Tíminn - 30.06.1970, Blaðsíða 10

i
22

TIMTNN
ÞRIÐJTJDAGTJR 30. Jání 197«.
NÁTTÚRUVERNDARÁR 1970
VERJU.M
GRÓÐUR
VERNDUM
LAND
HREINT LAND FAGURT LAND
\ '
W;\
'iV V
;'v- * v
Í-V! ,f
LANDVERND
lANDCKAOtlU* OC RÁTTÚRUUONDANSAMTÖK ÍSIANDS
Landvernd, landgræðslu- og náttúruverndarsamtök fslands, hafa sent
frá sér veggspjald til að minna fólk á Náttúruverndarárið 1970. Mynd-
in hér með er af þessu spjaldi, sem er í sérlega fallegum litum. Ætl-
nnin er að spjald þetta verði sett sem víðast um landið til þess að
minna fólk á góða umgengni um landið, og mun ekki vera vanþörf
á sliku.
Varnir gegn kali
Skaflar...
Pramhald af bls. 24.
á jeppum. Skafl er innan við
Hvítanes á veginum, og svo tveir
stórir skaflar sitt hvoru megin
við Fjórðungsöldu. Einar sagði, að
að frátöldum þessum sköflum,
væri Kjaílvegur óvenju þurr, og
engin teljandi bleyta { honum.
Úrrennsli er á stöku stað, en ekki
tiil veruiegra trafala fyrir ieppa.
Norðanmegin hefur verið far-
ið suður á Hveravelli, en ekki
munn vegagerðarmenn vera bún-
ir að kanna veginn þar. Ferðalang
ar frá Seifossi voru búnir að fara
á bílum inn á Hveravelli á und-
an Einari, og á eftir honum fóru
grenjaskyttur úr Biskupstungum
í árlega ferð á Hveravelli.
Á s.l. sumri komu hingað
til lands hjónin Oharlotte og
dr. Heinz Ellentoerg, prófessor
við háskólann í Göttingen, Vest
ur-Þýzkalandi. Þau hjónin ferð
uðust víða um landið á vegum
Gísla Sigurtojörnssonar, for-
stjóra, og rannsökuðu kal-
skemmdir í íslenzkum túnum.
Að lokinni ferð sina.i gáfu
hjiónin Skýrslu um rannsóknir
sínar.
Á s.l. vetri bauð dr. Ellen-
berg aðstoð sína við áframtoald
andi rannsóknir á kals'kemmd-
unum. Landtoúnaðarráðuneytið
þáði þetta boð með þökkum.
Tveir aðstoðarmenn dr. Eilen-
berg hófu mælingar og rann-
sóknir hér á landi um miðjan
marz og luku þeim um miðj-
an maímánuð. f byrjun maí-
mánaðar kom dr. Ellenberg
áisamt konu sinni aftur til ís-
lands og ferðuðust þau þá um
landið ásamt öðrum aðstaoðar-
manna sinna til frekari rann-
sókna á kalskemmdunum. Við
brottför sína 30. maí s.l. af-
herati dr. Ellentoerg bráða-
birgða skýrslu uni ferð sína og
rannsóknir.
Við framangreindar rann-
sóknir naut dr. Ellentoerg og
aðstoðarfólk hans fyrirgreiðslu
Rannsóknarstofnunar landbún-
aðarins og ýmissa annarra að-
ilja utan Reykjavíkur.
Gísli Sigurbjörnsson, for-
stjóri stóð straum af kostnaði
við ferðir og rannsóknir dr.
Ellenbergs og aðstoðarfólks
hans.
BRÁÐABIRGÐAYFIRLIT
TJM ORSAKIR KAL-
SKEMMDA Á TÚNTJM.
Á fslandi eru nokkrir flofck-
ar kalskemmda, og verður
þeirra getið hér í þeirri röð,
sem þeir koma oftast fyrir.
1. Votkal 'að vori til (Friih-
jahrs-Vernassungs-Kal) orsak-
ast af langvarandi samansöfn-
uðu leysingarvatni yfir frosnu
jarðvegsundirlagi; vamalegast
á meira eða minna flötu landi.
Það er algengast í megin-
landsloftslagi og þar sem kald-
ir vetur eru, t.d. eins og þeir
voru á Norður- og Austurlandi
1965.
2. Þurrakal að vori til (Friih
jahrs-Vertrocknungs-Kal or-
sakast af of mifcilli vatnsút-
gufum frá ungum blöðum í
vexti, þegar vorið (maí) er
þurnt og yfirborð jarðvegsins
frýs um nœtur og sól skín fyrir
þádegi. Þurrir vindar auka
einnig útgufun. Fyrirfinnst
líka í hlíðum.
f eyjaloftslagi eins og á Suð-
ur- og Vesturlandi komu þessi
einkenni fram 1968 og 1969.
Einnig finnst þurrakal í lofts-
lagi með milda vetur eins og
t.d. á íslandi og Holiandi.
3. ískristalakal (Kammeis-
Hochhebungs-Kal) orsakast
þegar ísnálar myndast í blaut-
um, berum jarðvegi á frost-
nóttum og lyfta plöntum með
litlar rætur upp um nokkra
sentimetra. Finnst aðeins í
jarðvegi með litlum gróðri og
eykst með vorþurrkum.
Hættulegt í nýrækt, sérstak-
lega í lausum jarðvegi, sem er
hér og þar á íslandi og einnig
á m.eginlaodi Evrópu.
4. Köfnunarkal (rotkal, Úber
deckungs-Kal) kemur fram að-
eins á takmörkuðum blettum,
þar sem loftþétt efni hafa leg-
ið lengi, t. d. heysátur. galtar,
áburðarhlöss, svell og timtour.
Er ekki í samtoandi við lofts
laigið og finnst víða.
5. Kuldakal (Erfrierungs-
Kal) kemur fram eftir óvenju
mikið frost að vetrinum eða á
vorin. Kemur aðeins fyrir hjá
plöntum, sem hafa efcki aðlag-
azt loftslagi.
Er sjaldgæfara á íslandi en
álitið hefur verið.
6. Myglukal (Schneeschimm-
el-Kal) kemur aðeins fram á
vorin undan snjósköflum, þeg-
ar sterkt sólskin bræðir þá og
af snjósveppum (Fusarium ni-
vale) meðal annars:
Hefur ekki þýðingu á ís-
landi.
Allir þessir 6 flokkar aukast,
þegar of mikill köfnunarefnis-
áburður er notaður, af því að
grösin:
— byrja of snemma að spretta
á vorin
— eru með mörg, ung, ó-
þroskuð blöð, þegar vetur
gengur í garð
— hafa þunn og lin blöð, sem
hafa mikla útgufun og eru
viðkvæm
— hafa litlar rætur og taka
lítið vatn til sín og losna
auðveldlega úr jarðvegin-
um
— innihalda yfirleitt mikið af
köfnunarefni og eggjahvftu,
sem auka starfsemi rotnun-
argerla. Frá rotkali og köfn
unarkali leggur brenni-
steinslylkt.
Allir þessir 6 kalflofcfcar eru
hættulegri fyrir grastegundir
af erlendum uppruna heldur
en innlendum.
BRÁÐABIRGÐARÁÐ-
LEGGINGAR TIL AÐ VERJ-
AST KALI
A. Ráðleggingar varðandi alla
kalflokka:
a. Áburður.
1. hæfileg áburðargjöf,
2. bera á, þegar grös eru far-
in að sprebta mjög vel, eða
2 vikum síðar en nú er
vénja og engin hætta er á
að vélarhjól skeri sig í
jarðveginn,
3. bera ekkl á eftir siátt, svo
að grösin hæitti fyrr að vaxa
og saftia forðanæringu í rót
ina fyrir veturinn,
4. bera ekki búfjáráburð á á
haustin eða á veturna en
seint á vorin,
5. bezt er að bera á fljótandi
búfjáráburð, þegar þurhkur
er á vorin.
b. Fræ.
1. nota fræ af tegundum, sem
elga við fsienzkt loftslag,
2. ræfcita grasfræ af fslenzkum
tegundum, •
3. gamla kalbletti ætti ekki að
plægja upp og sá f, þótt lít-
ill gróður sé í þeim. Þeir
endurnýjast með sjálf-
græðslu. Nota litla áburðar-
gjöf og forðast beit í nokk-
ur ár.
B. Ráðlcggingar varðandi ein-
staka kalfiokka.
a. Við votkali.
1. góð yfirborðsframræsla, svo
að landið halli að skurðun-
Uffl.
(Þegar jarðvegurinn er fros
inn á veturna taka lökræsi
ekki við yfirborðsvatni).
2. jafna vel úr skurðruðning-
um og forðast óþarfa um-
ferð um landið, þegar jarð-
vegur er blautur.
b. Við ískristalkal.
1. sá snemma á vorin, svo að
áður en vettir gengur i
garð.
2. bera vel á, svo að nýgresið
spretti vel.
3. nota túnin lítið sem ekkert
til beitar. Beitin skaðar
mest á vorin og seint á haust
in.
Ekki er nauðsynlegt að eyða
einæru illgresi, arfa, sem vex
í kaltolettunum, þar sem það
kæfir efcfci grasið en nota að-
eins auðu svæðin til vaxtar.
Hins vegar ætti ekki að bera
átourð á arfablettina.
Niðurstöður af kalrannsókn
um okkar verða prentaðar síð-
ar. í skýrslu þessari verður
kort af íslandi, er sýnir mis-
munandi kalskemmdir á árun-
um 1968 og 1969. Þar sem enn
er verið að vinna að þessum
rannsóknum á Hvanneyri og
í Göttingen, þá verður loka-
sikýrslan væntanlega tiltoúin í
árslok.
4 nýir rektorar
Framhald • bls. 24.
Reykjavík frá 1. október 1970 að
telja.
Þá hefur Björn Bjarnason, yfir-
kennari, f dag verið skipaður
rektor Menntaskólans við Tjörnina
í Reykjavík frá 1. júlí 1970 að
telja.
Kristinn Kristmundsson, mennta
skólakennari, hefur í dag verið
skipaður skólameistari Menntaskól
ans að Laugarvatni frá 1. sept-
emtoer 1970 að telja.
í dag hefur Jón Baldvin Hanni-
balsson, M. A., verið skipaður
skólameistari Menntaskólans á fsa
firði frá 1. júlí 1970 að telja.
Menntamálaráðuneytlð,
28. júruí 1970.
Kosningarnar
Fnamhald af bls. 13.
H-Iisti hlant 134 atkvæði og 2
menn kjöma, I-listi hlatrt 167 at-
kvæði og 2 rnenn kjönna og J-
Iisti hlaut 76 atfcvæði og eimn
mann. Af H-lista voru kjömir:
Guðmundur Friðribsson, sidjpstj.,
Þorlákáhöfn og Svanur Kristjáns-
son, útitoússtjóri Kaupfélags Ár-
nesinga, Þorlókshöfn. Af I-lista
vora kjömir: Hermann Eyjólfs-
son, hTeppstjóri, Gorðákoti og
Óskar Þórarinsson, ÞorMkdhöfa.
Af J-lista var kjörinn Páll Jóns-
son, forstjóri, Þorláfcehöfn.
TRÚLOFUNARHRINGAR
Fljót afgreiðsla.
Sendum gegn póstkröfu.
GUÐM. ÞORSTEINSSON
gullsmiður.
Bankastræti 12.
Eiglnkona mín,
Helga Björnsdóttir Stefánsson,
andaSist á Heimili okkar, Grænuhlið 11, aSfaranótt sunnudagsins
28. júní.
Stefán Jóhann Stefánsson.
Eiginmoöur mlnn
Benedikt Kristjánsson
frá Þverá í ÖxarfirSi
andaSist aS Landsspitalanum 28. júní.
F. h. aSstandenda
Kristbjörg Stefánsdóttir.
MaSurinn minn og faSir okkar
Snorri Arnfinnsson,
fyrrverandi veitingamaSur Blönduósi,
andaSist í Selfossspifala 28. |úni.
JarSarförin auglýst síSar.
Þóra Sigurgeirsdóttir og börn.
Þorlákshafnarbúar og aSrir vinir nær og fjær, sem sýndu okkur
samúS og vináttu, svo og styrktu okkur meS höfSinglegum gjöfum
viS fráfall eiginmanns míns og föSur okkar
Gísla Sveinssonar
færum viS okkar alúSarfyllstu þakkir og biSjum GuS aS launa
ykkur og blessa ura ókomin ár.
Ingibjörg Björgvinsdóttir og dætur.
t