki nægja
það að vera eins konar topp-
fígúra, heldur lét meira til sín
taka en Sihanouk ætlaði. Eink-
um gerðist hann afskiptasamur
eftir að Sirik Matak prins varð
varaforsætisráðherra. Þeir hóf-
ust m. a. handa um að draga
úr ýmissi þjóðnýtingu, sem Si-
hanouik hafði stófnað til. Si-
hanouk mun þvi hafa gert sér
ljóst, að hann yrði fyrr en síð-
ar að víkja þeim til hliðar. En
áður taldi hann sig þurfa að
leysa annað stórt vandamál,
sem mjög hafði dregið úr vin-
sœldum hans.
HER VAR. um það að ræða, að
bæði Norður-Vietnam og þjóð-
Lon Nol
Sirik Matak
frelsishreyfinigin í Suður-Víet-
nam höfðu í vaxandi miæli
misnotað sér hlutleysi Kamibod
iu. Báðir þessir aðilar komu
Sér upp herbækistöðvum í
Kambodiu. f fyrstu lét Si-
hanouk þetta afskiptarlaust og
mótmælti rnrjög öfluglega 'þegar
ameríski fíugherinn réðst á
þessar stöðvar. Hann hugðist
geta með samningum fengið
bæði Norður-Vietnam og þjóð-
frelsishr.eyfinguna til að halda
þessum stöðvum innan hóflegra
takmarkana. Slík tilmæli hans
voru þó ekki tekin til greina.
Um seinustu áramót var svo
komið, að herlið Norður-Viet-
nama og Viet Cong í Kambodíu
var talið nema um 65 þús., en
allur her Kambodíu er um 35
þús. manns. Það var því orðið
þannig ástatt, að raunverulega
gátu hinir erlendu aðilar tek-
ið völdin í Kambodiu hvenær,
sem þeim þóknaðist. Þetta
veikti mjög tiltrúna til Sihan-
ouks og margir Kambodiumenn
tóku að gerast órólegir. Sihan-
oúk ákvað því í byrjun sein-
akta mánaðar að fara í eins
konar pílagrímsferð til Moskvu
og Peking og fá ríkisstjórnim-
irnar þar til að skerast í leik-
inn.
ÞESSA brottför Sihanouks
notuðu andstæðingar hans sér.
f fyrstu var efnt til uppþota
við sendiráð Norður-Vietnams
og stjórnar þjóðfrelsishreyfing-
arinnár í Suður-Viétnam. Lát-
ið var líta övo út, að þetta væri
gert til að styrkja aðstöðu
Sihanouks við samningana í
Moskvu og Peking. Hin raun-
verulegi tilgangur var hins
vegar sá að nota þessi uppþot
til að réttlæta herflutninga til
h'öfuðborgarinnar. Þegar þeir
Lon Nol og Sirik Matak höfðú
þannig styrk-t aðstöða sína, létn
þeir til skarar skríða. Þingið
var 'kvatt saman og látið sam-
þykkja, að Sihanouk væri
tíviptur öllum völdum sem þjóð
arleiðtogi.
Svo virðíst', sem þeir Lon
Nol og Sirik Matak hafi
óttazt, að Sihanouk myndi
víkja þeim úr stjórninni, ef
hann fengi sæmileg erirídislok
í Moskvu og Peking. Þeir hafi
því talið sig þurfa að verða
fyrri til.
Fyrst í stað virðist þesstun
tíðindum ekki hafa verið illa
tekið í Kambodiu. Menn eru
líka sagðir rólegir þar. En eft-
ir því, sem lengra hefur liðið
frá þessum atburðum, virðist
uggur manna hafi -aukizt. Menn
óttast, að Kamfoodia geti nú
dregizt inn í styrjaldarátökin
í Suðaustur-Asíu. Því vilja nú
margir fá Sihanouk prins aftur.
Hvað, sem annars kann að vera
um hann sagt, hefur hann óneit-
anlega afrekað því, að fram
að þessu hefur Kambodia ekki
dregizt inn í bein stríðsátök,
eins og Suður-Vietnam og Laos,
Það er vissulega ekki lítilvægur
árangur. Þ.Þ.