Fréttablaðið - 05.10.2003, Blaðsíða 20

20 6. október 2003 SUNNUDAGUR
Þingið var sett í vikunni og stjórnmálaumræð
átakamálin og úrlausnarefnin, en eru pólarnir
Hvar liggja línurnar? Fréttablaðið tók tvo þ
Þeir fengu sömu spurningarnar, e
Verður þetta átakaþing eðaekki?
“Að sjálfsögðu væri óskandi að
þingið gæti í sátt og samlyndi
unnið að framfaramálum þjóðar-
innar og ekki mun standa á okkur
að styðja góð mál hvaðan sem þau
koma – hvort sem er frá stjórnar-
meirihluta eða stjórnarandstöðu.
Hins vegar er staðreyndin sú að
menn greinir mjög á um hvað
horfir til framfara enda skipa
menn sér í flokka í samræmi við
það. Ef dæma skal af reynslunni
af þessari ríkisstjórn mun hún
gefa ærin tilefni til átaka. Ég
heyri ekki betur en hún vilji
einkavæða vatnið og Sjálfstæðis-
flokkurinn virðist við það hey-
garðshorn að markaðsvæða heil-
brigðisþjónustuna. Hvorugu verð-
ur tekið þegjandi. Því get ég lof-
að.“
Á að lækka skatta á kjörtímabil-
inu?
„Ríkisstjórnin hefur hótað því.
Ég segi hótað, því að almenn
skattalækkun er fyrst og fremst
ávísun á niðurskurð eða aukin
þjónustugjöld. Það var ömurlegt
að hlusta á yfirboð margra stjórn-
málamanna og flokka fyrir þing-
kosningarnar í vor, lofa annars
vegar allsherjarskattalækkunum
og hins vegar stórefldri almanna-
þjónustu á nánast öllum sviðum.
Slíkt kostar peninga og menn
verða að vera sjálfum sér sam-
kvæmir. Vissulega er sums staðar
hægt að spara og jafnan á að sýna
ráðdeild með opinbert fé. En varð-
andi skattalækkun viljum við
fyrst og fremst sjá uppstokkun á
skattakerfinu og nýjar áherslur í
þágu láglauna og millitekjuhópa.
Hjá þessum hópum þarf að stór-
auka ráðstöfunartekjur en það má
gera með samspili skattabreyt-
inga og breytinga í millifærslu-
kerfinu.“
Sumir mala gull
Er góðæri?
„Hjá sumum er góðæri. Þeir
mala gull og auður þeirra er tal-
inn í milljörðum. Þetta hefur
meðal annars komið fram í
tengslum við hræringarnar í
fjármálalífinu að undanförnu. Ég
held að fáir deili um að ríkis-
stjórnin hefur haldið með þjóðina
inn á vægast sagt afar vafasamar
brautir. Ríkisbankarnir, sem hún
nánast gaf, mala gull. Ef gróði
stærstu bankanna verður sá sami
á seinni hluta þessa árs og hann
var á þeim fyrri þá munu þeir
hagnast um 14 milljarða á árinu.
14 milljarða eftir skatta! For-
svarsmönnum bankanna fannst
þetta í lægri kantinum. Hvað
skyldi mönnum finnast um stöðu
þeirra sem hafa innan við eða í
kringum eitt hundrað þúsund
krónur í tekjur og þurfa að sjá
fyrir fjölskyldu? Skyldi staða
þeirra vera viðunandi. Menn
ættu a.m.k. að geta verið sam-
mála um að ekki verði sagt um þá
að þeir búi við góðæri.“
Hvernig á að ráðstafa auðnum?
„Auðnum er ráðstafað með
margflóknum hætti. Lög um
stjórnun fiskveiða ákvarða til
dæmis hvert aðgengi manna er
að sjávarauðlindinni. Margvísleg
lög um aðra atvinnustarfsemi
skipta einnig máli að þessu leyti
og síðan koma að sjálfsögðu
skattalögin til sögunnar. Á undan-
förnum árum hefur stórfyrir-
tækjum og fjármagnseigendum
verið ívilnað verulega en hið
sama hefur ekki gilt um launa-
fólk. Skattkerfið þyrfti að taka til
endurskoðunar og einnig bóta-
kerfið. Stórir hópar eiga allt sitt
undir Alþingi komið hvað fellur í
þeirra hlut, svo sem öryrkjar og
atvinnulausir. Margt hefur
þannig áhrif á skiptingu verð-
mætanna. Ég vil skipta sem jafn-
ast. Það er hins vegar ekki á dag-
skrá hjá þessari ríkisstjórn. Hún
gefur mest fyrir markaðslögmál-
in, sem eru frumskógur og í hon-
um er ekki spurt um sanngirni.“
Á að hækka lægstu launin?
„Tvímælalaust.“
Hafa hræringar í viðskiptalífinu
undanfarið verið jákvæðar eða
neikvæðar?
„Ríkisstjórnin hefur sett í
fjármálahringekju sem nú snýst
með miklum fyrirgangi. Þessar
hræringar eiga sér alllangan að-
draganda, allt frá því ríkisstjórn-
in tók opinbera fjárfestingarsjóði
og sameinaði þá undir hatti FBA
sem síðan var gleyptur af Ís-
landsbanka. Síðan hefur verið
einkavætt í gríð og erg. Allur
þessi fyrirgangur er ekki til
marks um aukna verðmætasköp-
un heldur fyrst og fremst til-
færslur með fjármuni og völd.
Varla er það til góðs.“
Eitt auga í miðju enni
Á að breyta fiskveiðistjórnunar-
kerfinu?
„Það er eitt mesta hagsmuna-
mál samtímans að okkur auðnist
að gera það. Tryggja þarf eignar-
hald þjóðarinnar á auðlindinni til
frambúðar og koma á vistvænu
fiskveiðistjórnunarkefi sem þjón-
ar byggðarlögum landsins. Við
settum fram ítarlegar tillögur um
hvernig megi hverfa frá núver-
andi kvótakerfi í kerfi byggt á
þessum forsendum. Ég hef grun
um að ef flokksbönd héldu ekki í
þessu máli yrði kerfinu breytt.“
Á að vera refsivert að kaupa sér
þjónustu vændiskvenna?
„Já, enda er fram komið frum-
varp þar að lútandi og hef ég trú á
því að það verði samþykkt.“
Á að einkavæða meir en gert hef-
ur verið?
„Sumt af því sem einkavætt
hefur verið á síðasta hálfum öðr-
um áratug varð enginn ágreining-
ur um. Það var helst að mönnum
blöskraði hvernig að einkavæð-
ingunni var staðið. Ég held að
sagnfræðingar framtíðarinnar
eigi eftir að skrifa doktorsritgerð-
ir um söluna á SR-Mjöli og furða
sig á hvernig þetta gat gerst.
Núna stöndum við frammi fyrir
hótunum um einkavæðingu á raf-
magni og vatni, að ógleymdri heil-
brigðisþjónustunni. Í þessu sam-
bandi er gott að spyrja þriggja
spurninga; er þetta gott fyrir not-
andann, er þetta gott fyrir greið-
andann og er þetta gott fyrir þann
sem veitir þjónustuna? Ef svarið
er játandi breytum við en ef það
er neitandi þá gerum við það að
sjálfsögðu ekki. Hættan er sú að
ríkisstjórnin neiti að horfa til
reynslu annarra og draga af henni
lærdóma sem allir eru á einn veg,
að ekki eigi að einkavæða grunn-
þjónustu samfélagsins. Ég óttast
að hjá ríkisstjórninni verði þar
eins og fyrri daginn, með eitt auga
í miðju enni og líti aldrei til hlið-
ar.“
Ef eitthvert eitt baráttumál fengi
fullan stuðning á þingi hvaða mál
myndir þú þá velja?
„Hér er úr vöndu að ráða og í
stað þess að benda á eitt afmarkað
mál vísa ég til málaflokka. Við
þurfum að horfa til framtíðarinn-
ar og mín ósk er að við berum
gæfu til að fremja ekki vanhugs-
uð, óþörf og óafturkræf spjöll á
náttúrunni og hvað samhjálpina
snertir þá er mikilvægt að standa
vörð um hana.“
Óhappaverk ríkisstjórnar-
innar
Hvað er það besta sem ríkisstjórn-
in hefur gert?
„Ég tel að stigin hafi verið
framfaraspor í lífeyrismálum og
einnig vil ég nefna fæðingarorlof-
ið. Þar var byggt á hugmyndum
sem runnar eru frá samtökum
launafólks og einnig teknar upp af
hálfu Kvennalistans sáluga. En
það var engu að síður ríkisstjórn-
in sem gekkst inn á að koma pakk-
anum í framkvæmd og mér finnst
það verulega lofsvert.“
Hvað er það versta sem ríkis-
stjórnin hefur gert?
„Framkoman við öryrkja,
hrokinn og óbilgirnin sem þeim
var sýnd er nokkuð sem aldrei
mun gleymast. Og að sjálfsögðu
framgangan í stóriðju- og virkj-
anamálum. Þar var tekist á um
mál sem varða framtíðina, nátt-
úru landsins og komandi kynslóð-
ir. Þegar yfirgnæfandi meirihluti
Alþingis hafnaði tillögu um þjóð-
aratkvæði um þessar örlagaríku
ákvarðanir var mörgum brugðið.
Ég var í þeim hópi og þykir þetta
hafa verið eitt versta óhappaverk
ríkisstjórnarinnar og þess meiri-
hluta sem hún studdist við.“
Hvert er hlutverk ríkisins?
„Hvað er ríkið? Það er tæki
sem við höfum smíðað sameigin-
lega til að koma lýðræðislegum
vilja í framkvæmd. Við notum
þetta tæki einnig til fram-
kvæmda, við rekum sameiginlega
margvíslega þjónustu sem kemur
okkur að notum og er undirstaða
siðaðs samfélags. Við þurfum að
vanda til allra verka sem snúa að
hinu opinbera og við þurfum að
gæta að því sérstaklega að ríkis-
valdið verði aldrei misnotað af
þeim sem kjörnir eru til ábyrgðar
eða treyst fyrir einstökum fram-
kvæmdaþáttum. Það verður fyrst
og fremst tryggt með opnu þjóð-
félagi og kröftugri lýðræðislegri
umræðu. Í þeirri umræðu er Al-
þingi ætlað veigamikið hlutverk
og er mikilvægt að þeir sem
kjörnir eru til þings rísi undir
því.“
kolla@frettabladid.is
Eigum að
skipta sem jafnast
ÖGMUNDUR JÓNASSON
„Við þurfum að vanda til allra verka sem snúa að hinu
opinbera og við þurfum að gæta að því sérstaklega að
ríkisvaldið verði aldrei misnotað af þeim sem kjörnir
eru til ábyrgðar eða treyst fyrir einstökum fram-
kvæmdaþáttum. Það verður fyrst og fremst tryggt með
opnu þjóðfélagi og kröftugri lýðræðislegri umræðu.“
Almenn skatta-
lækkun er fyrst og
fremst ávísun á niðurskurð
eða aukin þjónustugjöld.
Það var ömurlegt að hlusta á
yfirboð margra stjórnmála-
manna og flokka fyrir þing-
kosningarnar í vor, lofa ann-
ars vegar allsherjarskatta-
lækkunum og hins vegar
stórefldri almannaþjónustu
á nánast öllum sviðum.
,,
Vins
tri